Diabetes type 1 en 2: symptomen, oorzaak en behandeling

Diabetes symptomen en klachten zijn divers. De meest voorkomende diabetes symptomen zijn veel moeten plassen of urineren en een onlesbare dorst. Diabetes is een aandoening waarbij het lichaam de bloedsuiker niet meer zelf in evenwicht kan houden. Mogelijke symptomen diabetes zijn: veel moeten plassen of urineren; onlesbare of extreme dorst; onverklaarbaar gewichtsverlies; algehele zwakte en vermoeidheid; tintelingen en gevoelloosheid in je handen, benen of voeten; oogklachten, zoals rode en branderige ogen, wazig zien, dubbel zien of slecht zien; slecht genezende wondjes; droge huid. Als je één van de bovenstaande symptomen hebt, kun je het beste een afspraak maken met je huisarts voor nader onderzoek. Een bloedtest kan uitwijzen of je diabetes hebt. Een test met één druppeltje bloed − wat vaak gebeurt met een vingerprikje − geeft aan of je misschien diabetes hebt.

• Wat is diabetes of suikerziekte?
• Diabetes type 1
• Diabetes type 2
• Diabetes symptomen
• Veel plassen of urineren
• Onlesbare of extreme dorst
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Algehele zwakte en vermoeidheid
• Tintelingen en gevoelloosheid in handen, benen of voeten
• Andere tekenen en symptomen
• Onderzoek en diagnose
• Verhoogd risico depressie bij diabetes al vóór diagnose bekend is
• Behandeling van diabetes
• Behandeling van diabetes type 1
• Behandeling van diabetes type 2
• Diabetes en voeding
• Yoghurt helpt diabetes type 2 voorkomen

Wat is diabetes of suikerziekte?

Diabetes of suikerziekte is een aandoening waarbij het lichaam de bloedsuiker niet meer zelf in evenwicht kan houden. Normaal gesproken wordt de suiker die je tot je neemt verteerd en afgebroken tot glucose. De glucose circuleert vervolgens in je bloed om gebruikt te worden als brandstof. Insuline, een hormoon dat wordt geproduceerd door de alvleesklier, is behulpzaam bij dit proces. Een gezonde alvleesklier regelt de hoeveelheid insuline op basis van het glucoseniveau in het lichaam. Maar als je diabetes hebt, is dit proces verstoort, en wordt het bloedsuikerspiegel te hoog. Diabetici maken of zelf geen insuline meer, of hun lichaam reageert niet meer op de insuline. Dat hangt af van de soort diabetes:

• diabetes type 1;
• diabetes type 2.

Mensen met type 1 diabetes zijn niet in staat om insuline te produceren. Mensen met type 2 diabetes kunnen wel insuline produceren, maar hun cellen reageren niet op de insuline. In beide gevallen kan de bloedsuikerspiegel te hoog worden. Na verloop van tijd kunnen deze hoge glucosespiegels tot ernstige complicaties leiden. De meest voorkomende complicaties zijn:

• oogcomplicaties (netvliesbeschadiging);
• nierziekten (nefropathie);
• complicaties aan de zenuwbanen (neuropathie) waardoor wondjes die kunnen leiden tot ontstekingen minder goed gevoeld worden en beschadigde zenuwen kunnen leiden tot urine-incontinentie en tot erectiestoornissen;
• hart- en vaatziekten.

Diabetes type 1

Dit type is een auto-immuunziekte, hetgeen betekent dat het afweersysteem van het lichaam het probleem heeft veroorzaakt. Normaal gesproken ruimt het afweersysteem alleen schadelijke indringers op in het lichaam, maar in dit geval valt het afweersysteem ook de cellen die insuline aanmaken aan. Iemand met diabetes type 1 moet zelf insuline inspuiten om te kunnen leven.

Er is een genetische vatbaarheid voor dit type diabetes. Of iemand dit type diabetes ontwikkelt, hangt af van een samenloop van omstandigheden zoals - naar men vermoed - een virusinfectie of bepaalde voedingsstoffen hetgeen de genetische predispositie kan triggeren. Het is nog niet duidelijk hoe diabetes type 1 voorkomen kan worden.

Diabetes type 2

Ook bij dit type kan het lichaam de bloedsuikerspiegel niet meer goed in balans houden. Dit komt doordat er te weinig insuline in het lichaam is en voorts omdat het lichaam niet meer goed reageert op insuline. Het is ongevoelig geworden voor insuline, ook 'insulineresistentie' genoemd.

Vroeger sprak men wel van 'ouderdomssuiker', aangezien voornamelijk oude mensen diabetes type 2 kregen. Dit is niet langer het geval. Het komt tegenwoordig steeds vaker bij jongere mensen en zelfs kinderen voor.

Nog niet alle oorzaken voor diabetes type 2 zijn bekend. Wel blijkt dat overgewicht (obesitas) en weinig lichaamsbeweging de kans op diabetes type 2 te vergroten. Daarnaast speelt erfelijke aanleg (genetische predispositie) een rol.

Hoge bloeddruk (hypertensie) en een verhoogd cholesterol zijn kenmerkende risicofactoren voor veel ziekten en aandoeningen, met inbegrip van type 2 diabetes. Deze twee aandoeningen kunnen niet alleen schade aan hart- en bloedvaten aanrichten, maar zij zijn ook twee belangrijke componenten in het metabool syndroom, een combinatie van vier veel voorkomende aandoeningen: hoge bloeddruk; verhoogd cholesterol; verhoogde bloedsuikerwaarden; en obesitas/overgewicht. Het metabool syndroom verhoogt het risico op hart-en vaatziekten, beroertes en diabetes.

Diabetes symptomen

De symptomen die kunnen duiden op diabetes zijn:

Veel plassen of urineren

Moet je de laatste tijd vaak naar het toilet, lijkt het alsof je de hele dag moet plassen? Als iemand te veel glucose in het bloed heeft, dan moet hij of zij vaker plassen. De nieren proberen de overtollige glucose namelijk af te voeren door extra urine te maken.

Onlesbare of extreme dorst

Als je een onlesbare dorst hebt en veel meer drinkt dan gewoonlijk, dan kan dat wijzen op diabetes, vooral als het hand in hand gaat met veelvuldig urineren. Als je lichaam extra water onttrekt uit het bloed en je moet veel urineren, dan dreigt uitdroging en om het verlies van vocht te compenseren, ga je veel drinken.

Onverklaarbaar gewichtsverlies

Dit symptoom is meer merkbaar bij het type 1. Bij dit type stopt de alvleesklier met het produceren van insuline. Het lichaam zoekt vervolgens wanhopig naar een energiebron, omdat de cellen niet langer gevoed worden met glucose. Het lichaam begint spierweefsel en vet af te breken voor energie. Type 2 ontstaat geleidelijk met de toenemende resistentie voor insuline, zodat het gewichtsverlies (aanvankelijk) niet zo goed merkbaar is.

Algehele zwakte en vermoeidheid

Glucose wordt in de bloedsomloop opgenomen en is een voedingsmiddel voor de cellen van het lichaam. Cellen hebben insuline nodig voor dit proces. Bij suikerziekte raakt dit proces verstoord en de cellen kunnen niet langer glucose tot zich nemen en dit heeft tot gevolg dat de persoon zich moe en lamlendig kan voelen.

Tintelingen en gevoelloosheid in handen, benen of voeten

Dit symptoom heet neuropathie en betekent letterlijk 'ziekte van de zenuwen'. Neuropathie kan als complicatie optreden van suikerziekte. Bij neuropathie functioneren de aangetaste zenuwen minder goed, waardoor tintelingen en gevoelloosheid in je handen, benen of voeten kunnen ontstaan.

Andere tekenen en symptomen

Andere mogelijke symptomen zijn:

• oogklachten, zoals rode en branderige ogen, wazig zien, dubbel zien of slecht zien
• slecht genezende wondjes en vaak terugkerende infecties (zoals vaginale infecties) of snijwonden en kneuzingen die moeilijk genezen;
  Wazig zien door diabetes / Bron: Gene Hunt, Flickr (CC BY-2.0)
• kortademigheid of pijn in de benen bij het lopen;
• droge huid of jeukende huid;
• doorlopend honger (hongergevoel);
• seksuele problemen (erectieproblemen);
• smaakstoornissen: zoete smaak in de mond, zure smaak in de mond, bittere smaak in de mond of zoute smaak in de mond;
• (soms) splinterbloedingen onder de nagel.

Als je één of meerdere van de bovenstaande symptomen heeft, kunt je het beste een afspraak maken met je huisarts voor nader onderzoek.

Onderzoek en diagnose

Diabetes mellitus type 1
Diabetes type 1 is meestal gemakkelijk vast te stellen aan de hand van de symptomen. Het bloedglucosegehalte is meestal sterk verhoogd en in de urine treft men glucose en aceton (ketonen) aan. Ketonen worden gevormd wanneer je lichaam een deel van zijn eigen vet verbrandt doordat het niet genoeg glucose kan krijgen voor de energievoorziening. Bij verbranding van te veel vet in te snelle tijd, worden er vetzuren en vervolgens ketonen gevormd die in het bloed terechtkomen en vervolgens vanuit de bloedstroom in de urine.

