Bubbelbad-folliculitis: symptomen, oorzaak en behandeling

Bubbelbad-folliculitis ('hot tub folliculitis') duidt op een ontsteking van de haarzakjes als gevolg van een infectie met Pseudomonas aeruginosa, een taaie bacterie die redelijk goed bestand is tegen gechloreerd zwembadwater. Je kunt een infectie met deze boosdoener oplopen in onder meer bubbelbaden en zwembaden met water dat onvoldoende gedesinfecteerd is. Behandeling is niet altijd nodig. Een milde vorm van de ziekte verdwijnt vaak spontaan. Anti-jeuk geneesmiddelen kunnen worden gebruikt om pijn, jeuk en irritatie te verlichten. In ernstige gevallen kan de arts een antibioticum voorschrijven. De prognose is gunstig. Soms ontstaan er complicaties, zoals een secundaire infectie als je gaat krabben aan de plekjes.

• Wat is bubbelbad-folliculitis?
• Bubbelbad-folliculitis symptomen
• Kleine, rode jeukende bultjes op de huid
• Alarmsymptomen
• Bubbelbad-folliculitis oorzaak en besmettelijk
• Risicofactoren
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Bubbelbad-folliculitisis behandeling
• Antibiotica
• Jeuk kalmeren
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van hot tub folliculitis
• Casus: Bubbelbad-folliculitis
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Wat is bubbelbad-folliculitis?

Bubbelbad-folliculitisis, in het Engels 'hot tub folliculitis' genoemd en ook wel bekend als 'pseudomonas folliculitis', is een huidaandoening die ontstaat binnen enkele uren tot enkele dagen na het baden in warm water, bijvoorbeeld in een bubbelbad, spa-zwembad, jacuzzi of zwembad met water dat onvoldoende gedesinfecteerd is. Het gaat hierbij om een ontsteking van de haarzakjes als gevolg van infectie met de bacterie Pseudomonas aeruginosa. Deze boosdoeners nestelen zich in de haarzakjes en veroorzaken ter plaatse een ontstekingsreactie. De symptomen kunnen binnen 8 uur tot 5 dagen na blootstelling optreden. Lang niet alle blootgestelde personen ontwikkelen bubbelbad-folliculitisis. De pseudomonas bacterie is in tegenstelling tot veel andere bacteriën redelijk goed bestand tegen gechloreerd zwembadwater. Kleine huidbeschadigingen vereenvoudigen besmetting met de bacterie.

Bubbelbad-folliculitis symptomen

Kleine, rode jeukende bultjes op de huid

Nadat je besmet bent geraakt met deze bacterie, ontwikkel je binnen enkele uren tot dagen na het baden een sterk jeukende folliculitis over de gehele huid, doch vooral op de met zwemkleding bedekte delen van de huid. Bubbelbad-folliculitisisis kenmerkt zich door een uitbarsting van kleine rode jeukende bobbeltjes op de huid die zich ontwikkelen tot puistjes. Sommige mensen met bubbelbad-folliculitis voelen zich onwel en ontwikkelen oorpijn, keelpijn, misselijkheid en braken, hoofdpijn en/of lichte koorts. Bubbelbad-folliculitisis ontwikkelt zich zelden tot een meer ernstige infectie (ecthyma gangrenosum). Mensen met een zwak immuunsysteem, bijvoorbeeld degenen die immunosuppressieve medicijnen slikken, lopen wel meer risico.

Alarmsymptomen

Het is belangrijk om bij volgende symptomen onverwijld een arts te raadplegen:

• huid die rood, warm, gezwollen of bijzonder pijnlijk is
• koorts boven 38 °C
• zich verspreidende of terugkerende folliculitis

Bubbelbad-folliculitis oorzaak en besmettelijk

Bubbelbad-folliculitisis is te wijten aan een opportunistische bacteriële infectie van de huid met de bacterie Pseudomonas aeruginosa. Deze gedijt goed in warm water en is zelfs redelijk bestand tegen gechloreerd zwembadwater. Besmetting komt vaker voor indien het water onvoldoende gedesinfecteerd wordt. Mogelijk kan de boosdoener ook via besmette badsponzen worden overgebracht. Huidbeschadigingen, zoals krasjes en wondjes, maken dat er sneller besmetting kan optreden.

