Gebroken nek: invaliditeit, overlijden of herstel!
Het hebben van een fractuur in de nek kan ernstige gevolgen hebben. Het kan zijn dat de persoon levenslang invalide raakt en kan ook per direct het overlijden betekenen. Alles is daarbij afhankelijk van waar een breuk in de nek voorkomt en hoe ernstige het is. Per wervel zijn de consequenties verschillend. Welke verschillende nekwervelbreuken komen vaak voor, wat zijn de ingrijpende consequenties en hoe wordt een gebroken nek behandeld?Gebroken nek
- Hoe is de nek opgebouwd?
- Symptomen gebroken nek
- Fractuurtypen, risico’s en behandeling
- Keus tussen verankering of harnas
Hoe is de nek opgebouwd?
De nek van de alle mensen en dieren is opgebouwd uit een zevental nekwervels, waarmee de beweeglijkheid van het hoofd wordt voorzien. Daarnaast zitten er in de nek een aantal stevige stabiliserende spieren, waarmee het hoofd en de nek altijd overeind worden gehouden. Het vormt de snelweg van vele zenuwen en de bloedbaan (arteria vertebralis), waarmee het brein van zuurstofrijk bloed wordt voorzien. Het geeft aan dat het een zeer belangrijke lichaamsverbinding is. Het hoofd wordt gedragen door de atlas, waarmee in combinatie met de axis (dens) de draaiende beweging wordt ondersteund. De combinatie zorgt ervoor dat het hoofd eveneens de op- en neergaande beweging kan maken bij het knikken. Deze nekwervels worden gedragen door een vijftal gelijkvormige wervels en tussengelegen kraakbeenschijven. De onderste wervel vormt de overgang naar de ruggengraat en steekt relatief ver naar achteren.Symptomen gebroken nek
Afhankelijk van het voorkomen van een breuk kunnen de gevolgen minimaal tot levensbedreigend zijn. Het houdt in dat een nekbreuk relatief weinig of geen nadelige gevolgen oplevert, maar het kan ook zijn dat de bloedsomloop van de hersenen wordt beschadigd of zenuwen met beenmerg onherstelbaar worden aangetast. Enerzijds kan het veel pijn en stijfheid opleveren. Anderzijds bestaat er ook de kans dat men per direct invalide is vanaf breuk tot teen of kan het overlijden tot gevolg hebben. Ernstige trauma aan de nek kan dus ingrijpende gevolgen hebben. Welke verschillende fracturen worden er onderscheiden en wat kunnen daarbij de gevolgen zijn?Fractuurtypen, risico’s en behandeling
De nek bestaat uit zeven wervels, waaraan door onverhoopte belastingtoename breuken kunnen ontstaan. Welke verschillende fracturen worden onderscheiden, wat zijn de gevolgen en hoe worden deze behandeld?C1: Jeffersonbreuk
Dit wordt een burst-fractuur genoemd, waarbij de ronde schijf van de atlas is gebroken en deels versplinterd. Het komt geregeld voor bij een duikongeval, waarbij de persoon teveel druk op het hoofd heeft gekregen. Indien het afgebroken deel meer dan één centimeter verschuift dan kan het ruggenmerg worden doorgesneden en kan daarmee levensbedreigend zijn. Het wordt behandeld met herpositionering van het afgebroken deel, waarna mogelijk een halsgips moet worden gedragen.
C2: Densbreuk
Door een ongewone belasting op het hoofd kan de dens (het uitstekende deel van de axis) afbreken. Daarbij komen verschillende gradaties voor afhankelijk van waar het is afgebroken. De persoon ervaart het als stijve nek en heeft een instabiel hoofd, omdat de draaibeweging niet meer wordt ondersteund. Het afgebroken deel moet worden herplaatst en er dient een halskraag te worden gedragen. Ook hierbij bestaat kans op beschadiging van het ruggenmerg.
C2: Hangmansbreuk
Het komt voor bij auto-ongelukken, waarbij de persoon zonder gordel met de kin tegen het dashboard of stuur aankomt. De terminologie is ontstaan bij het verhangen van ter dood veroordeelden. Door deze specifieke breuk treedt het overlijden in de meeste gevallen direct op. Binnen medische kringen wordt het ook meer gepast “traumatische spondylolisthesis van de axis” genoemd. Indien de persoon niet is overleden dan moet een zogeheten Miami-brace worden toegepast om de nek te immobiliseren, zodat het mogelijk kan herstellen.
C3-C7 breuk
Vanaf nekwervel C3 tot C7 lopen een groot aantal zenuwen, zoals de nervus phrenicus naar het lichaam en dus kan bij problemen hieraan ook ernstige schade optreden. Deze zenuw is uitermate belangrijk voor het middenrif, waarmee de ademhaling op gang wordt gehouden. Een breuk aan deze wervel kan aanleiding zijn voor het niet meer kunnen ademhalen, maar kan er ook voor zorgen dat de persoon vanaf breuk tot teen invalide raakt. Meest voorkomende breuk is aan de vijfde nekwervel en wordt vaak veroorzaakt door een kop-staart botsing. Het heeft praktisch altijd gevolgen voor de nekzenuwen, waardoor elders in het lichaam neurologische gevolgen optreden. De eerste 24 uur na het ongeval zullen altijd cruciaal zijn om de consequenties te kunnen beoordelen.
Keus tussen verankering of harnas
Nadat een tractie is uitgevoerd van een breuk (herplaatsing en immobilisatie) dient de breuk voldoende tijd worden gegeven, zodat herstel optreedt. Daartoe zijn een tweetal voornamelijk toegepaste methoden namelijk:- het dragen van een halsband, nekgips of soms een verankeringsharnas. Dit laatste heeft tot doel om de persoon langdurig bewegingsloos te laten zodat het hoofd niet wordt bewogen met als doel dat breuken aan C1 of C2 met de tijd kunnen herstellen;
- het verankeren van de breuk middels plaat en schroeven.
Harnas bij ernstig nektrauma
Bij ernstige nektrauma (vaak in combinatie met ander ernstig letsel aan het lichaam) komt men in een harnas te liggen. Het is de meest natuurlijke manier om het herstel te laten plaatsvinden. De patiënt ligt echter maanden achtereen in dezelfde positie (meestal in slaap gehouden in de halotractie) met aanvullende doorlig-, spier-, botproblemen tot gevolg. Aan de andere kant kan in sommige gevallen ervoor worden gekozen om een chirurgische verankering toe te passen. Daartoe worden twee titanium schroeven van circa acht centimeter met strip aangebracht. Probleem is dat er een verhoogd risico is op verdere aantasting van nabijgelegen zenuwen of het ruggenmerg. Ondanks dat het een risicovolle operatie is, biedt het ook vele voordelen. De patiënt hoeft niet langdurig bewegingsloos in een harnas te liggen. In dat geval stimuleert ook beweging het herstel. Uiteraard is hierbij voorzichtigheid noodzakelijk. Heb je hiertussen de keus laat je dan uitvoerig informeren naar de voor- en nadelen van beide behandelmethoden.
