E. coli-bacterie: symptomen en behandeling van een infectie

Escherichia coli (afgekort E. coli) is een doorgaans onschuldige bacterie (commensaal) die zich ophoudt in de darmen van mensen en warmbloedige dieren. Bepaalde stammen van Escherichia coli kunnen ernstige ziekten bij dieren en mensen veroorzaken. De rol van Escherichia coli als oorzaak van infecties bij mensen is sinds de jaren '20 van de vorige eeuw bekend. E. coli speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol als de meest voorkomende oorzaak van bacteriële urineweginfecties. Ze worden ook gevreesd als bloedvergiftiging en ziekenhuisinfecties veroorzaken. De bacteriën zijn daarom ook bekend als zogenaamde extraintestinale pathogene E. coli (ExPEC), dat wil zeggen als ziekteverwekkers die ziekten buiten de darm kunnen veroorzaken.

• Enterohemorragische E. coli (EHEC)
• Symptomen van een E. Coli-infectie
• Voedselinfectie
• Blaasontsteking
• Incubatietijd van een E. coli-besmetting
• Complicaties
• Oorzaken van een E-Coli-besmetting
• Besmet voedsel
• Verontreinigd water
• Contact met een geïnfecteerde persoon
• Preventie: voorkomen van een E. coli-infectie
• Houd alles goed schoon
• Houd rauw en gekookt voedsel gescheiden
• Kook en bak grondig
• Bewaar voedsel op een veilige temperatuur
• Gebruik schoon water en veilige levensmiddelen

Enterohemorragische E. coli (EHEC)

Escherichia coli zijn gramnegatieve, staafvormige bacteriën die zich ophouden in het spijsverteringsstelsel van mensen en warmbloedige dieren als onderdeel van de normale flora en doorgaans onschadelijk zijn. Sommige varianten zoals EHEC (enterohemorragische E. coli) kunnen bij de mens enteritis (darmontsteking) veroorzaken. EHEC kan bij de mens leiden tot hemorragische colitis, een vorm van gastro-enteritis met bloederige diarree waarbij als complicatie het hemolytisch-uremisch syndroom (HUS) kan optreden. Een ernstige ziektebeeld veroorzaakt door gifstoffen afkomstig van deze E. coli bacterie. In het bijzonder bij mensen met een verminderde weerstand veroorzaakt E. coli infecties buiten de darm, waaronder bloedstroominfecties.

Symptomen van een E. Coli-infectie

Voedselinfectie

Er zijn E. colibacteriën waarvan je ziek kunt worden, zoals de variant EHEC die besmettelijke dikkedarmontsteking met bloederige diarree veroorzaakt. De typen E. coli die een voedselinfectie kunnen veroorzaken, kunnen voorkomen op rauw vlees, rauwe groente en rauwe melkproducten. Een dergelijke infectie kan ongemakkelijke symptomen veroorzaakt, waaronder:

• braken
• bloed in de ontlasting
• maagkrampen
• buikkrampen
• diarree

Incubatietijd van een E. coli-besmetting

De incubatieperiode of incubatietijd, dat is de tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste klinische symptomen van de ziekte, is 1 tot 12 dagen. De eerste klachten treden meestal binnen 3 tot 4 dagen op na de besmetting en het begint vaak met waterige diarree binnen 24 uur.

Complicaties

Ernstige besmettingen met de E-coli-bacterie kunnen vermindering van de nierfunctie en bloedafbraak tot gevolg hebben. Dit staat bekend als het Haemolytisch Uremisch Syndroom (HUS).

Oorzaken van een E-Coli-besmetting

Er zijn drie hoofdoorzaken van een besmetting met E. coli:

Besmet voedsel

Hoe raak je besmet met E. coli via voedsel? De bacterie is te vinden in verschillende soorten vlees, waaronder rundvlees en schapenvlees. Wanneer deze dieren worden geslacht, komen de E. colibacteriën uit de darm van het dier in het vlees terecht. Via bemesting kan het ook verse producten besmetten. Groene bladgroenten, zoals spinazie, zijn bijzonder kwetsbaar, evenals rauwe groente zoals sla, en kiemgroenten zoals taugé.