Risicofactoren

Iedereen kan in principe bubbelbad-folliculitis oplopen wanneer je huid wordt blootgesteld aan de boosdoener, maar sommige mensen lopen meer risico op een bacteriële huidinfectie of de complicaties ervan, onder wie:

• (jonge) kinderen omdat ze vaak langer in het water vertoeven
• mensen die reeds acne of eczeem hebben, waardoor het makkelijker voor de infectie is om de huid binnen te dringen (de ontstoken en beschadigde huid dient als porte d'entrée voor de bacterie)
• mensen die lange tijd doorbrengen in warm en slecht gechloreerd water
• mensen die vaak gebruikmaken van bubbelbaden
• mensen die zich recent geschoren, gewaxt of geëpileerd hebben
• personen met een verzwakt immuunsysteem door aandoeningen zoals leukemie, hiv of diabetes

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

De diagnose wordt door de (huis)arts normaal gesproken à vue gesteld. Het beeld is vaak heel duidelijk voor een arts. Een huidbiopsie (het wegnemen van een stukje weefsel voor microscopisch onderzoek), is dan ook in de regel niet nodig.

Differentiële diagnose

Bubbelbad-folliculitis kan sterke gelijkenis vertonen met andere huidaandoeningen, zoals:

• Acne vulgaris;
• Acneïforme uitbarstingen;
• Cutane candidiasis (schimmelinfectie van de huid);
• Dermatologisch manifestaties van coccidioidomycose (een schimmelziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel Coccidiodes immitis);
• Miliaria of warmte-uitslag;
• Erythema toxicum neonatorum;
• Ziekte van Fox-Fordyce;
• Graham-Little-Piccardi-Lasseur Syndroom;
• Impetigo of krentenbaard;
• Insectenbeten;
• Irriterend contacteczeem;
• Milia of gerstekorrels;
• Papulaire urticaria;
• Periorale dermatitis (clownseczeem);
• Jeukende papulaire uitbarsting ten gevolge van hiv-infectie;
• Rosacea;
• Seabather's eruption;
• Subcorneal pustular dermatosis, ziekte van Sneddon-Wilkinson (subcorneale pustuleuze dermatose).

Bubbelbad-folliculitisis behandeling

Genezing treedt normaal gesproken spontaan op, vaak binnen enkele dagen. Dit komt doordat de huid voor de Pseudomonas bacterie in feite geen gunstige verblijfplaats is. Behandeling is dan ook vaak niet nodig.

Antibiotica

Bij zeer uitgebreide vormen of wanneer de huidafwijkingen niet snel genoeg verdwijnen, kan behandeling met antibiotica overwogen worden. Voor de meeste lokale antibiotica is de bacterie inmiddels resistent gebleken.

Jeuk kalmeren

De jeuk is het ergste deel van bubbelbad-folliculitis. Als je op zoek bent naar verlichting van de jeuk, dan kun je de volgende zelfzorgmaatregelen overwegen:

• Voorkom krabben. Het kan je weliswaar onmiddellijke verlichting geven, maar het zal de jeuk meestal erger maken en je kwetsbaar maken voor verdere en langdurige infectie. Dit kan ook leiden tot littekens.
  Troebele appelazijn / Bron: Veganbaking.net, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.0)
• Scheer het besmette gebied niet. De haarzakjes kunnen geïnfecteerd zijn, maar het haar scheren helpt niet. In feite zal het de toestand alleen maar verergeren.
• Als de uitslag op je hoofdhuid of baard zit, gebruik dan een shampoo die selenium of propyleenglycol bevat. Het zal de uitslag niet weghalen, maar het kan enige verlichting bieden.
• Bereid een warm kompres voor met een schoon washandje gedrenkt in warm water, witte azijn of appelazijn. Druk het washandje met het middel tien minuten tegen de uitslag, drie tot zes keer per dag. Zorg ervoor dat je elke keer een schoon washandje gebruikt.

Prognose

Deze aandoening verdwijnt meestal zonder littekens. Het probleem kan terugkomen door de hot tub opnieuw te gebruiken voordat deze is schoongemaakt.

Complicaties

Aanhoudend ongemak en de vorming van een abces komen zelden voor. Als je aan de huiduitslag gaat krabben, dan is het mogelijk dat hierdoor een secundaire infectie of littekenvorming ontstaat.

