nieuws uitgelicht

Slecht zien / horen en senior: Snel in gevaarlijke situaties

Van 17 juni tot en met 1 juli 2015 voerden de belangenorganisatie ANBO en Specsavers een online onderzoek uit onder ruim 9.000 senioren (60 jaar en ouder). Hieruit blijkt dat ongeveer 15% van de ouderen die slecht zien, zich door hun beperking soms in gevaarlijke situaties bevinden. Slechthorende senioren zijn nog kwetsbaarder, want bij hen komt ongeveer één op de vijf personen door hun beperking in gevaarlijke situaties terecht. Veel slechtziende of slechthorende senioren lopen eigenlijk onnodig risico omdat ze hun gehoor en gezichtsvermogen al meer dan twee jaar geleden niet meer hebben laten controleren.

• Slecht zien en horen bij senioren: De impact op veiligheid en welzijn
• De risicofactoren van slecht zien en horen bij ouderen
• Verkeerde inschatting van risico's door slechtzienden en slechthorenden
• Preventieve maatregelen voor slechtziende en slechthorende ouderen
• Regelmatige controles voor gezichtsvermogen en gehoor
• Het gebruik van hulpmiddelen en technologie om de veiligheid te verbeteren
• Sociale gevolgen van slecht horen bij ouderen
• Beperkte sociale interactie en isolatie
• De rol van de omgeving in het ondersteunen van slechthorende senioren
• Ondersteuning voor ouderen met gecombineerde beperkingen (zien en horen)
• De uitdaging van gecombineerde visuele en auditieve beperkingen
• Multidimensionale benadering van zorg en ondersteuning
• De noodzaak van bewustwording en educatie
• Opleiding van senioren en hun families
• De rol van zorgprofessionals in preventie en controle
• Conclusie: Het verminderen van risico's door goede zorg en ondersteuning
• Betere zorg voor een veiliger leven
• Slecht zien: Niet willen begrijpen
• Lastige situaties voor slechtziende senioren
• Tweejaarlijks oogonderzoek voor oudere senioren
• Slecht horen: Sociale beperking
• Tweejaarlijks gehooronderzoek
• Praktische tips voor slecht zien / horen en senior: snel in gevaarlijke situaties
• Zorg voor een veilige en goed verlichte omgeving
• Gebruik hulpmiddelen voor visuele en auditieve beperkingen
• Communiceer je situatie aan anderen
• Stel veiligheidsmaatregelen in bij vervoer
• Zoek professionele begeleiding en zorg
• Versterk je sociale netwerken en mentale gezondheid
• Misvattingen rond slecht zien/horen en senior: snel in gevaarlijke situaties
• Ouderen met slecht zicht kunnen zich niet aanpassen
• Ouderen met gehoorproblemen kunnen niet deelnemen aan sociale activiteiten
• Slecht zicht of gehoor betekent altijd een gevaar voor de gezondheid
• Slecht horen of zien leidt altijd tot ongelukken
• Ouderen met slecht zicht of gehoor kunnen geen zelfstandige beslissingen nemen
• Ouderen hebben altijd begeleiding nodig bij het bewegen in de buitenwereld
• Ouderen met gehoor- of gezichtsproblemen kunnen geen gezonde levensstijl behouden

Slecht zien en horen bij senioren: De impact op veiligheid en welzijn

De risicofactoren van slecht zien en horen bij ouderen

Slechtziendheid en slechthorendheid komen vaak voor bij ouderen en hebben een grote invloed op hun veiligheid en welzijn. De achteruitgang van het gezichtsvermogen en gehoor kan het moeilijker maken om dagelijkse taken uit te voeren en kan leiden tot gevaarlijke situaties. Ouderen met een verminderd gezichtsvermogen of gehoor lopen meer kans om te vallen, zich te verwonden of onveilige situaties niet op tijd te herkennen. Het is belangrijk om deze risicofactoren te begrijpen en tijdig in te grijpen om het welzijn van ouderen te beschermen.

