CPE bacterie in ziekenhuis: symptomen, oorzaak & behandeling

De CPE-bacterie (CPE staat voor 'Carbapenemase Producerende Enterobacteriën'), die resistent is tegen verschillende antibiotica, is bezig met een opmars bij onze zuiderburen. De bacterie verspreidt zich verontrustend snel in Belgische ziekenhuizen. In de eerste helft van 2012 werden in België in totaal 206 gevallen gemeld, meer dan in heel 2011. De multiresistente Carbapenemase producerende enterobacteriën vormen een belangrijke bedreiging voor de volksgezondheid, omdat de therapeutische mogelijkheden om deze infecties te behandelen zeer beperkt, soms zelfs afwezig zijn. CPE is immers een bacterie die resistent is tegen veel antibiotica. Deze boosdoener is vooral gevaarlijk voor mensen die verzwakt zijn.

• Wat is CPE?
• Hoe wordt de bacterie overgedragen?
• Hoe kan verspreiding worden tegengegaan?
• Behandeling van een CPE-infectie
• Je bent ziek en hebt een infectie met een CPE-bacterie
• Je bent drager van de CPE-bacterie, maar niet ziek
• Controle en preventie

Wat is CPE?

CPE staat voor Carbapenemase Producerende Enterobacteriën. Deze ziekteverwekker produceert het enzym carbapenemase, waar verschillende varianten van bestaat en dat de werking van antibiotica -dat zijn bacteriedodende medicijnen- neutraliseert. Tot de nieuwste behoort New Delhi metallo-beta-lactamase (afgekort NDM-1), die kortgeleden in maar liefst dertien Europese landen, waaronder Nederland, opdook. Enterobacteriën komen vooral voor in de darmen van mens. De Gram-negatieve staafvormige bacterie Klebsiella pneumoniae is hoofdleverancier van het enzym, maar er zijn inmiddels ook andere darmbacteriën, zoals de bekende Escherichia coli (E. coli), aangetroffen die deze enzymen produceren. E. coli is de belangrijkste veroorzaker van urineweginfecties. Tegen CPE-bacteriën kunnen alleen nog een oud antibioticum, colistine, dat veel bijwerkingen kent, of een recenter, minder effectief middel (tigecycline) in stelling gebracht worden.

Hoe wordt de bacterie overgedragen?

CPE duiken geregeld op in ziekenhuizen, eerst in Azië, maar nu dus ook in België. Overdracht vindt vooral plaats via de handen, momenteel veelal tussen patiënten die zijn opgenomen in hoog risico afdelingen, waaronder intensive-care en transplantatieafdelingen.

Hoe kan verspreiding worden tegengegaan?

De gezondheidsdiensten hebben allerlei maatregelen genomen om de verspreiding van de bacterie tegen te gaan. Patiënten moeten geïsoleerd verpleegd worden en het verplegend personeel moet nog meer aandacht hebben voor handhygiëne. Goede handhygiëne bestaande uit handreiniging, handdesinfectie en handverzorging, bij medewerkers in de gezondheidszorg, wordt beschouwd als de meest belangrijke maatregel om het risico op overdracht van micro-organismen, van medewerkers naar patiënten, te verminderen. De effectiviteit van handhygiëne -indien goed toegepast- is in een groot aantal studies aangetoond. Even tussendoor de handen met water en zeep wassen, is ontoereikend om alle micro-organismen op de handen te elimineren.

Doch strikte handhygiëne geldt niet alleen voor alle personeel, maar ook voor de patiënten en bezoekers. Dit om overdracht van kiemen te voorkomen en kwetsbare patiënten tegen besmetting te beschermen.

Bij risico voor contact met lichaamsvloeistoffen, moet de zorgmedewerker individuele beschermingsmiddelen dragen, zoals handschoenen, beschermende schort, zo nodig een beschermbril.

Ook is ontsmetting van de vaak aangeraakte oppervlakken in de patiëntomgeving van belang. Het blijkt dat een desinfectiemethode gebaseerd op het vernevelen van waterstofperoxide de verspreiding van de CPE tegengaat. Dit kan door middel van bijbehorende apparatuur, dat het bedrijf Alpheios in België in samenwerking met internationale onderzoekers ontwikkelde.

Behandeling van een CPE-infectie

Weinig antibiotica kunnen CPE-bacteriën bestrijden. Infecties met deze boosdoener zijn daardoor moeilijk te behandelen. Indien je een infectie doormaakt, zal de behandelend arts de meest aangewezen behandeling instellen.

Je bent ziek en hebt een infectie met een CPE-bacterie

Wanneer je een infectie hebt met een CPE (Carbapenemase-producerende Enterobacteriaceae) bacterie, is het van cruciaal belang dat een zorgverlener de juiste antibiotica voorschrijft om de infectie te bestrijden. CPE-bacteriën zijn resistent tegen veel standaard antibiotica, waardoor de behandeling complexer kan zijn. De zorgverlener zal meestal een kweek afnemen om de specifieke bacterie en haar resistentieprofiel te identificeren. Op basis van deze informatie kan een gericht antibioticum worden gekozen dat effectief is tegen de specifieke CPE-stam die de infectie veroorzaakt.

Je bent drager van de CPE-bacterie, maar niet ziek

Dragerschap van een CPE-bacterie betekent dat je de bacterie bij je draagt zonder ziek te worden. Dit vereist geen behandeling, omdat er geen sprake is van een actieve infectie. Het is belangrijk om antibiotica alleen te gebruiken wanneer dit strikt noodzakelijk is, om te voorkomen dat bacteriën verder resistent worden. Overmatig of onnodig gebruik van antibiotica kan leiden tot verdere resistentieontwikkeling.

Controle en preventie

• Controlekweken: Om te controleren of je nog steeds drager bent van de CPE-bacterie, kunnen controlekweken worden afgenomen. Dit zijn herhaalde testen om te bepalen of de bacterie nog aanwezig is.
• Bespreking met een arts: Je kunt met je arts bespreken wanneer en hoe vaak deze controlekweken nodig zijn, afhankelijk van jouw specifieke situatie.

Het is momenteel niet bekend hoe lang iemand een CPE-bacterie bij zich draagt en of deze bacterie vanzelf verdwijnt. Regelmatige monitoring en overleg met je zorgverlener zijn daarom belangrijk om jouw gezondheid en de verspreiding van resistente bacteriën te beheersen.

Lees verder

• Superbacterie NDM-1: symptomen, besmetting en gevolgen
• EHEC-bacterie symptomen: (bloedige) diarree en buikkrampen
• E. coli-bacterie: symptomen en behandeling van een infectie
• Legionella (bacterie), veteranenziekte: symptomen, klachten
• MRSA: symptomen, besmetting en behandeling MRSA-bacterie