Preventie van hot tub folliculitis

De beste manier om hot tub folliculitis te voorkomen, is om alleen bubbelbaden te gebruiken waarvan je weet dat ze regelmatig en grondig zijn schoongemaakt en gereinigd. Dit betekent dat de zuur- en chloorconcentraties van de hot tub moeten worden gecontroleerd en onderhouden en dat de waterfilters goed moeten werken. Omdat bubbelbaden veel warmer water hebben dan zwembaden, wordt het chloor sneller afgebroken, wat betekent dat ze een grondiger behandeling behoeven.

Als je huid in contact komt met de bacteriën, is het niet altijd mogelijk om een ​​infectie te voorkomen, ongeacht hoe snel je daarna handelt. Er zijn echter enkele voorzorgsmaatregelen die je kunt nemen om het risico te verminderen, waaronder:

• Vermijd het scheren of verwijderen van haar voordat je een bubbelbad gebruikt. Waxen moet indien mogelijk minimaal een dag of zo van te voren worden gedaan.
• Ga niet zitten in een vochtig zwempak. Direct na het verlaten van het bad douchen en wassen met water en zeep.
• Reinig je zwempak grondig nadat je in een warm bad bent geweest. Als je dat niet doet, kun je jezelf op een later tijdstip opnieuw infecteren.
• Als je je zorgen maakt, kun je de badmeester vragen hoe vaak de hot tub wordt onderhouden. Water dat tweemaal per dag wordt gecontroleerd, is doorgaans veilig.

Casus: Bubbelbad-folliculitis

Patiënt

Sanne, 27 jaar, fitnessinstructeur.

Klachten

Sanne heeft sinds een paar dagen rode, jeukende bultjes op haar benen, buik en armen. De bultjes zijn pijnlijk en gevuld met pus. Sanne herinnert zich dat ze een week geleden in een bubbelbad heeft gezeten.

Onderzoek

• Anamnese: Sanne heeft geen bekende allergieën of eerdere huidproblemen. Ze heeft onlangs gebruik gemaakt van een openbaar bubbelbad. Sanne heeft geen koorts of systemische symptomen.
• Fysiek onderzoek: Rode, ontstoken follikels op Sanne's benen, buik en armen. Sommige bultjes zijn gevuld met pus. Geen tekenen van secundaire infectie of systemische betrokkenheid.
• Laboratoriumonderzoek: Niet direct noodzakelijk, maar een kweek van de pustels kan worden overwogen om de bacterie bij Sanne te identificeren.

Diagnose

Bubbelbad-folliculitis, veroorzaakt door infectie met Pseudomonas aeruginosa.

Behandeling

• Topische antibiotica: Sanne moet een topische antibioticacrème zoals mupirocine op de getroffen gebieden aanbrengen.
• Antiseptische zeep: Gebruik van antiseptische zeep tijdens het douchen om verdere infectie bij Sanne te voorkomen.
• Pijnstilling: Sanne kan paracetamol of ibuprofen gebruiken om de pijn en ontsteking te verminderen.

Advies

• Hygiëne: Sanne moet het gebruik van openbare bubbelbaden vermijden totdat de infectie volledig is genezen en zorgen voor goede persoonlijke hygiëne.
• Nazorg: Sanne moet de getroffen gebieden schoon en droog houden om verdere irritatie te voorkomen.
• Medische follow-up: Sanne moet terugkomen als de symptomen na een week behandeling niet verbeteren, verergeren, of als er nieuwe symptomen optreden zoals koorts of uitgebreide roodheid.

Prognose

Met de juiste behandeling en goede hygiënemaatregelen kan Sanne’s bubbelbad-folliculitis binnen een paar weken genezen. Het vermijden van verdere blootstelling aan besmette waterbronnen en het handhaven van goede persoonlijke hygiëne zijn essentieel om terugkeer te voorkomen. Regelmatige controle kan helpen bij het aanpassen van de behandeling indien nodig.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Warmtebultjes, zweetbultjes: jeukende pukkeltjes op lichaam
• Rode vlekken op benen en voeten, zonder schilfering
• Folliculitis decalvans: symptomen, oorzaak en behandeling
• Folliculitis: symptomen, oorzaak, voorkomen en behandeling