Hoofdluis, hoe neten bestrijden met shampoo en kammen

De hoofdluis is een zeer klein insect. Hoofdluis komt alleen bij mensen voor en dan vooral bij schoolgaande kinderen. De hoofdluis begeeft zich uitsluitend in de haren op de hoofdhuid, welke hij graag koloniseert om zich naar hartenlust voort te planten. De luis is een vasthoudende lastpak, maar buiten het hoofd is hij reddeloos verloren. Hoofdluizen mogen dan betrekkelijk onschadelijke beestjes zijn, de beten van hoofdluizen veroorzaken echter wel veel jeuk. Vooral kinderen kunnen daar flink last van hebben. Ze gaan dan krabben om de jeuk tegen te gaan, waarbij ze hun hoofdhuid kunnen openkrabben als gevolg waarvan ze nare infecties kunnen oplopen. Daarom is het van belang om zo snel mogelijk van hoofdluis af te komen. Hoe kun je hoofdluis het beste bestrijden? Met kammen of door speciale shampoo? En hoe doe je dat dan?

Hoofdluis bestrijden

• Wat zijn hoofdluizen?
• Hoofdluis herkennen
• Hoofdluis: fabel en feit
• Hoofdluis bestrijden
• Nat-kammen stap voor stap
• Hoofdluismiddel gebruiken
• Knoflook helpt tegen hoofdluis

Wat zijn hoofdluizen?

Hoofdluizen zijn insecten. De hoofdluis, Pediculosis capitis, is nauw verwant aan de kleerluis. Het belangrijkste verschil tussen een hoofdluis en een kleerluis, is dat kleerluizen hun eitjes in kleding leggen en hoofdluizen ze aan hoofdharen plakken. De eieren (neten) van de hoofdluis kleven aan de haren, meestal aan de haarwortel. Je kunt ze herkennen als kleine witte bolletjes. Een hoofdluis heeft de menselijke hoofdhuid als biotoop. Het is een klein insect, net iets dikker dan een hoofdhaar. Een geoefend oog pikt ze er dus wel uit. Deze parasiet leeft van bloed en veroorzaakt vooral jeukklachten. Het zijn met name kinderen die last hebben van hoofdluis. Dit komt doordat kinderen tijdens het spelen gemakkelijker hun hoofden bij elkaar steken, waardoor de luis van het ene naar het andere hoofd kan overgaan. Vooral meisjes hebben er last van, omdat ze gemiddeld langer haar hebben. In sterk krullend haar voelen luizen zich minder senang, dan in lang, steil haar. Des te langer het haar, des te stabieler het microklimaat voor de luis en des te veiliger hun schuilplaats. Hoofdluis kan ook overgedragen worden door het lenen van een kam of het opzetten van een hoofddeksel van iemand die hoofdluis heeft.

Deze parasiet leeft van bloed en zo'n zes keer per dag nuttigt de hoofdluis een maaltijd, daartoe wordt via het speeksel een stof in de huid gespoten die de bloedstolling moet voorkomen. Hierdoor kan de luis ongehinderd het bloed opzuigen. Voor ons is het speeksel van de hoofdluis minder prettig, aangezien deze substantie samen met de excrementen jeuk veroorzaakt. Krabben kan ontstekingen en zelfs eczeem veroorzaken.

Hoofdluis herkennen

De kleur van een hoofdluis verschilt, maar West-Europese luizen zijn doorgaans lichter gekleurd dan zuidelijke soortgenoten. Dit heeft te maken met natuurlijke selectie. Hier te lande gaat het om kleine, grauwe beestjes. Een volwassen vrouwtje is een halve millimeter breed en nog geen drie millimeter lang en een mannetje is een halve millimeter korter. De eitjes van hoofdluis worden 'neten' genoemd en zijn niet zo gemakkelijk te herkennen. Dat komt omdat neten kleiner zijn dan 1 mm en een wit/gele kleur hebben. In blond of licht haar vallen ze daarom niet zo op. Neten zijn te herkennen als kleine witte puntjes, die vastzitten aan de haarschacht dichtbij de (hoofd)huid. Neten lijken op roos, met als belangrijk verschil dat roos los in het haar aanwezig is (als schilfertjes) en neten vastgekleefd zitten. Meestal worden neten aangetroffen in de nek, achter de oren en onder de hoofdharen op het voorhoofd, de pony. Als de eitjes zijn uitgekomen, blijven lege witte hulsjes achter.

