Gebroken rug: ruggengraat fractuur, herstel of benen verlamd

De ruggengraat vormt de drager van het lichaam, waarbij het stoten opvangt en bewegingen kan maken. Het bestaat uit een reeks van opeengestapelde botten, waarin de zenuwen als ook het belangrijke beenmerg zitten. Het vormt daarmee een zeer essentiële verbinding tussen de hersenen en de rest van het lichaam. Door toedoen van een gebroken rug kan er beperkte tot uitgebreide schade van toepassing zijn. Hoe is de ruggenwervel opgebouwd, hoe kan een gebroken rug herstellen en hoe kan het potentieel tot verlamming leiden?

Gebroken rug

• Belangrijke functie van wervelkolom
• Opbouw verticale bottenreeks
• Aanleiding
• Mate van gebrokenheid
• Herstel
• Problemen met de zenuwen

Belangrijke functie van wervelkolom

De wervelkolom is de verticale verbinding tussen het hoofd en het onderstel bestaande uit de heupen met benen. Het heeft een iets gekromde S-houding en bestaat uit 24 afzonderlijke onderdelen. Daarmee wordt beweeglijkheid gerealiseerd en kunnen stoten worden opgenomen. Het vormt eveneens een zeer belangrijke snelweg voor zenuwen. In het binnenste van de wervels zitten openingen (geheten wervelkanaal), waardoor de zenuwen van de hersenen naar de rest van het lichaam lopen. Het vormt het informatiekanaal, zodat bewegingen en lichaamsprocessen vol automatisch kunnen worden aangestuurd. Daarnaast zit in de wervelkolom ook het beenmerg, waarin stamcellen alle noodzakelijke bloedcellen aanmaken. Indien er een fractuur ergens in deze belangrijke botstructuur voorkomt, dan kan het ernstige consequenties hebben.

Opbouw verticale bottenreeks

De wervelkolom is opgebouwd uit 32-34 afzonderlijke delen, waarbij een lange stevige maar flexibele verbinding is gerealiseerd. Het draagt al het gewicht van het lichaam, waarnaast het ook beweeglijkheid bezit. Het bestaat uit:

• 7 nekwervels: C1 (atlas), C2 (axis), welke gezamenlijk de horizontale schud en verticale knik beweging mogelijk maken. Daarnaast gaat het om de C3-C7, waarmee de verticale belasting van het hoofd naar de rug wordt overgedragen;
• 12 borstwervels: TH1 – TH12 deze vormen de hoofdbolling van de rug. Daarbij staat de bolvorm naar de rug toe;
• 5 lendenwervels: I1-I5 en vormen de tegengestelde bolling van de onderrug. Meestal zullen in deze regio rugklachten ontstaan, zoals een hernia door een ontzette tussenschijf;
• 5 botjes als onderdeel van het heiligbeen, waarmee een verbinding naar de heupen is gerealiseerd via het SI-gewricht;
• 3 tot 5 botjes als onderdeel van het stuitje.

Aanleiding

Spanningen in het lichaam, overgewicht, teveel gewicht dragen, structurele overbelasting maar ook een val of ongeluk kunnen beperkte tot ernstige schade aan de ruggengraat geven. In hoeverre blijvende schade van toepassing is, wordt bepaald door de veroorzakende factor. Een continue scheve houding of onjuist lopen kan reeds schade aan de wervel of tussenwervels geven. Grote schade komt vaak door een val van een zoveelste verdieping of een verkeersongeval.

Mate van gebrokenheid

Een gebroken rug kan op verschillende plekken op verschillende manieren van toepassing zijn. Uiteraard geldt dat een breuk C1-C7 onder de noemer gebroken nek valt. Bij een fractuur kan het gaan om een botscheur, maar ook het feitelijk afbreken van een deel van een wervel. Het kan dus om haarscheurtjes gaan, waarbij de impact beperkt blijft tot enige pijnklachten. Het kan ook om een complexe fractuur gaan. In dat geval kan er sprake zijn van versplintering vaak door toedoen van overmatige belasting. Daarbij kan de breuk voordoen in de wervel zelf (om de zenuw en beenmerg banen heen), maar het kan ook om de uitstekende vinnen (processen) gaan.

Herstel

Fracturen moeten altijd voldoende gelegenheid krijgen om compleet te herstellen. De delen moeten daarbij snel na de breuk weer tegen elkaar aanzitten, zodat botcellen de resterende opening kunnen overbruggen. Vaak kan de breuk op die manier binnen enkele weken of maand herstellen. Hoeveel tijd daarbij benodigd is hangt van de complexiteit af, maar ook hoe er verder wordt behandeld.

Scheurtjes of matige breuk

Bij kleine scheurtjes is de invloed van een breuk zeer beperkt. Vaak zal de breuk zonder ingreep moeten herstellen. In het geval van een matige breuk zal een deel van het bot afgebroken danwel een splinter eraf geschoten zijn. Dit moet meestal met een operatie worden gecorrigeerd. Het kan inhouden dat het botdeeltje wordt vastgezet, maar kan ook inhouden dat het onder toezicht zelfstandig moet helen. Dit valt onder symptomatische zorg, waarbij de mate van begeleiding en zorg wordt afgestemd op de intensiteit van de klachten.

Complexe fractuur

Hierbij hangt het ervan af hoeveel schade de breuk heeft aangedaan aan omringend weefsel. Een ernstig ongeluk kan leiden tot fragmentarische breuken, waarbij ook zenuwen zijn doorgesneden of zijn verwoest. Een complexe breuk wordt middels botfixatie gecorrigeerd, zodat osteosynthese gegarandeerd goed plaatsvindt. Het houdt in dat er met stalen plaatjes en schroeven de botten op de juiste plek worden gehouden, zodat de delen weer aan elkaar kunnen groeien. Soms kan het inhouden dat de persoon geïmmobiliseerd moet worden, zodat herstel voldoende de gelegenheid krijgt.

Problemen met de zenuwen

Door toedoen van een gebroken nekwervel kunnen de zenuwen zijn aangetast. Indien de zenuwen zijn doorgesneden, verbroken of plaatselijk verwoest kan het tijdelijk of voor altijd geen signalen meer versturen. Zenuwherstel is mogelijk indien de schade beperkt is. Of iemand weer kan lopen hangt puur af van de impact van de oorspronkelijke veroorzakende breuk. Met veel geluk worden de zenuwen compleet ontzien, maar het kan ook aanhoudende invaliditeit betekenen. Een breuk in de nek kan complete invaliditeit beteke, maar een breuk in de lendenwervels kan leiden tot gevoelloze of verlamde benen. Hoe groot de definitieve schade is, zal door een gespecialiseerde arts moeten worden vastgesteld.

Volg tijdens herstel altijd de adviezen op. Een gebroken rug is een ernstige aandoeningen, waaraan veel aandacht moet worden gegeven. Te snel of ineens weer veel doen, kan betekenen dat er aanvullende schade wordt aangericht. Zorg er altijd voor dat er voldoende tijd aan herstel wordt gegeven, omdat de rug nog een leven lang mee moet gaan.

Lees verder

• Gebroken enkel: de behandeling van een pijnlijke fractuur
• Gebroken vinger, hand of pols, hoe snel kan het herstellen?
• Gebroken heup: ongeluk of botontkalking: langdurig herstel
• Rugpijn: wat zijn de fysieke en persoonlijke veroorzakers?