Verkeerde inschatting van risico's door slechtzienden en slechthorenden

Slechtziende en slechthorende ouderen maken vaak onbewust risicovolle keuzes, doordat ze hun beperking niet goed begrijpen of het niet willen accepteren. Dit kan ertoe leiden dat ze zichzelf in gevaarlijke situaties brengen, zoals het oversteken van drukke straten zonder goed zicht of het niet horen van waarschuwingssignalen, zoals sirenes of gesprekken. Het niet erkennen van deze beperkingen kan leiden tot onveilige gedragingen en vergroot het risico op ongelukken.

Preventieve maatregelen voor slechtziende en slechthorende ouderen

Regelmatige controles voor gezichtsvermogen en gehoor

Het uitvoeren van regelmatige controles is essentieel om eventuele problemen vroegtijdig te detecteren en aan te pakken. Een tweejaarlijks oogonderzoek kan helpen om het gezichtsvermogen te monitoren en eventuele veranderingen tijdig op te merken. Dit onderzoek stelt zorgprofessionals in staat om de juiste hulpmiddelen aan te bevelen, zoals brillen of vergrotingsapparaten, en kan helpen bij het voorkomen van gevaarlijke situaties. Evenzo is het belangrijk dat ouderen hun gehoor laten testen, aangezien slecht gehoor het vermogen om gevaarlijke situaties te herkennen aanzienlijk vermindert.

Het gebruik van hulpmiddelen en technologie om de veiligheid te verbeteren

Naast medische controles kunnen technologie en hulpmiddelen een belangrijke rol spelen bij het verbeteren van de veiligheid van slechtziende en slechthorende senioren. Er zijn verschillende hulpmiddelen die het dagelijkse leven vergemakkelijken, zoals gehoorapparaten, versterkte telefoons en visuele alarmsystemen. Voor slechtziende ouderen kunnen vergrotende hulpmiddelen, slimme verlichting en gesproken instructies voor thuisgebruik de risico's verminderen. Technologie kan helpen om een zelfstandige levensstijl te behouden en tegelijkertijd de veiligheid te vergroten.

Sociale gevolgen van slecht horen bij ouderen

Beperkte sociale interactie en isolatie

Slechthorendheid bij ouderen heeft niet alleen invloed op hun fysieke veiligheid, maar kan ook leiden tot sociale isolatie. Ouderen met gehoorverlies hebben vaak moeite met communicatie, wat kan leiden tot gevoelens van frustratie, eenzaamheid en depressie. Het gebrek aan sociale interactie kan hun emotionele welzijn beïnvloeden en hun vermogen om hulp te vragen of zich bewust te worden van gevaarlijke situaties belemmeren. Het is belangrijk dat deze ouderen ondersteund worden om actief deel te nemen aan sociale activiteiten en toegang hebben tot hulpmiddelen die communicatie vergemakkelijken.

De rol van de omgeving in het ondersteunen van slechthorende senioren

Een ondersteunende omgeving is cruciaal voor slechthorende ouderen. Het aanpassen van hun leefruimte door gebruik te maken van visuele signalen, zoals knipperende lichten voor de deurbel of telefoon, kan helpen om de communicatie te verbeteren. Bovendien kan het verstrekken van hulpmiddelen, zoals teksttelefoons of spraak-naar-tekst software, bijdragen aan het verminderen van de sociale barrières die slechthorenden ervaren. Door een ondersteunend netwerk te creëren, kunnen ouderen beter omgaan met de gevolgen van hun gehoorverlies en zich veiliger voelen in hun dagelijkse leven.

Ondersteuning voor ouderen met gecombineerde beperkingen (zien en horen)

De uitdaging van gecombineerde visuele en auditieve beperkingen

Veel ouderen ervaren zowel gehoorverlies als slechtziendheid, wat de dagelijkse activiteiten aanzienlijk kan bemoeilijken. Het omgaan met beide beperkingen vereist speciale aanpassingen en aandacht. De combinatie van een verminderd gezichtsvermogen en gehoor kan het herkennen van belangrijke signalen, zoals alarmen of verkeersgeluiden, bemoeilijken. Het is van cruciaal belang dat deze ouderen hulpmiddelen gebruiken die zowel visueel als auditief ondersteunend zijn, zoals systemen die zowel visuele signalen als geluiden gebruiken om belangrijke waarschuwingen over te brengen.