Hoofdluis bestrijden

Wanneer hoofdluis is geconstateerd, dient besmet materiaal, zoals kleding, haarborstels, kammen en hoofdkussens te worden gereinigd. Toch moeten we hier een relativerende opmerking plaatsen. Op het kussen of bed van een luizenkind zit 's ochtends hoogstens een enkele luis en die overleeft het waarschijnlijk niet tot bedtijd. En luizenlakens altijd op 60 graden of heter wassen, hoeft ook niet per se. Een levende luis die in het wasgoed belandt, overleeft ook een wasbeurt van 30 graden niet. En anders legt hij wel het loodje aan de waslijn of in de droger. Een neet is over het algemeen taaier dan een luis, maar de kans dat je neten in wasgoed aantreft is nihil.

Nat-kammen stap voor stap

Bij het bestrijden van hoofdluis ligt de nadruk tegenwoordig op kammen, kammen en nog eens kammen! Dat is de enige en meest effectieve manier om verlost te worden van deze lastpak. Een zakkam is hiervoor niet geschikt. Er zijn allerlei luizen- en netenkammen te koop. Er zijn in principe twee methoden om luizen te kammen: nat en droog. Droog kammen kun je altijd en overal doen, terwijl nat kammen goed kan na bijvoorbeeld het nemen van een douche of een bad. De ervaring leert dat nat kammen vele malen effectiever is dan droog kammen. Hoe gaat nat kammen in zijn werk?

• Was het haar van het kind met gewone shampoo of luizenshampoo (volgens gebruiksaanwijzing) en daarna uitspoelen.
• Breng daarna conditioner in en masseer deze zorgvuldig in; vergeet daarbij niet één plekje. Conditioner zorgt ervoor dat je gemakkelijker door het haar kan kammen, maar het heeft ook tot effect dat de luizen in een soort shock verkeren. Daar komt bij dat hun haakpootjes minder greep hebben door de crèmespoeling.
  Haar uitwassen met shampoo / Bron: Lakov Filimonov/Shutterstock.com
• Kam de klitten uit het haar met een gewone kam.
• Kam het haar pluk voor pluk uit met een luizenkam. Doe dit steeds vanaf de hoofdhuid naar de haartop.
• Tussendoor moet je de luizenkam op een wit papieren zakdoekje of of tissue afvegen en controleren op de aanwezigheid van luizen en neten.
• Zorg ervoor dat je uitgekamd haar met een haarclip scheidt van de rest (als dat mogelijk is, bij kort haar kan dat natuurlijk niet).
• Werk van oor naar oor en daarna van achterhoofd naar pony.
• Spoel tenslotte de conditioner uit het haar.
• Maak na afloop de kam schoon met water en zeep, zo nodig ook met een nagelborsteltje.

Houdt deze procedure twee weken vol en doe dit als het even kan iedere dag. Ga als het nodig is langer door. Blijf nog een tijdje wekelijks controleren op de aanwezigheid van hoofdluis. Pak de strijdbijl weer op zodra het diertje zijn kop weer opsteekt.

Hoofdluismiddel gebruiken

Twee weken grondig kammen zonder gebruik te maken van hoofdluismiddel heeft de voorkeur, aangezien dit de niet-medicamenteuze behandeling is. Veelvuldig gebruik van een hoofdluismiddel kan resistentie in de hand werken. Het schijnt dat alle luizen in Engeland en Australië inmiddels resistent zijn tegen het antihoofdluismiddel permetrine. Wanneer je echter onvoldoende resultaat bereikt met kammen zonder hoofdluismiddel, dan kun je proberen om twee weken lang grondig te kammen in combinatie met een hoofdluismiddel. Het is daarbij belangrijk om goed de gebruiksaanwijzing op de verpakking te volgen. Herhaal na één week de behandeling voor een beter resultaat. Middelen die gebruikt kunnen worden zijn:

• Dimeticon (XT luis);
• Malathion (Prioderm); en
• Permetrine (Loxazol).

Middelen als malathion en permetrine tasten het zenuwstelsel van de luis aan. Het zenuwstelsel van mensen blijft intact, maar er kunnen wel bijwerkingen optreden. Zwangere vrouwen en kinderen jonger dan een half jaar mogen deze middelen niet gebruiken. De werking van malathion wordt tenietgedaan door zwembad-chloor.

Dimeticon is een siliconenachtige stof, waarvan de werking niet chemisch maar fysisch is. De stof legt een dunne film rond de luizen en neten waardoor ze stikken. Dimeticon-shampoo blijkt goed te werken en is een veelbelovend middel. De stof is voor mensen onschadelijk. Bovendien kunnen luizen geen resistentie opbouwen tegen deze stof. Dit is op het moment dus het beste middel om hoofdluis te bestrijden.

Lees verder

• Hoofdluis: herkennen, symptomen, behandelen en bestrijden
• Jeukende hoofdhuid met wondjes, korstjes, bultjes, schilfers
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Hoofdschimmel, tinea capitis: symptomen en behandeling
• Bedwantsen: symptomen, bestrijden & behandelen beet bedwants