Infecties voorkomen essentieel bij ouderen

Infecties zijn een van de belangrijke oorzaken van ziekte en sterfte op hoge leeftijd. Vooral longontsteking en influenza (griep) geven het ouder wordende lichaam heel wat te stellen. Bescherming tegen infectie is dan ook een belangrijk instrument voor behoud van de gezondheid en de kwaliteit van leven bij oudere mensen. Op oudere leeftijd valt met ziektekiemen niet te spotten.

Ook ons immuunsysteem is aan veroudering onderhevig

Evenals alle organen van de mens, is ook het immuunsysteem, een belangrijk wapen van het menselijk lichaam tegen ziekteverwekkers, onderworpen aan een verouderingsproces. Tijdens de eerste decennia van ons leven neemt de immuuncompetentie door leerprocessen van het immuunsysteem aanvankelijk toe. De neiging tot infectie vermindert als gevolg daarvan.

Op latere leeftijd hogere gevoeligheid voor infecties

Maar er is ook een tegenovergestelde trend waar te nemen: het aantal immuuncellen, in het bijzonder de zogenaamde T-cellen, neemt af met het stijgen der jaren. De aanmaak van beschermende antilichamen laat na. Vanwege deze en andere mechanismen neemt de gevoeligheid voor infecties op latere leeftijd weer toe, vooral voor infecties waarmee het immuunsysteem nog niet eerder in contact kwam.

Koortsreactie wordt op oudere leeftijd minder

Om redenen die nog in detail worden onderzocht, is op latere leeftijd ook de niet-specifieke afweer anders. Zo is de koortsreactie bij ouderen duidelijk minder. Dit is niet alleen belangrijk omdat koorts waarschijnlijk een voornaam beschermingsmechanisme van het lichaam is, maar ook omdat koorts wordt gemeten om infectie te diagnosticeren. Infecties op oudere leeftijd worden om die reden vaak veel later herkend als op jongere leeftijd.

Gerichte vaccinatie om risico’s terug te dringen

Met name twee infecties zijn in onze contreien levensgevaarlijk voor alle ouderen: de griep en de meestal door pneumokokken veroorzaakte bacteriële longontsteking. Hoe gevaarlijk deze twee besmettingen zijn, toont een blik op de statistieken. Elk jaar lopen circa 820.000 Nederlanders een griepinfectie op en elke winter overlijden er in ons land 250 tot 2.000 personen aan de griep of aan de gevolgen ervan. Bijna 90% van hen is 65 jaar of ouder.

Ten minste een deel van deze sterfgevallen is onnodig omdat zowel influenza als de door pneumokokken veroorzaakte longontsteking voorkomen had kunnen worden door vaccinatie. Vanwege het verhoogde risico op latere leeftijd, wordt aan alle mensen boven zestig jaar een jaarlijkse vaccinatie tegen de seizoensgriep aanbevolen.

Ziekenhuishygiëne en infecties

Ziekenhuizen vormen bij een niet optimale hygiëne een belangrijke voedingsbodem voor ziekteverwekkers. Deze "ziekenhuiskiemen” veroorzaken nosocomiale infecties, dat zijn ziekten die patiënten voornamelijk na een verblijf in het ziekenhuis opdoen. Zij zijn vooral hierom zo problematisch omdat ziekenhuisbacteriën voor een deel zeer resistent zijn tegen antibiotica en dus moeilijk te behandelen.

Hygiëne in ziekenhuizen van levensbelang voor ouderen
Er wordt geschat dat in ons land meerdere honderden mensen per jaar sterven aan ziekenhuisinfecties. De belangrijkste slachtoffers zijn ouderen en wel om meerdere redenen:

op de eerste plaats leven ziektekiemen bij voorkeur op de intensive care van ziekenhuizen, waar het aandeel ouderen onevenredig hoog is;
bovendien zijn oudere mensen in het ziekenhuis bijna altijd chronisch ziek. Veel chronische aandoeningen gaan, evenals een oudere leeftijd, gepaard met een verminderde afweer.