Multidimensionale benadering van zorg en ondersteuning

Het verlenen van zorg aan ouderen met zowel gehoor- als gezichtsproblemen vraagt om een multidimensionale benadering. Zorgprofessionals moeten rekening houden met de interactie tussen deze twee beperkingen en zoeken naar oplossingen die beide aspecten van het dagelijks leven verbeteren. Het aanbieden van combinaties van hulpmiddelen zoals gesproken navigatiesystemen, interactieve beeldschermen en voorleessystemen kan helpen bij het verbeteren van hun mobiliteit en zelfredzaamheid. Daarnaast is het belangrijk om een zorgsysteem te creëren waarin familieleden, zorgverleners en technologie samenkomen om ouderen in hun thuisomgeving te ondersteunen.

De noodzaak van bewustwording en educatie

Opleiding van senioren en hun families

Een belangrijke stap in het verminderen van de risico’s van slecht zien en horen bij ouderen is het vergroten van het bewustzijn van deze problemen en het belang van regelmatige controles. Zowel senioren als hun familieleden moeten goed geïnformeerd zijn over de impact van gehoor- en gezichtsverlies en de mogelijkheden die beschikbaar zijn om de risico's te verminderen. Educatie kan ouderen helpen om hun beperkingen te begrijpen en hen aanmoedigen om actief te zoeken naar oplossingen, zoals gehoorapparaten of vergrotingshulpmiddelen. Daarnaast moeten familieleden leren hoe ze het beste kunnen communiceren met hun slechtziende of slechthorende geliefden en hen helpen bij het navigeren in hun omgeving.

De rol van zorgprofessionals in preventie en controle

Zorgprofessionals spelen een cruciale rol in het vroegtijdig identificeren van gehoor- en gezichtsproblemen bij ouderen. Door regelmatige controles en screenings kunnen zij veranderingen tijdig detecteren en tijdige interventie aanbevelen. Naast medische zorg moeten zorgprofessionals ook educatie bieden over de risico’s en preventiemaatregelen, zoals het gebruik van hulpmiddelen, veilige aanpassingen in de woning en het belang van sociale interactie. Dit kan ouderen helpen om de controle over hun leven te behouden en de kans op gevaarlijke situaties te verkleinen.

Conclusie: Het verminderen van risico's door goede zorg en ondersteuning

Betere zorg voor een veiliger leven

Slecht zien en horen bij ouderen verhogen het risico op gevaarlijke situaties, maar met de juiste zorg en aanpassingen kunnen deze risico's aanzienlijk worden verminderd. Regelmatige controles, het gebruik van hulpmiddelen, en een ondersteunende omgeving zijn essentieel om de veiligheid van slechtziende en slechthorende senioren te waarborgen. Daarnaast is het belangrijk om ouderen bewust te maken van hun beperkingen en hen de nodige educatie en ondersteuning te bieden om een zelfstandig en veilig leven te leiden. Het verminderen van sociale isolatie en het verbeteren van de communicatie zijn eveneens cruciale stappen in het bevorderen van hun welzijn.

Slecht zien: Niet willen begrijpen

Bij ruim 33% van de ondervraagden is het zicht niet optimaal. Zij hebben problemen met scherp zien, kunnen de ondertiteling op de televisie niet goed volgen, lezen teksten moeilijk en ondervinden problemen bij het werken met de computer. Hierdoor vindt ongeveer twee op de tien slechtziende senioren dat hun verminderde zicht een sociale beperking vormt. Eén op de vier (23%) slechtziende senioren stelt een oogonderzoek uit of vindt het niet belangrijk, omdat ze van mening zijn dat hun gezichtsverlies minimaal is en daarom geen ingreep rechtvaardigt. Daarom bezoekt één op de vier senioren (25%) pas een opticien als het zicht aanzienlijk is verslechterd. Het is echter aan te raden om regelmatig een oogonderzoek te laten doen om vroegtijdig problemen op te sporen.

