Vruchtwaterembolie: symptomen, behandeling en prognose

Een vruchtwaterembolie is erg zeldzaam maar ook zeer gevaarlijk. Er komen dan bij de bevalling vruchtwater, cellen van de foetus en/of haar in de bloedbaan van de vrouw terecht. In veel gevallen zal de vrouw hieraan overlijden in het kraambed als de symptomen niet op tijd worden herkend. Het staat op nummer vijf van meest voorkomende oorzaken van kraambedsterfte in de wereld. Een vruchtwaterembolie kan ook schadelijk zijn voor het kindje doordat het bijvoorbeeld te maken krijgt met een zuurstoftekort tijdens de bevalling.

Vruchtwaterembolie

• Wat is een vruchtwaterembolie?
• Factoren die de kans op een vruchtwaterembolie vergroten
• Symptomen van een vruchtwaterembolie
• Behandeling
• Gevolgen voor het kind

Wat is een vruchtwaterembolie?

Een embolie is de afsluiting van een slagader of een ader. Dit komt voor in meerdere vormen. Zo is er de trombo-embolie, waarbij trombose optreedt op de ene locatie, welke loslaat en elders in de bloedcirculatie voor een verstopping zorgt. Ook kan een vet-embolie optreden wanneer kleine bolletjes vet uit het beenmerg in de bloedbaan terecht komen.

Bij een vruchtwaterembolie (Engels: amniotic fluid embolism) komen er bij de bevalling vruchtwater, cellen van de foetus en/of haar in de bloedbaan van de vrouw terecht. Dit geeft een allergische reactie die zo ernstig is dat hij in veel gevallen fataal blijkt. Deze levensgevaarlijke situatie kan ontstaan wanneer tegelijk een scheur ontstaat in de vliezen waarin het kindje zit en in de veneuze bloedvaten van de baarmoeder of baarmoederhals van de vrouw. Blootstelling aan materiaal van de foetus is op zich niet zeldzaam, maar het kan een ketting van allergische reacties in gang zetten.

Cijfers over het voorkomen van een vruchtwaterembolie zijn niet heel precies. Geschat wordt dat het voorkomt bij 1 op de 8.000 tot 80.000 bevallingen wereldwijd. Een recente Noorse studie schat de kans op circa 1 op 20.000, oftewel 0,005%. De kans op overlijden aan een vruchtwaterembolie in de westerse wereld (en dus in Nederland) wordt geschat op circa 26 tot 37%. In ontwikkelingslanden is die kans veel groter. Een Britse studie bracht naar voren dat de aandoening vaker voorkomt bij vrouwen uit etnische minderheden.

Factoren die de kans op een vruchtwaterembolie vergroten

Het proces dat een dergelijke embolie tot gevolg heeft komt niet vaak voor. De volgende situaties kunnen de kans erop echter vergroten:

• Een keizersnede
• Een kunstverlossing
• Het loslaten van de placenta
• Het bij de bevalling kunstmatig doorbreken van de vliezen
• Het inleiden van de bevalling met Misoprostol
• Het bevallen op hogere leeftijd (35+)
• Multipariteit (het bevallen van het zoveelste kind)
• Pre-eclampsie (een combinatie van te hoge bloeddruk en eiwitverlies via de urine)
• Polyhydramnion (een te veel aan vruchtwater tijdens de zwangerschap)
• Placenta praevia (laagliggende moederkoek)

Wanneer een van de volgende situaties zich voordoet dan zal een gynaecoloog extra waakzaam zijn voor het ontstaan van een vruchtwaterembolie.

Symptomen van een vruchtwaterembolie

Bij het optreden van een vruchtwaterembolie kunnen de volgende symptomen mogelijk worden waargenomen:

• Verhoogde hartslag en ademhaling
• Benauwdheid of snakken naar adem
• Lage bloeddruk
• Hartritmestoornissen met pijn op de borst
• Cyanose (blauw worden van huid en lippen)
• Rillingen
• Bronchospasme / hoesten
• Overgeven
• Vieze smaak in de mond
• Wegraken of bewusteloosheid
• Epileptische aanvallen
• Veel bloedverlies door problemen met de bloedstolling

Behandeling

Wanneer door het optreden van een van de onder het kopje 'Factoren die de kans op een vruchtwaterembolie vergroten' genoemde situaties de kans op een vruchtwaterembolie groter wordt geschat dan normaal, dan kan een waarschijnlijkheidsdiagnose worden gesteld. Op dat moment moet snel worden gehandeld. De baby zal in dat geval altijd met een spoedkeizersnede gehaald worden en de moeder zal worden opgenomen op de intensive care. Hier zal extra zuurstof worden toegediend en zal alles in het werk worden gesteld om stollingsproblemen te voorkomen en te behandelen zoals het toedienen van extra vloeistoffen. Mogelijk zal ook gereanimeerd moeten worden.

Gevolgen voor het kind

Bij baby's die geboren worden bij een bevalling waarbij de moeder te kampen heeft met een vruchtwaterembolie, komt een zuurstoftekort in de hersenen en hersenverlamming (Ziekte van Little) vaker voor dan gemiddeld.

Lees verder

• Amnionstreng ontdekt op de echo, en nu?
• Okugest helpt bij ernstige zwangerschapsmisselijkheid
• Progesteron kan een vroege miskraam voorkomen