Golfersbenen: rode vlekken op onderbenen door wandelbenen

Bij golfersbenen, ook bekend als wandelbenen, ontstaan rode vlekken op de onderbenen. Ga naar een meerdaags wandelevenement in de zomer, zoals de Nijmeegse Vierdaagse, en je zal er mensen aantreffen die tijdens en na het wandelen veelal boven de soklijn warme, jeukende, (donker)rode vlekken op de (onder)benen krijgen. De plekken kunnen enigszins verheven zijn. Dit fenomeen wordt golfersbenen of golfers vasculitis genoemd. Het kan geen kwaad en na enkele dagen trekt het vanzelf weer weg. Enkele maatregelen bespoedigen het herstel, zoals je benen hoog leggen en het dragen van elastische compressiekousen. Het dragen van speciale loopkousen helpt ook om klachten van golfersbenen of wandelbenen tegen te gaan en te voorkomen.

• Wat zijn golfersbenen?
• Synoniemen
• Wie krijgen het?
• Symptomen: rode vlekken op onderbenen
• Voorkeursplekken
• Verschijnselen
• Andere klachten
• Oorzaken van golfersbenen
• Ontsteking van de kleine bloedvaten
• Langdurig wandelen of golven bij warm weer
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van golfersbenen
• Prognose van wandelbenen
• Preventie

Wat zijn golfersbenen?

Bij golfersbenen ontstaan rode tot donkerrode, vlekkerige plekken op de (onder)benen, die vlak maar ook enigszins verheven kunnen zijn. De vlekken trekken veelal binnen binnen twee tot drie dagen weg, maar kunnen onder bepaalde omstandigheden ook steeds weer terugkomen. De klachten treden vooral op na meerdere lange wandelingen, zoals een meerdaags wandelevenement in de zomer, zoals de Nijmeegse Vierdaagse en langdurig golfen. Mensen met golfbenen zijn doorgaans ouder dan 50 jaar.

Synoniemen

Golfersbenen staan ook bekend als:

• wandelbenen
• door inspanning geïnduceerde vasculitis
• inspanningsgeïnduceerde vasculitis
• golfers vasculitis
• Disney-uitslag

Wie krijgen het?

Golfersbenen of wandelbenen treft voornamelijk vrouwen die ouder zijn dan 50 jaar. Ze zijn meestal gezond en actief. Veel voorkomende activiteiten die golfersbenen kunnen veroorzaken zijn:

• joggen en hardlopen, met name lopen van lange afstanden
• wandelen, trektochten maken en klimmen
• step-aerobics
• golfen
• zwemmen

Vermoedelijk is er ook een genetische of familiaire factor die de gevoeligheid voor golfersbenen veroorzaakt.

Symptomen: rode vlekken op onderbenen

Voorkeursplekken

Te zien is een rode tot donkerrode vlekkerige uitslag aan de (onder)benen. Aanvankelijk zijn de vlekken in de meeste gevallen helderrood, maar binnen 24 uur verkleuren ze naar rood-paars. Voorkeurslocaties zijn:

• rond de enkels; en
• aan de scheenbenen.

Verschijnselen

Golfersbenen of wandelbenen treft voornamelijk een of beide onderbenen, met enkele of meerdere episodes van uitslag met de volgende kenmerken:

• Betrokkenheid van blootgestelde huid met uitzondering van huid die beschermd is door sokken of kousen.
• Rode vlekken, urticariale laesies en purpura (paarse vlekken).
• Oedeem (zwelling) van de aangedane ledema(a)t(en).
• Intensieve jeuk, stekend gevoel, pijn of brandend gevoel.

Je hebt verder geen klachten, zoals zonder koorts of malaise.

Andere klachten

De huid van de bovenbenen is er soms ook bij betrokken. Vaak manifesteren de vlekken zich boven de soklijn en daar waar er sprake is van 'tegendruk' van de sokken blijven de rode plekken vaak weg. Incidenteel kunnen golfersbenen gepaard gaan met een zwelling van de enkels (oedeem). Iemand met golfersbenen heeft vaak ook last van milde jeuk (jeukende onderbenen), een branderig gevoel of prikkeling van de huid. Maar het kan ook zijn dat je afgezien van de vlekken helemaal nergens last van hebt. Dit duurt een dag of twee, drie en dan trekt het weer weg. Soms duurt het wat langer.