Lastige situaties voor slechtziende senioren

ANBO, een onafhankelijke organisatie die opkomt voor de belangen van de groeiende groep senioren in Nederland, meldt dat slechtziende senioren hierdoor mogelijk in gevaarlijke situaties kunnen terechtkomen. Deelname aan het verkeer ’s nachts wordt moeilijker en het inschatten van de snelheid van naderende voertuigen kan problematisch zijn. Bovendien hebben slechtziende ouderen vaak moeite om hoogteverschillen in hun woning of op- en afstapjes op straat te beoordelen, wat kan leiden tot valpartijen en andere ongelukken.

Tweejaarlijks oogonderzoek voor oudere senioren

Daarom pleit de ANBO voor een tweejaarlijks uitgebreid oogonderzoek bij de oogarts of opticien. Dit helpt om oogproblemen tijdig op te sporen en onnodige risico’s te vermijden. Slechtziende senioren hebben vaak al veel gezichtsvermogen verloren voordat ze een opticien of oogarts bezoeken, waardoor tijdige interventie van groot belang is.

Slecht horen: Sociale beperking

Onder de onderzochte senioren geeft één op de drie toe dat zijn gehoorfunctie momenteel niet optimaal is. Ongeveer de helft (53%) van deze senioren moet regelmatig om herhaling vragen in gesprekken. Dit heeft een aanzienlijke sociale impact: mensen kunnen zich terugtrekken en na verloop van tijd geïsoleerd raken, wat resulteert in een grote sociale beperking. Veel mensen moeten bovendien de tv en radio steeds harder zetten. Eén op de vijf slechthorende senioren meldt dat hun gehoorverlies heeft geleid tot gevaarlijke situaties, zoals problemen in het verkeer doordat ze voertuigen niet tijdig horen. Communicatieproblemen kunnen ook misverstanden veroorzaken bij medische zaken, wat kan leiden tot onjuiste informatie en eenzaamheid. De sociale impact van slechthorendheid blijkt vaak groter te zijn dan die van slechtziendheid.

Tweejaarlijks gehooronderzoek

Een uitgebreid gehooronderzoek wordt eveneens aanbevolen om de twee jaar. Bij 22% van de 725 ondervraagde senioren is dit onderzoek niet uitgevoerd, hoewel zij wel eens een gevaarlijke situatie hebben meegemaakt door hun slechte gehoor. ANBO stelt dat sommige ouderen mogelijk te laconiek omgaan met hun achteruitgang in gehoor. Soms willen mensen niet toegeven dat ze slechter horen, terwijl de achteruitgang vaak pas merkbaar is als het al gevorderd is. Daarom pleit de ANBO voor een professioneel uitgevoerde audiometrie (gehooronderzoek) bij een audicien, zeker wanneer mensen vermoeden dat hun gehoor achteruitgaat. Het wordt aangeraden om dit onderzoek om de twee jaar te laten uitvoeren, ongeacht de perceptie van de ernst van het gehoorverlies.

Praktische tips voor slecht zien / horen en senior: snel in gevaarlijke situaties

Wanneer je als senior zowel slechtziend als slechthorend bent, kan het sneller gebeuren dat je in gevaarlijke situaties terechtkomt. Het combineren van deze beperkingen kan het moeilijker maken om gevaren te herkennen, waardoor de kans op ongelukken of blessures groter is. Er zijn echter praktische stappen die je kunt nemen om je veiligheid te vergroten en risico's te verminderen.

