Slapeloosheid, insomnia: totaal niet kunnen slapen

Niet goed kunnen slapen kan iedereen overkomen. De nachtrust is verstoord, omdat het hoofd niet tot rust komt. Het kan door werkomstandigheden, de thuissituatie maar ook door ziekten of aandoeningen worden veroorzaakt. Soms komt het acuut maar tijdelijk voor. In andere gevallen heeft men er op een chronische uitputtende manier last van. Wat houdt slapeloosheid oftewel insomnia in en wat zijn zoal de veroorzakers?

Slapeloosheid

• Slecht in slaap kunnen komen
• Wanneer is slapeloosheid chronisch?
• Complicaties van niet kunnen slapen
• Snurkende of woelende partner
• Acuut verlies van iets
• Malen en piekeren
• Alcohol
• Gevaren van depressiviteit
• Ziekten en aandoeningen
• Ontregelde hersenstam
• Wat te doen?

Slecht in slaap kunnen komen

Af en toe slecht slapen doen we allemaal weleens. De zorgen van iedere dag doen ons nadenken ook gedurende de nacht. Vaak zijn het tijdelijke problemen en dus gaan de slapeloze nachten wederom over. Diep slapen is goed voor de mens, omdat we daarmee de ervaringen van iedere dag verwerken. Binnen de context van het geheugen wordt aan beelden en herinneringen een plekje gegeven. Daartoe dromen we waarbij we meestal een cyclus van twee maal vier uur hebben. Het houdt in dat we na een uur reeds zeer diep slapen, waarna we geleidelijk aan weer wakker worden. Soms wordt men wakker om een plas te doen en vaak slaapt men gewoon door. Indien men continu is afgeleid, kan het tot insomnia leiden. Wat houdt slapeloosheid in en wat kunnen de achterliggende problemen zijn?

Wanneer is slapeloosheid chronisch?

Een dag niet goed kunnen slapen is uiteraard geen probleem. Acute slapeloosheid wordt vaak veroorzaakt, doordat de geest niet tot rust komt of omdat we afgeleid zijn. Denk aan het hete weer, waardoor we klam en bezweet in bed liggen. Ongemak en gepieker zorgen ervoor dat we niet in slaap kunnen komen. We zijn mogelijk te alert in bed, waardoor ieder geluidje opvalt. Dit kan worden veroorzaakt door zorgen over het werk, de privésituatie, de kinderen of de gezondheid. Meerdere aspecten van het leven kunnen aanleiding zijn voor acute rusteloosheid. Vaak gaat het om tijdelijke problemen, waarna het normale slaapritme weer wordt opgepakt. Ligt men echter minimaal drie dagen per week over een periode van een maand of meer wakker, dan gaat het om chronische slapeloosheid. In het geval van primaire slapeloosheid is het niet aan een ziekte of aandoeningen te wijten, terwijl dat bij secundaire variant wel het geval is. Wat zijn de veroorzakers?

Complicaties van niet kunnen slapen

Naast dat men niet is uitgerust, heeft men grote wallen onder ogen. De persoon ziet er voor de buitenwereld ook moe ook. Daarnaast heeft het ook een geestelijke en fysieke impact. Slecht slapen zorgt ervoor dat we ook ‘s nachts in de weer zijn. De spieren zijn overactief, waardoor we ook meer energie nodig hebben. We eten dus vaker ook in de nachtelijke uurtjes. Heeft men aanhoudend angsten of onbeantwoorde vragen, dan wordt er veel serotonine verbruikt. Dit is een neurotransmitter, welke de stemming beïnvloedt. Veel stress verbruikt veel van deze stof, waardoor de lichaamstevredenheid daalt. De persoon voelt zich steeds verder ongemakkelijk en zal daardoor ook minder snel in slaap komen.

Snurkende of woelende partner

Heeft u een relatie, dan ligt u uiteraard graag samen te slapen in bed. Het kan voorkomen dat uw partner tijdens de slaap heftig snurkt. De geluidsoverlast kan soms dermate heftig zijn dat u er totaal niet van in slaap kunt komen. Zeker als het iedere nacht voordoet, kan het de rust aanzienlijk verstoren. U kunt overwegen om in een andere kamer te gaan slapen, maar dan mist u ook gezamenlijke tederheid. Uiteraard is het van belang om het aan uw partner te zeggen. Dat leidt meestal niet tot minder snurken. Maak in dat geval gebruik van oordopjes, zodat de geluidsoverlast tot een minimum wordt gereduceerd.

Acuut verlies van iets

Indien een relatie op de klippen loopt, men ontslagen wordt of een dierbare overlijdt, kan het veel emoties geven. Denk aan het langdurig rouwen voor een gestorven familielid of partner. De emoties of onzekerheid omtrent de toekomst zorgen ervoor dat men continu wakker is. Men kan de slaap niet vatten, omdat het verlies overheersend is. De gedachten, beelden of post traumatische stress-ervaringen komen telkens weer naar bovendrijven, waardoor men geen nachtrust kan krijgen. Daarnaast kan het ook gaan om angst om te gaan slapen, omdat men weer bepaalde momenten herbeleeft.