Oorzaken van golfersbenen

Ontsteking van de kleine bloedvaten

Onderzoekers interviewden een aantal mensen met deze uitslag en ontdekten dat een aantal hunner uitgebreide allergietesten ondergingen, omdat ze meenden dat de huiduitslag een allergische reactie was.¹ Maar het was gewoon een irritatie van de bloedvaten na een langdurige inspanning bij warm weer, zoals het deelnemen aan flinke (meerdaagse) wandelingen of het langdurig spelen van golf. Een biopsie van de uitslag in de actieve fase toonde aan dat er sprake was van leukocytoclastische vasculitis, een ontsteking van de kleine bloedvaten.

Langdurig wandelen of golven bij warm weer

Hoe golfersbenen precies ontstaan is anno 2024 niet precies bekend, maar het is wel duidelijk dat na langdurig golfen of wandelen bij warm weer de druk op de kleinste bloedvaatjes (in de onderbenen) hoger wordt en de doorlaatbaarheid van de bloedvatwandjes toeneemt. Daar komt bij dat bloedvaten van oudere mensen enigszins kwetsbaarder zijn en gemakkelijker bloedcellen doorlaten als de druk in aders van de onderbenen stijgt. Voorts speelt de duur van de activiteiten een rol. Golfersbenen worden vooral gezien bij meerdaagse wandelevenementen (zoals de Nijmeegse Vierdaagse) en het merendeel van de golfers krijgt pas klachten als ze hole 14 of 15 bereikt hebben.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Het stellen van de diagnose golfersbenen of wandelbenen kan moeilijk zijn. Het is gebaseerd op je medische geschiedenis, een vraaggesprek over je klachten en lichamelijk onderzoek. Sommige mensen kunnen aanvullende onderzoeken ondergaan, zoals:

• bloedonderzoek
• beeldvormend onderzoek, zoals een echografie en röntgenfoto
• huidbiopsie

Deze onderzoeken worden uitgevoerd om twee hoofdredenen. Ten eerste om een andere oorzaak van cutane vasculitis uit te sluiten. Ten tweede om te bepalen of andere organen zijn aangetast, waardoor de diagnose systemische vasculitis wordt gesteld.

Differentiële diagnose

Andere oorzaken van de symptomen moeten worden uitgesloten, zoals andere vormen van cutane of systemische vasculitis.

Behandeling van golfersbenen

De vlekken en mogelijke klachten van golfersbenen of wandelbenen verdwijnen in 80 procent van de gevallen binnen 3 dagen, bij de overige 20 procent is het binnen één week voorbij. Wel kunnen de klachten terugkeren bij nieuwe langdurige inspanningen. Het dragen van therapeutische elastische kousen of compressiekousen (steunkousen) als je gaat golfen of gaat deelnemen aan een (meerdaags) wandelfestijn, gaat het ontstaan van nieuwe plekken tegen.

Direct na de wandeling je voeten en onderbenen koelen in bad of met natte handdoeken, helpt bij golfersbenen. .

Als je last hebt van terugkerende perioden van golfersbenen, dan is het verstandig om bij warm weer lange wandelingen te vermijden. Het hoog leggen van de getroffen ledema(a)t(en) bespoedigt het herstel. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) en antihistaminica kunnen symptomen van branderigheid en jeuk verminderen.

Prognose van wandelbenen

De vlekken als gevolg van wandelbenen zijn binnen enkele dagen tot één week weggetrokken. Een purperachtig-bruine markering op de huid kan soms wat langer aanhouden.

Preventie

Voordat je een flinke wandeling gaat maken, kun je de volgende voorbereidingen treffen:

• zorg dat je voldoende water drinkt, zeker als het warm weer is
• veel wandelaars hebben goede ervaringen met (het vrij verkrijgbare) zonneblaasjesgel
• zorg ervoor dat je sokken en schoenen niet te strak zitten.
• zoek af en toe verkoeling of schaduw op
• vermijd zout voedsel
• smeer je benen in met zonnebrandcrème en/of hydraterende crème
• masseer tussendoor af en toe je benen

Stel je lange wandeling uit als hert warm weer is totdat het wat koeler is.

Noot:

1. Kelly RI, Opie J, Nixon R. Golfer's vasculitis. Australas J Dermatol. 2005 Feb;46(1):11-4.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Huidvlekken: onschuldige vlekken op de huid - rood en bruin
• Rode vlekken op benen en voeten, zonder schilfering
• Netelroos (galbulten, urticaria): symptomen en oorzaken