Zorg voor een veilige en goed verlichte omgeving

Een goed verlichte omgeving is cruciaal voor zowel slechtzienden als slechthorenden. Zorg ervoor dat er voldoende verlichting is in alle kamers, vooral in gangen, trappenhuizen en bij het bed. Je kunt bijvoorbeeld automatische verlichting installeren die aangaat zodra je de kamer binnenkomt. Het is ook belangrijk om obstakels en gevaarlijke voorwerpen te verwijderen, zoals losse tapijten of meubels die je kunnen doen struikelen. Zorg ervoor dat je je looproutes goed kent en dat alles op een vaste, consistente plek ligt, zodat je niet per ongeluk ergens tegenaan botst.

Gebruik hulpmiddelen voor visuele en auditieve beperkingen

Er zijn veel hulpmiddelen beschikbaar die specifiek zijn ontworpen om te helpen bij visuele en auditieve beperkingen. Voor slechtzienden kunnen vergrootglazen, spraakgestuurde apparaten of zelfs blindengeleidehond hulpmiddelen zijn die je ondersteunen in het dagelijks leven. Voor slechthorenden zijn er hulpmiddelen zoals telefoonversterkers, gehoorapparaten of systemen die geluid omzetten in trillingen, zodat je belangrijke signalen zoals een brandalarm of telefoon beter kunt waarnemen.

Communiceer je situatie aan anderen

Het is belangrijk om je familieleden, vrienden en zorgverleners op de hoogte te stellen van je visuele en auditieve beperkingen. Als anderen zich bewust zijn van je situatie, kunnen ze je sneller helpen in geval van nood. Zorg er ook voor dat je een mobiel apparaat bij je hebt, zodat je gemakkelijk hulp kunt inschakelen als dat nodig is. Je kunt een lijst maken van noodnummers en belangrijke informatie die je snel kunt raadplegen in geval van een noodgeval.

Stel veiligheidsmaatregelen in bij vervoer

Als je buiten huis bent en gebruik maakt van het openbaar vervoer of een auto, is het belangrijk om te zorgen voor extra veiligheidsmaatregelen. Laat bijvoorbeeld iemand je begeleiden als je naar een onbekende locatie gaat. Je kunt ook apps gebruiken die je helpen om de juiste halte te vinden of je route te plannen, zodat je je veiliger voelt tijdens het reizen.

Zoek professionele begeleiding en zorg

Zorg ervoor dat je regelmatig in contact blijft met je zorgverleners en dat je controleafspraken bijwoont. Ze kunnen je adviseren over de beste hulpmiddelen en aanpassingen voor jouw specifieke situatie. Ze kunnen ook monitoren of er nieuwe risicofactoren zijn die je gezondheid kunnen beïnvloeden. Regelmatige gezondheidstests en visuele en auditieve onderzoeken kunnen belangrijke informatie opleveren om je veiligheid te waarborgen.

Versterk je sociale netwerken en mentale gezondheid

Verlies van horen en zien kan ook invloed hebben op je mentale gezondheid, waardoor je mogelijk meer gevoelens van isolatie of onzekerheid ervaart. Het onderhouden van sociale contacten is belangrijk voor je welzijn en kan helpen bij het herkennen van gevaarlijke situaties. Probeer activiteiten te doen die zowel je mentale als fysieke gezondheid ondersteunen, zoals deelnemen aan online groepen of lokale sociale netwerken voor senioren. Je kunt ook ontspanningstechnieken proberen, zoals ontspanningsoefeningen, om stress te verminderen en je gemoedstoestand te verbeteren.

Misvattingen rond slecht zien/horen en senior: snel in gevaarlijke situaties

Veel mensen geloven dat ouderen die slecht zien of horen snel in gevaarlijke situaties terechtkomen. Dit is een misvatting, want hoewel er een verhoogd risico op ongelukken kan zijn, zijn er veel manieren waarop ouderen zich kunnen beschermen en veilig kunnen blijven. Er zijn verschillende misverstanden over hoe slecht zien en horen het leven van ouderen beïnvloedt.