Malen en piekeren

Angsten en zorgen omtrent de toekomst kunnen lange slapeloze nachten veroorzaken. Het lichaam is niet tevreden, waarbij de gedachtemolen telkens doorgaat. Mogelijk is het probleem dermate groot, dat men geen antwoorden kan vinden. Om toch een oplossing te vinden, gaat men continu doordenken en malen over de omstandigheid. Het zorgt ervoor dat men wakker is en blijft. Die situatie zal niet verbeteren tot het moment dat een oplossing is gevonden. Piekeren en malen zullen dus continu aanwezig zijn.

Alcohol

Veel mensen maken gebruik van alcohol om een roesje ermee op te wekken. Men vergeet de problemen van de dag door enige mate van bedwelming te veroorzaken. Daarbij kan men mogelijk wel sneller in slaap komen. Echter het lichaam rust niet uit. De lever moet overuren maken om de alcohol af te breken. Daarbij zal de persoon niet goed slapen en niet uitgerust na enkele uren wakker worden. Vaak is het probleem om dan weer in slaap te komen. Het vermijden van geregelde alcoholinname voor het slapen gaan is van belang om wel goede nachtrust te krijgen.

Gevaren van depressiviteit

Werkdruk, overspannenheid en angsten hebben negatieve invloed op de mens. Serotonine wordt volop verbruikt, waardoor de tevredenheid daalt. Dit kan door verschillende redenen worden veroorzaakt. Het kan leiden tot een burn-out, maar ook heftige depressiviteit. Die omstandigheid is potentieel gevaarlijk voor de persoon. Voordat het wordt gediagnosticeerd zal men meestal wakker liggen. Men kan niet slapen, omdat men niet tevreden is. Dat ongenoegen groeit eveneens met de tijd, waardoor men steeds minder goede nachtrust heeft.

Ziekten en aandoeningen

Ons lichaam kan vele soorten aandoeningen en ziekten oplopen, waardoor uiteenlopende klachten met complicaties optreden. Denk aan jeuk, pijn of tintelende rusteloze benen, waardoor men continu wakker is of wakker wordt. Ziekten kunnen veel zorgen geven, waardoor de persoon niet tot geestelijke rust komt. Het kan ook voorkomen dat men ziek is, terwijl men het niet weet. Het lichaam begint te protesteren en dat kan leiden tot uiteenlopende vage of onverklaarbare aandoeningen. Onvoldoende nachtrust krijgen is daar een voorbeeld van.

Ontregelde hersenstam

Om goed te kunnen slapen dient onze hersenstam goed te werken. Het is direct verantwoordelijk voor de motoriek, hoe we voortbewegen, de ontlasting en het waak-slaapritme. Indien de hersenstam is aangedaan door een aandoening of vergroeiing, kan de natuurlijke balans uit het ritme raken. We zijn eerder geneigd om overdag in slaap te sukkelen, terwijl dat eigenlijk niet kan. ‘s Nachts zijn we daarentegen klaarwakker.

Wat te doen?

Indien het om acute insomnia gaat, dan duurt het ongenoegen kort. Oftewel nadat de problemen zijn opgelost of de omstandigheid is gepasseerd, kan men weer normaal slapen. Dit wordt anders indien het chronisch is. Zeker als het gaat om ziekten of aandoeningen, dan dienen die juist te worden gediagnosticeerd en behandeld. Door behandeling kan de overlast afnemen, waardoor men wel beter in het vel zit. Problemen moeten worden opgelost om ervan verlost te zijn. Daarnaast kan men het optimisme stimuleren door bijvoorbeeld tryptofaansupplementen in te nemen. Ook rustgevende rooibosthee kan helpen en het eten van warme melk met tonijn op een cracker voor het slapen gaan. Verder zal voldoende beweging gedurende de dag ervoor zorgen dat het lichaam natuurlijke vermoeidheid krijgt.

Let wel soms kan een slaapmiddel helpen. Lees altijd de bijsluiter omdat het bij langdurig gebruik negatieve invloed kan uitoefenen. Denk aan de verslavende werking ervan. Pas dus op en gebruik het met mate. Laat u daartoe verder informeren door de huisarts.

Lees verder

• Hoe kan het slaapapneusyndroom worden behandeld?
• Hoe kunnen slaapproblemen van het kind worden verholpen?
• Slaapproblemen door orexine onbalans
• Wekker-, slaaphoofdpijn: iedere nacht knallende hoofdpijn
• Slaaphypnose: luisteren naar een app om beter te slapen