Harttamponade een levensbedreigende overdruk op het hart

Wakker worden met hartkloppingen, een angstig gevoel en algeheel onbehagen. Het kan betekenen dat er vocht om het hart zit, waardoor de kloppende functie wordt verstoord. Daardoor krijgt het lichaam onvoldoende zuurstofrijk bloed met aanvullende consequenties van dien. Wat houdt een harttamponade in, wat kunnen de potentieel levensbedreigende oorzaken zijn en hoe wordt de overdruk op het hart behandeld?

Harttamponade

• Hartkloppingen en malaise
• Wat houdt de conditie in?
• Wat is de oorzaak van harttamponade?
• Herstellende functie
• Medische noodsituatie
• De behandeling

Hartkloppingen en malaise

In normale toestand maakt het hart circa 60 tot 80 hartslagen per minuut, afhankelijk van de inspanning dat we doen. Bij een harttamponade wordt het functioneren van het hart dermate belemmerd, dat de normale kloppende beweging niet kan worden afgemaakt. Het betekent dat het hart onregelmatig slaat en veel sneller gaat kloppen. Het kan een hartslag van boven de 150 betekenen. Daarnaast voelt de persoon zich compleet niet goed. Er is sprake van malaise doordat het lichaam niet meer goed voor voorzien van bloed en gaat daarmee gepaard met vele symptomen.

Wat houdt de conditie in?

Het hart zit in een zakje, zodat het wordt afgescheiden van de rest van het lichaam en zonder moeite kan kloppen. Er kunnen aandoeningen in het lichaam voordoen, waardoor in dat zakje vocht om het hart stroomt. Omdat de pericard relatief stug is door de tegendruk van het omringende weefsel gaat het vocht op het hart drukken. Bij een toenemende hoeveelheid vloeistof neemt dus de druk toe, waardoor het hart minder goed kan functioneren. Bloed kan minder goed in het hart stromen, waardoor minder bloed wordt rondgepompt. Oftewel het belemmert de hartslag, waardoor aanvullende lichaamsproblemen ontstaan. Om toch goed bloed te kunnen pompen gaat de hartslag omhoog.

Wat is de oorzaak van harttamponade?

Vocht om het hart is altijd een teken van een ernstige situatie. Het zorgt ervoor dat er een levensbedreigende omstandigheid ontstaat. Het kan door een aantal aandoeningen worden veroorzaakt zoals:

• een ontsteking of infectie aan de longen. Door een virus is het longslijmvlies aangetast. Bij ernstige infecties kan het omringende weefsel via het bloed worden aangetast, waardoor de pericard gaat opspelen;
• de kransslagader werkt niet meer goed waardoor de druk op het hart toeneemt. Oftewel de vloeistofdruk neemt toe, waardoor vocht in het hartzak sijpelt;
• de hartspieren kunnen ontstoken raken of zijn geïnfecteerd;
• hartkanker. In dit geval is er sprake van een zeer ernstige situatie waarbij vaak ook andere delen van het lichaam zijn aangetast.

Herstellende functie

Het komt wel vaker voor dat er vocht in het zakje terechtkomt, maar normaal is dat van korte duur. Een ontsteking kan vaker voorkomen, waardoor tijdelijk de druk toeneemt. Een ontsteking zal meestal vanzelf overgaan, waarbij de vloeistof aanvoer stopt. Het overtollige vloeistof kan door het hart zelf worden afgevoerd, waarbij de aandoening onopgemerkt kan blijven. Het hangt echter van de oorzaak af of de hoeveelheid vocht dermate toeneemt dat het schadelijk kan zijn.

Medische noodsituatie

Is er sprake van een tamponade dan betreft het een serieuze omstandigheid. Indien er niets wordt gedaan zal de druk continu blijven toenemen, waardoor het hart steeds minder goed kan functioneren. Oftewel de bloeddruk wordt dermate aangetast, waardoor alle delen van het lichaam onvoldoende bloed krijgen. Het kan leiden tot een shocktoestand, waarbij de angst met verwardheid toenemen en kan eindigen met bewustzijnsverlies. Het kan uiteindelijk leiden tot het overlijden van de persoon. Het is noodzaak om bij voorgenoemde symptomen per ommegaande 112 te bellen of naar de spoedeisende hulp te gaan. Medische hulp is noodzakelijk om het leven van de persoon te redden.

De behandeling

Veel druk op het hart is een zeer ernstige omstandigheid en dient zo spoedig als mogelijk te worden behandeld. Daartoe dient een pericarddrain aangelegd te worden, zodat vloeistof kan worden afgevoerd. Daartoe wordt tussen de ribben door zonder verdoving een leiding aangelegd rechtstreeks naar de hartzak. Door de afvoer van het vocht neemt de druk af, waardoor de hartfunctie kan herstellen. Het geeft verlichting op de borst, waarbij de patiënt zich snel beter gaat voelen. Het afgevoerde vocht uit de pericard dient altijd te worden onderzocht, om vast te stellen wat de oorzaak is geweest. Wegens de kans op kanker is dit noodzakelijk. Daarnaast dient de oorzaak van de tamponade te worden behandeld om herhaling te voorkomen.

Afhankelijk van de oorzaak van de tamponade zal de pericarddrain in eerste instantie aanwezig blijven. Zeker als er sprake is van een long- of hartinfectie danwel -kanker is de kans reëel, dat vochtophoping wederom voorkomt. De aandoening dient in eerste instantie te worden behandeld, alvorens de medische omstandigheid voldoende stabiel is. Laat je uitvoerig inlichten over de gevolgen van de harttamponade en wat de volgende stappen binnen het behandelingstraject zijn.

Lees verder

• De pericardpunctie om vocht uit de hartzak te verwijderen
• Hoe wordt een hartinfarct veroorzaakt?
• Hoe kan atriumfibrilleren (hartkloppingen) worden behandeld?
• Linker ventrikel hartklepproblemen, hoe wordt het behandeld?
• Mijn kind heeft pijn bij het hart: hartruis wat is dat?