Intra-operatieve radiotherapie bij borstsparende behandeling

Voor patiënten met borstkanker zijn er in grote lijnen twee behandelopties: een niet-sparende operatie (borstamputatie) en een borstsparende operatie waarbij de chirurg de tumor verwijdert. Wat vrij goed gekend is, is dat na een borstsparende operatie veelal een uitwendige radiotherapie volgt waarbij iemand gedurende meerdere weken elke werkdag een bestralingssessie krijgt. Vrij nieuw is dat hiervoor een IORT-behandeling bestaat: Dit is een afkorting voor Intra-Operatieve RadioTherapie. Hierbij gebeurt de bestraling tijdens de operatie zelf en dit op de plaats waar de tumor heeft gezeten. Bij deze behandeling komen radiotherapeut en chirurg samen, wat resulteert in een multidisciplinaire aanpak.

• Doelgroep Intra-operatieve radiotherapie bij borstsparende behandeling
• Praktisch
• Operatie
• Voordelen
• Bijwerkingen
• Niet in alle ziekenhuizen
• Welke ziekenhuizen?

Doelgroep Intra-operatieve radiotherapie bij borstsparende behandeling

Uit internationaal onderzoek blijkt dat de behandeling veilig toe te passen valt bij borstkankerpatiënten die:

• boven de zestig jaar zijn,
• een niet al te grote tumor hebben (kleiner dan twee centimeter),
• een tumor hebben die niet te dicht bij de huid of de borstwand ligt,
• geen metastasen van borstkanker (medische term voor "uitzaaiingen") in de lymfeklieren bezitten en
• gevoelig zijn voor vrouwelijke hormonen

Praktisch

De totale operatie kent een duurtijd van ongeveer anderhalf uur.

Operatie

De operatie begint de dag voor de operatie waarbij de arts een klein beetje radioactieve stof in de borst aanbrengt zodat hij de dag daarop de poortwachtklier vindt. De patiënt krijgt een volledige narcose. De chirurg verwijdert de tumor en de eerste poortwachtklier in de borst die in verbinding staat met de borst. De anatoom-patholoog onderzoekt onmiddellijk dit stuk weefsel. Is deze afwijkend en zijn er uitzaaiingen aanwezig, dan gebeurt er geen IORT. Is de poortwachtklier niet aangetast door de tumor, dan verwijdert de chirurg de tumor waarbij hij steeds een stuk gezond weefsel rond de tumor meeneemt. De patholoog bekijkt daarna of de tumor voldoende is weggehaald en pas daarna start de IORT op. Hierna berekent de chirurg samen met de radiotherapeut de bestralingsdosis, die afhankelijk is van de grootte en diepte van de tumor. De chirurg plaatst onder de klierschijf van de borst een beschermende schijf die de bestraling die later volgt, tegenhoudt. Hierdoor overbelast de bestraling de onderliggende weefsels zoals hart, longen en ribben niet. De chirurg maakt de klierschijf tijdelijk dicht. Een lineaire versneller (stralingsapparaat) bestraalt daarna éénmalig de wondranden. Dit neemt ongeveer tien tot vijftien minuten in beslag. Eventueel volgt er nog een okselklieruitruiming wanneer tumorcellen in de schildwachtlymfeknoop aangetroffen zijn door de patholoog.

Voordelen

• Bescherming weefsels: Door de beschermende schijf zijn de achterliggende weefsels zoals hart, longen en ribben beschermd voor de bestraling.
• Cosmetisch fraai: Op cosmetisch vlak gaat een patiënt hierop vooruit: Littekenweefsel is bijna niet zichtbaar waardoor de borst mooier blijft.
• Huidvriendelijk: De huid krijgt geen bestraling omdat deze tijdens de operatie openligt. Enkel de wondranden krijgen een bestralingssessie. Daardoor vertoont de huid geen afwijkingen.
• Kort en krachtig: De behandeling is kort en krachtig: De bestraling vindt tijdens de operatie plaats en gebeurt dus maar éénmalig. Hierdoor stijgt de levenskwaliteit van de patiënt.
• Minder klierweefsel: Minder klierweefsel krijgt een bestraling.
• Pijn: De patiënt ervaart weinig en meestal zelfs geen pijn na de bestraling.
• Snel herstel: De patiënt herstelt na de ingreep sneller.

Bijwerkingen

Wonde: Deze trekt mogelijk in het begin.

Niet in alle ziekenhuizen

De IORT-behandeling is niet in elk ziekenhuis mogelijk. Hiervoor is namelijk op de operatiekamer een bestralingsmachine vereist, wat een vrij uitzonderlijke situatie is en waarvoor een vergunning noodzakelijk is. In Nederland en België zijn er reeds enkele ziekenhuizen met deze installatie uitgerust. Stilaan zijn meer en meer ziekenhuizen uitgerust met een bestralingsmachine in de operatiekamer.

Welke ziekenhuizen?

Nederland

Deze techniek is bekend in:

• Den Haag: Medisch Centrum Haaglanden
• Den Haag: Radiotherapiecentrum West
• Eindhoven: Sint-Catharina-Ziekenhuis

België

In België vindt de techniek plaats in:

• Kortrijk: AZ Groeninge
• Wilrijk: Sint-Augustinus-ziekenhuis

Lees verder

• Borstkanker (mammacarcinoom) bij vrouwen: Tumor in borst