Zelfzorg bij somberheid en lusteloosheid

Ieder mens voelt zich wel eens somber, droevig, lusteloos of erg moe. Dit kan verschillende oorzaken hebben zoals slaapgebrek, problemen op het werk of in de relatie of stress. Normaal gesproken moet dit gevoel op korte termijn verbeteren. De somberheid kan uiteindelijk leiden tot een depressie. Hoe herken je buitensporige sombere gedachten en hoe kun je een depressie voorkomen? Als er sprake is van een (milde) depressie, hoe kun je dan het beste handelen?

Wat somberheid inhoudt

Somberheid is iets waar iedereen wel eens last van heeft. Het gaat soms gepaard met een droevig, mat, lusteloos of moe gevoel. Je hebt nergens zin in en je hebt weinig energie om ook maar iets te doen. Soms ben je hierbij ook prikkelbaar en emotioneel. Als dit een enkele keer voorkomt en van korte duur (enkele dagen) is, is het meestal vrij onschuldig. Meestal verdwijnt het sombere gevoel vanzelf weer en kijk je al gauw weer vrolijker de wereld in.

Oorzaken

Sombere gevoelens kunnen verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld door slaapgebrek, een lang voortslepende ziekte, ruzie met een vriend, problemen in een relatie of op het werk. Als je jezelf somber voelt, hoef je niet altijd depressief te zijn. Vaak weet je wel wat de oorzaak van je somberheid is, maar soms is het niet helemaal duidelijk. Als het niet duidelijk is, is het belangrijk dat je de oorzaak achterhaalt en hier wat aan doet. Somberheid kan leiden tot een depressie.

Depressie

Ook de kenmerken van een depressie kunnen in sommige gevallen onschuldig zijn en vanzelf weer overgaan. Toch moet je hierbij erg oppassen omdat de sombere stemming kan ontaarden in een zware depressie waar je zonder hulp niet meer uitkomt. Kenmerken van een depressie zijn: sombere stemming, verlies van interesse in anderen, geen plezier beleven, geen eigenwaarde, besluiteloosheid, concentratieproblemen, (extreme) vermoeidheid, slaapproblemen, verandering van eetlust, denken aan zelfmoord, een opgejaagd gevoel hebben of juist een geremd gevoel. Artsen spreken van een ernstige depressie wanneer er dagelijks gedurende minimaal twee weken ten minste vijf van deze kenmerken aanwezig zijn. Daarbij is er in ieder geval sprake van een sombere stemming of van verlies aan interesse en plezier. Heb je minder klachten, dan is er meestal sprake van een milde depressie.

Wat kun je zelf doen?

Als je last hebt van een somber, droevig, mat of lusteloos gevoel, probeer dan te bedenken wat daarvan de oorzaak zou kunnen zijn. Alleen als je dit weet, kun je er wat aan doen. Misschien weet je niet direct wat de oorzaak is, en moet je erover nadenken. Als je jezelf al zo somber voelt, is het moeilijk om erover na te denken. Toch kun je door het maken van een goede dagindeling en je hieraan te houden, geholpen zijn. Lichaamsbeweging zorgt dat er stoffen vrijkomen in het lichaam waardoor je je beter gaat voelen. Je kunt bijvoorbeeld dagelijks een stuk wandelen of fietsen. Gebruik bij voorkeur geen alcohol of anders zo min mogelijk Blijf in contact met andere mensen en bezoek vrienden of familie. Praat met iemand over je gevoelens omdat je jezelf hier beter door kunt voelen.

Schrijf het op

Sommige mensen hebben er baat bij om hun gevoelens op papier te zetten. Op deze manier kan het misschien wel duidelijk waarom je zo somber bent. Als je de somberheid ergens aan kunt koppelen, kun je het probleem aanpakken. Houd een dagboek bij waarin je dagelijks kort je gevoelens probeert te omschrijven en kijk of er verbetering optreedt. Als je ergens vrolijk van wordt, schrijf dit dan ook op.

Zoek hulp

Bij een sombere, droevige of lusteloze stemming hoef je geen geneesmiddelen te gebruiken. Een goede begeleiding om de oorzaak aan te pakken, kan je vaak veel beter helpen. Bij een echte depressie is behandeling met medicijnen wel aan te bevelen. Dit valt buiten de zelfzorg en daarvoor moet je onder behandeling van een arts zijn. Naast een behandeling met medicijnen zijn ook dan gesprekken met je huisarts, specialist of therapeut erg belangrijk.

Voedingssupplementen

Veel mensen die zich moe, somber en lusteloos voelen, gaan vitaminepillen gebruiken. Ze denken dat ze mogelijk iets tekortkomen in hun voeding. Voedingssupplementen kunnen bijdragen aan een goed voedingspatroon, ze kunnen echter voeding niet vervangen. Of voedingssupplementen bijdragen aan het verbeteren van een somber gevoel, is niet aangetoond.

Sint-janskruid

Het enige middel dat bij licht-depressieve klachten wel helpt bij sommige mensen, is sint-janskruid (Hypericium perforatum). Het helpt niet bij iedereen met dit soort klachten. De werking van sint-janskruid treedt pas op na twee weken continu gebruik. Het heeft dan ook geen zin dit middel te nemen als je zich een keer paar dagen wat minder fit of lusteloos voelt. Bij een echte depressie kun je het beste professionele hulp zoeken. Sint-janskruid heeft als belangrijk bezwaar dat het de werking van een groot aantal andere geneesmiddelen, zoals bloedverdunners, het hartmiddel digoxine, de anticonceptiepil en sommige middelen die bij HIV-infectie worden gebruikt beïnvloedt. Daarom wordt geadviseerd om sint-janskruid te gebruiken in overleg met je arts of apotheker. Naast het gebruik van sint-janskruid, wordt deskundige hulp geadviseerd. Gebruik in ieder geval alleen producten waar de samenstelling op vermeld staat en die geen andere toevoegingen dan sint-janskruid bevatten. Vooralsnog is Hyperiplant de beste keus. Dit is het enige middel met sint-janskruid dat officieel als geneesmiddel is erkend.

L-Tryptofaan

Een ander middel dat mogelijk bijdraagt om je minder depressief te voelen, is L-Tryptofaan. Dit middel wordt onder andere ingezet tegen een depressief gevoel en draagt bij hoe je jezelf voelt. Sommige mensen hebben hier baat bij. Bij depressie is het gebruik van dit middel alleen niet voldoende en moet er deskundige hulp worden ingeschakeld.

Wanneer naar de huisarts?

Worden je klachten steeds erger of houden ze lange tijd aan, loop er dan niet te lang mee rond, maar zoek hulp bij je huisarts. Wanneer langdurige somberheid overgaat naar een depressie, ben je er misschien niet zo gauw weer bovenop. De huisarts zal proberen uit te vinden wat je precies mankeert. In het geval van een ernstige depressie is het starten met de juiste medicijnen en een goede begeleiding noodzakelijk voor een goed herstel.

Lees verder

• Tips om gelukkiger te worden
• Acceptatie: hoe kun je dit ontwikkelen?
• Burn-out: herken de symptomen
• De invloed van stress op je nachtrust
• Omgaan met depressieve partner: wat te doen?