Diabetes mellitus type 2
Bij diabetes mellitus type 2 is het beloop normaal gesproken milder dan bij type 2. De verschijnselen zijn minder ernstig. Het blijft vaak bij vaak dorst hebben en veel plassen. Ook is het bloedglucosegehalte vaak minder sterk verhoogd dan bij type 1. Daarom kan het een tijdje duren voordat type 2 diabetes voor het eerst aan het licht komt. Bij vermoeden van diabetes type 2 zal de arts een bloedglucosemeting verrichten. Je huisarts zal een druppel bloed uit je vinger nemen door te prikken. Met een bloedglucosemeter ziet hij vervolgens hoe hoog je glucosespiegel is. Als deze hoger is dan 11 mmol/l (millimol per liter bloed), dan is een tweede test nodig. Voor deze tweede meting mag je acht uur van tevoren niet eten of drinken. Wanneer de glucosewaarde bij die tweede meting hoger uitvalt dan 6,0 mmol/l, dan heb je diabetes.

Behandeling van diabetes

Behandeling van diabetes type 1

Bij diabetes type 1 is behandeling met insuline nodig, goed afgestemd op hetgeen je eet. Een gezonde leefstijl is ook belangrijk, wat betekent: niet roken, gezond eten en veel bewegen.

Behandeling van diabetes type 2

Bij diabetes type 2 is de behandeling gericht op een normale bloedsuiker., hetgeen de kans op klachten en korte- en langetermijncomplicaties aan hart en vaten, ogen, nieren, zenuwen, voeten en tenen voorkomt. Niet roken, goed eten, veel bewegen en een gezond gewicht handhaven zijn daarbij belangrijk. Meestal zijn ook medicijnen nodig om je bloedsuiker te verlagen. Bij hoge bloeddruk krijg je medicijnen om de bloeddruk te verlagen en vaak krijg je ook medicijnen om je cholesterol te verlagen.

Diabetes en voeding

Diabetes en voeding zijn met elkaar verbonden. Diabetici doen er verstandig aan om gezond te eten, veel te bewegen, niet te roken, matig te drinken en een gezond gewicht te bereiken en te handhaven. Vaak worden deze leefstijlveranderingen geadviseerd aan mensen met een hoger risico op diabetes en mensen die net te horen hebben gekregen dat ze diabetes type 2 hebben. Ook is het belangrijk om geraffineerde koolhydraten te vervangen door volkorenproducten en meer groenten te eten, evenals ander voedsel dat rijk is aan voedingsvezels. Tevens is het verminderen van de hoeveelheid verzadigd vet in het dieet, een verstandige zet. Een 'whole foods plant based' (WFPB) dieet (oftewel een plantaardig dieet) is succesvol gebleken bij de behandeling van diabetes.

Yoghurt helpt diabetes type 2 voorkomen

Vier tot vijf potjes yoghurt eten per week, zou het risico op ontwikkelen van diabetes type 2 sterk verlagen zo luidt de conclusie van een onderzoek aan de universiteit van Cambridge. Dezelfde gezondheidsvoordelen worden gerelateerd aan het eten van andere gefermenteerde zuivelproducten met een laag vetgehalte, zoals, verse kaas en cottage cheese. Regelmatige consumptie van gefermenteerde zuivelproducten met een laag vetgehalte, kan het risico op diabetes type 2 in elf jaar tijd met 24 procent doen dalen. De onderzoekers vergeleken de eetgewoontes van 750 diabetespatiënten en een willekeurige gekozen groep van 3.500 mensen. Wanneer ze specifiek naar yoghurt alleen keken, zou het eten van minimum 4,5 potjes (elk zo’n 125 gram) yoghurt per week aten, het risico op diabetes type 2 zelfs met 28 procent verlagen. (Bron: www.standaard.be, 11-02-2014.)

Noot:

1. Esther van Osselen. Verhoogd risico depressie bij diabetes al vóór diagnose bekend is. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:C2770

Lees verder

• Diabetes type 2: symptomen, oorzaak en behandeling
• Diabetes symptomen: veel plassen, veel drinken, moe, jeuk
• Beroerte of CVA: symptomen, oorzaken en behandeling
• Havermout goed tegen suikerziekte, diabetes type 2
• Diabetes, gevolgen op de korte termijn: symptomen en soorten