Ouderen met slecht zicht kunnen zich niet aanpassen

Er wordt vaak gedacht dat ouderen met slecht zicht niet in staat zijn zich aan te passen aan hun omgeving. In werkelijkheid zijn er verschillende hulpmiddelen en technieken die ouderen helpen om zich beter te oriënteren. Veel mensen die slecht zien, zoals blinden en slechtzienden, maken gebruik van technologie of leren speciale manieren van navigeren om zich in hun omgeving te bewegen. Ze kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van blindengeleidehonden, speciale verlichting of verhoogde contrasten om het visuele ongemak te verminderen.

Ouderen met gehoorproblemen kunnen niet deelnemen aan sociale activiteiten

Een andere misvatting is dat ouderen die slecht horen, zich niet kunnen mengen in sociale activiteiten. Hoewel gehoorproblemen soms een uitdaging kunnen zijn, kunnen veel ouderen met behulp van hoortoestellen of andere hulpmiddelen zoals oorafwijkingen, deelnemen aan gesprekken en sociale bijeenkomsten. Het gebruik van gebarentaal of spraakafzien kan ook helpen om sociale interacties te vergemakkelijken.

Slecht zicht of gehoor betekent altijd een gevaar voor de gezondheid

Hoewel slecht zicht of gehoor de levenskwaliteit van ouderen kan beïnvloeden, betekent het niet automatisch dat ze in gevaar komen. Ouderen kunnen leren omgaan met hun beperkingen door gebruik te maken van hulpmiddelen en ondersteunende maatregelen. Veel ouderen met gehoor- of gezichtsverlies behouden hun mentale gezondheid en functioneren goed in hun dagelijkse leven.

Slecht horen of zien leidt altijd tot ongelukken

Het idee dat ouderen die slecht zien of horen altijd in gevaarlijke situaties terechtkomen, is niet waar. Hoewel er inderdaad een verhoogd risico kan zijn, kunnen preventieve maatregelen zoals het aanpassen van de woonomgeving of het leren van vaardigheden om gevaren te vermijden, veel ongelukken voorkomen. Ouderen kunnen bijvoorbeeld leren hoe ze zich veilig kunnen verplaatsen in hun huis en gebruik maken van technologieën zoals alarmknoppen voor noodsituaties.

Ouderen met slecht zicht of gehoor kunnen geen zelfstandige beslissingen nemen

Veel mensen denken dat ouderen met gehoor- of gezichtsproblemen niet in staat zijn om zelfstandig beslissingen te nemen. Dit is echter niet waar. Veel ouderen met gehoor- of gezichtsverlies kunnen nog steeds onafhankelijk functioneren en weloverwogen keuzes maken, vooral met de juiste ondersteuning en hulpmiddelen. Ze kunnen bijvoorbeeld eenvoudig gebruik maken van aangepaste bloedonderzoeken of medische hulpmiddelen om hun gezondheid te monitoren.

Ouderen hebben altijd begeleiding nodig bij het bewegen in de buitenwereld

Sommige mensen denken dat ouderen die slecht horen of zien altijd begeleiding nodig hebben om zich buiten hun huis te verplaatsen. Dit is niet noodzakelijk het geval. Ouderen kunnen zelfstandig reizen met de hulp van hartslagmonitoren, gps-systemen of apps die speciaal zijn ontworpen voor mensen met visuele of auditieve beperkingen. Er zijn ook gemeenschappen die speciaal zijn ontworpen om de mobiliteit van ouderen te ondersteunen.

Ouderen met gehoor- of gezichtsproblemen kunnen geen gezonde levensstijl behouden

De gedachte dat slecht zicht of gehoor betekent dat ouderen niet langer een gezonde levensstijl kunnen leiden, is incorrect. Ouderen kunnen hun fysieke en mentale welzijn behouden door gezonde gewoonten aan te nemen. Dit kan bestaan uit het volgen van een evenwichtig voedingspatroon, het doen van regelmatig lichaamsbeweging of het deelnemen aan ontspanningstechnieken zoals yoga en meditatie. Dit alles draagt bij aan het verbeteren van de levenskwaliteit van ouderen.

Lees verder

• Tips voor slechtziende senioren in thuisomgeving