Verontreinigd water

Door zwemmen in besmet oppervlaktewater kun je besmet raken.

Contact met een geïnfecteerde persoon

E. coli kan uiteindelijk van persoon op persoon worden overgedragen vanwege onvoldoende persoonlijke hygiëne en slechte huishoudelijke hygiëne. Dit gebeurt vooral in en rond de toiletruimte, omdat E. coli in de urine besmettelijk is.

Preventie: voorkomen van een E. coli-infectie

Goede sanitaire voorzieningen en hygiëne zijn essentieel voor het voorkomen van E. coli (en andere) infecties. Hieronder staan de vijf sleutels voor veiliger voedsel die de Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft opgesteld.

Houd alles goed schoon

• Was je handen voor, (eventueel) tijdens en na het bereiden van eten.
• Was je handen nadat je naar het toilet bent geweest.
• Was en reinig alle oppervlakken en apparatuur die worden gebruikt voor voedselbereiding.
• Het gebruik van antimicrobiële zeep vermindert het aantal microben op de huid iets meer dan gewone zeep (bron: RIVM).
• Scherm de keuken en het voedsel af tegen insecten en (huis)dieren.

Houd rauw en gekookt voedsel gescheiden

• Scheid rauw vlees, gevogelte en vis van andere voedingsmiddelen.
• Gebruik aparte apparatuur en gebruiksvoorwerpen, zoals messen en snijplanken, voor de behandeling van rauw voedsel, want via kruisbestuiving kunnen achtergebleven bacteriën en andere ziekteverwekkers op bijvoorbeeld een snijplank allerlei andere voedselwaren besmetten die met de snijplank in aanraking komen.
• Bewaar voedsel in afgesloten bakjes om het contact tussen rauw voedsel en bereid levensmiddelen te voorkomen.

Kook en bak grondig

• Kook voedsel grondig, met name vlees, gevogelte, eieren en zeeprodukten.
• Breng voedsel zoals soepen en stoofschotels aan de kook om ervoor te zorgen dat ze een temperatuur bereiken van ten minste 70° C gedurende minstens 2 minuten. Bak vlees en gevogelte goed door. Gebruik bij voorkeur een thermometer. Het is verstandig om nooit rauw vlees te eten. Een biefstukje kan men gerust medium of rare eten, van binnen is het vlees in principe steriel. Het gaat er om dat het vlees goed wordt aangebraad, want bacteriën zitten alleen aan de buitenkant. Gehakt moet men (daarom) wel altijd goed braden.
• Verwarm gekookt voedsel (bijvoorbeeld een kliekje) grondig.
• Het is verstandig om kiemgroenten zoals taugé even te blancheren, zodat de bacteriën dood zijn.

Bewaar voedsel op een veilige temperatuur

• Laat gekookt voedsel niet langer dan 2 uur op kamertemperatuur staan.
• Koel zo snel mogelijk alle gekookt en bederfelijke levensmiddelen (bij voorkeur minder dan 5° C).
• Houd gekookt voedsel gloeiend heet (meer dan 60 °C) voor het opdienen.
• Bewaar voedsel niet te lang, zelfs niet in de koelkast.
• Gebruik geen ontdooide ingevroren levensmiddelen die op kamertemperatuur zijn gebracht.

Gebruik schoon water en veilige levensmiddelen

• Gebruik schoon water.
• Selecteer vers en gezond voedsel.
• Kies voor voedingsmiddelen die veilig zijn.
• Was (en schil) groente en fruit, vooral als ze rauw worden gegeten
• Gebruik geen voedsel na haar uiterste vervaldatum.

Lees verder

• EHEC-bacterie symptomen: (bloedige) diarree en buikkrampen
• Shiga toxicogene Escherichia coli (STEC) bacterie symptomen
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Buikgriep: symptomen, oorzaak, behandeling en preventie
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur