Hoofdluis: herkennen, symptomen, behandelen en bestrijden

Wat is een hoofdluis, hoe kun je een hoofdluis herkennen en wat is de beste methode om hoofdluizen te behandelen en te bestrijden? Een hoofdluis (zie afbeelding) is een parasiet. De hoofdluis kan niet zonder de mens, zijn gastheer. Zonder gastheer blijven deze lastpakken slechts 48 tot 55 uur in leven. Ze leven op de behaarde hoofdhuid, op warme plekjes. Het hebben van hoofdluis is betrekkelijk onschadelijk, maar het kan veel jeuk geven. Door krabben kunnen er infecties ontstaan. Hoofdluis kan iemand krijgen door direct of indirect contact te hebben met iemand die hoofdluis heeft.

• Wat is hoofdluis?
• Symptomen hoofdluis: hoe hoofdluis te herkennen?
• Oorzaken hoofdluis
• Hoofdluis behandelen en bestrijden
• Het gebruiken van een antihoofdluismiddel
• Nat kammen met de netenkam
• Andere behandelingen bij hoofdluis
• Hoofdluis op school en het protocol van de GGD
• Bacteriële besmetting
• Herbesmetting van hoofdluis voorkomen
• Follow-up

Wat is hoofdluis?

Hoofdluizen zijn een veelvoorkomend probleem onder schoolkinderen. Hoofdluizen zijn kleine, vleugelloze, parasitaire insecten die zich voeden met mensenbloed. Het beestje verkeert bij voorkeur op behaarde en warme plekken, zoals achter de oren, in de nek of onder een pony. Een hoofdluis is ongeveer 3 millimeter groot en grijsblauw van kleur (zie foto). Nadat hij zich vol heeft gezogen met bloed, is hij roodbruin van kleur. Hoofdluis verspreidt zich in een hoog tempo. Snel ingrijpen is daarom van groot belang.

Slechte hygiëne?
Hoofdluis is geen teken van slechte persoonlijke hygiëne of een smerige leefomgeving. Hoofdluis komt juist vaker voor op schone haren. Hoofdluis verspreidt zich door (indirect) contact met iemand die hoofdluis heeft. De luizen lopen van het ene hoofd naar het andere en vooral kinderen tussen de 3 en de 12 jaar krijgen vaker hoofdluis doordat ze directer contact met elkaar hebben. Er zijn allerlei antihoofdluismiddelen beschikbaar om hoofdluis te behandelen.

Symptomen hoofdluis: hoe hoofdluis te herkennen?

Symptomen van hoofdluis zijn:

• Intense jeuk. de hoofdluis prikt gaatjes in de huid en zuigen bloed op. Hierbij geeft de luis wat speeksel af, zodat het bloed minder snel stolt. Een allergische reactie op het speeksel dat de luis injecteert veroorzaakt de jeuk. De allergische reactie kan resulteren in jeukende rode bultjes of pukkeltjes op de hoofdhuid, nek en schouders. Sommige mensen ervaren geen jeuk.
• Volwassen luizen leven op de hoofdhuid. De meest voorkomende plekken waar ze zich bevinden zijn achter je oren en langs de achterkant van de nek. Luizen zijn kleine beestjes, ongeveer ter grootte van een aardbeizaadje, maar ze kunnen wel 3 millimeter groot worden. ze zijn grijsblauw van kleur en als hij zich vol bloed heeft gezogen, is hij roodbruin van kleur. Als men goed kijkt, ziet men de luizen bewegen.
• Luizenvrouwtjes leggen eitjes; zo'n 5 à 9 eitjes per etmaal. Deze worden neten genoemd. Ze zien eruit als grijs-witte ovale puntjes. Verwar dit niet met roos. In tegenstelling tot roos, kunnen ze niet zo gemakkelijk uit het haar geborsteld worden. Ze zitten vastgeplakt aan een haar, vlakbij de hoofdhuid en naarmate de haar groeit steeds verder van de hoofdhuid af. Na 6 tot 9 dagen komen daar larven uit. na 7 tot 10 dagen is een larve volwassen en kan zelf ook eitjes leggen. De lege hulsjes van de neten zitten aan het haar vastgeplakt.
• Door krabben kunnen er infecties ontstaan.

Het opsporen van hoofdluizen
Door goed tussen de haren te kijken en dan vooral achter de oren en in de nek, kunnen (bewegende) hoofdluizen worden ontdekt. Neten zien eruit als grijs-witte puntjes. Voorts kan men met een fijntandige kam boven wit papier de haren kammen en zo controleren of er luizen in het haar zitten. De luizen vallen op het papier als grijsblauwe of roodbruine spikkeltjes.

Oorzaken hoofdluis

Hoofdluizen kunnen vliegen noch springen en ze worden niet overgebracht door huisdieren. Ze verspreiden zich door direct over te steken van het ene hoofd naar het andere. Ze kunnen zich ook verspreiden door een omweg nemen via jassen en dassen, kammen, speelgoed en knuffels of andere persoonlijke bezittingen of spullen in de woning, zoals kussen en dekens..

Hoofdluis behandelen en bestrijden

Als vaststaat dat er sprake is van een hoofdluisbesmetting, dan zijn er een aantal behandelingen beschikbaar, waaronder:

• een antihoofdluismiddel gebruiken; en
• kammen met de netenkam (de uitkammethode).

Het gebruiken van een antihoofdluismiddel

Een antihoofdluismiddel is verkrijgbaar in de vorm van shampoos, sprays, crèmes en lotions. Kies voor een geregistreerd product, welke door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen positief is beoordeeld. lees vooraf goed de bijsluiter en raadpleeg de contra-indicaties en volg exact de werkwijze op die daarin staat vermeld. De behandeling met antihoofdluismiddelen moet gecombineerd worden met de uitkammethode (zie onder). Gebruik bij deze gecombineerde methode een fijntandige kam.

In Nederland zijn meerdere antihoofdluismiddelen geregistreerd, zoals: Dimeticon, Malathion en Permetrine. De hoofdluis kan resistent zijn tegen de werkzame stof in een antihoofdluismiddel. Kies in dat geval voor een geregistreerd middel waar een andere werkzame stof in zit.

Een antihoofdluismiddel moet twee keer worden toegepast, zeven dagen na elkaar, zodat de luizen die uit de eieren komen ná de eerste behandeling, alsnog worden gedood. Deze middelen kunnen bijwerkingen veroorzaken, doordat ze de hoofdhuid irriteren. Gebruik daarom alleen deze middelen als ook echt vaststaat dat de te behandelen persoon hoofdluis heeft.

Bij het geven van borstvoeding en zwangerschap worden antihoofdluismiddelen in het algemeen afgeraden.

Nat kammen met de netenkam

De niet-chemische uitkammethode houdt in dat men gedurende 14 dagen het haar dagelijks 20 tot 30 minuten doorkamt met een fijntandige kam en crèmespoeling. Het voordeel van deze methode is dat er geen chemicaliën worden gebruikt, waar luizen ook nog eens resistent (ongevoelig) voor kunnen zijn. Wie geen anti-luizenmiddel gebruikt, moet gedurende twee weken elke dag uitgebreid het haar kammen met een netenkam - de tanden van een netenkam staan iets dichter bij elkaar dan die van een luizenkam - in combinatie met crèmespoeling.

Maak het haar nat en verdeel de crèmespoeling door het haar. Kam met een gewone kam alle knopen en klitten uit het haar. Bescherm de ogen en houd het hoofd voorover boven een wasbak en kam met de netenkam (of de luizenkam indien deze methode wordt gecombineerd met een antihoofdluismiddel) en kam het haar van achter naar voren. Houd de kam tegen de hoofdhuid aan. Vang aan bij het ene oor en schuif na elke kambeweging een klein stukje op in de richting van het ander oor. Door te deppen met azijn kunnen zo nodig vastgeplakte neten worden losgeweekt. Veeg regelmatig de kam af aan een witte papieren zakdoek. Controleer of je luizen aantreft. Spoel gevonden luizen vervolgens weg in de wasbak en kijk of je luizen ziet. Ten slotte kan de crèmespoeling uit het haar gewassen worden. Reinig na gebruik de kam grondig met water en zeep. Verwijder alle gevonden luizen.

Andere behandelingen bij hoofdluis

Er zijn ook behandelingen beschikbaar die etherische oliën, kruidenextracten of homeopathische tincturen bevatten. En sinds enige tijd is er ook de elektrische luizenkam. Er is echter geen enkel bewijs voor de effectiviteit ervan. Deze methoden worden dan ook afgeraden.

Hoofdluis op school en het protocol van de GGD

Meld een besmetting altijd op school, sportclub of kinderopvangcentrum, zodat zij maatregelen kunnen nemen. Zo is het vooral bij schoolklassen belangrijk dat alle besmette kinderen uit een groep tegelijk worden behandeld. Dit voorkomt dat de een de ander weer besmet. De behandeling van kinderen met hoofdluis moet op dezelfde dag aanvangen.. Dit voorkomt verdere verspreiding. ook is het raadzaam om de hele schoolklas 14 dagen later tegelijk te controleren.

Er is door de GGD een protocol over omgaan met hoofdluis op school ontwikkeld. Hierin wordt onder meer een procedure beschreven die men kan volgen als er op school hoofdluis wordt geconstateerd. Bij deze procedure worden ouders actief betrokken. Informeer op de website van de lokale GGD.

Bacteriële besmetting

Indien een bacteriële besmetting optreedt, is het raadzaam naar de huisarts te gaan. Een bacteriële besmetting is te herkennen aan korstjes en wondjes op het hoofd waar pus uit komt.

Herbesmetting van hoofdluis voorkomen

Vroeger werd geadviseerd om herbesmetting met luizen te voorkomen door alle kleren, beddengoed, jassen, sjaals, knuffels enzovoort op ten minste 60 graden te wassen. Alles wat niet (zo warm) gewassen kon worden, moest een week in een afgesloten plastic zak worden bewaard, om er zeker van te zijn dat alle luizen het loodje hadden gelegd. Het advies voor aanvullende maatregelen zoals het wassen van beddengoed, knuffels en kleding etc. is echter ingetrokken door het Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Volgens het RIVM is er namelijk geen wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van deze maatregelen. Wanneer hoofdluis is aangetroffen, dient iedereen in het huishouden te worden gecontroleerd op hoofdluis. Dit doe je door de bovenstaande methode toe te passen: door hun natte haar te kammen met een luizenkam. Regelmatig controleren is uiteindelijk de beste maatregel die er is.

Follow-up

Welke behandeling ook gebruikt wordt, een follow-up met behulp van een luizenkam moet een paar dagen na de kuur worden uitgevoerd. Regelmatig blijven controleren voorkomt een hoop ellende.

Lees verder

• Hoofdluis, hoe neten bestrijden met shampoo en kammen
• Jeukende hoofdhuid met wondjes, korstjes, bultjes, schilfers
• Hoofdschimmel, tinea capitis: symptomen en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Bedwantsen: symptomen, bestrijden & behandelen beet bedwants