Eerste hulp bij overbelaste spieren en gewrichten

Wie gewend is om elke dag een blokje om te lopen zal bij een wandeling van 25 kilometer zonder de juiste opbouw en voorbereiding spierpijn en gewrichtsklachten krijgen. Spieren, pezen en gewrichten moeten immers tijd krijgen om zich aan te passen aan een substantieel grotere belasting. Veel sportblessures ontstaan bovendien door een te strak trainingsschema. Voorbeelden daarvan zijn de voetbalknie en de tenniselleboog. Stijve spieren kunnen voorkomen worden dankzij een geschikte warming-up. De cooling-down is echter minstens zo belangrijk. Overbelasting van spieren en gewrichten kan chronische vormen aannemen. De pijn doet zich dan niet alleen gevoelen aan het einde van de training, maar zal tijdens de volgende sessie langer aanhouden, intenser worden en ook op andere momenten gaan opspelen. Adequate eerste hulp bij overbelaste spieren en gewrichten kan ernstiger letsel voorkomen.

Inhoud

• Goede voorbereiding
• Overbelaste spieren en gewrichten... of is er meer aan de hand?
• Botbreuk (fissuur)?
• Symptomen
• Symptomen van overbelasting
• Eerste hulp bij overbelaste spieren en gewrichten (sportblessure)
• Wat te doen
• Voorkomen van sportblessures

Goede voorbereiding

De warming up en cooling-down zijn in de sport belangrijk. In de duursport, zoals joggen en hardlopen, zijn stretchoefeningen na het opwarmen van de spieren een van de beste manieren om overbelasting van spieren en gewrichten te voorkomen. Deskundige begeleiding is een must in bepaalde takken van sport. Fouten die in een slag-, werp- en looptechniek sluipen, zijn later meestal moeilijker af te leren en werken blessuregevoeligheid in de hand. En wat te denken van de juiste schoenen bij hardlopers. Zonder voldoende veerkracht in de hielen van de loopschoenen ontstaan al snel knieblessures en soms zelfs wervelbeschadigingen.

Overbelaste spieren en gewrichten... of is er meer aan de hand?

Gescheurde spieren en verstuikingen komen helaas vaak voor in de sport. Bij dit soort blessures treden zwelling, pijn en bloedingen (hematomen) op. Het spreekt vanzelf dat de training meteen moet worden afgebroken en dat rust het devies is. Bij overbelaste, geforceerde spieren en gewrichten is de pijn minder hevig en de zwelling minder uitgesproken.

Botbreuk (fissuur)?

Een fissuur is een barstje in het bot. Er is dus sprake van een botbreuk, maar geen volledige. Het is belangrijk om te weten dat bij bovengenoemde symptomen mogelijk een botbreuk is ontstaan, terwijl men in eerste instantie wellicht denkt aan overbelasting.

Symptomen

Bij een botbreuk zijn de algemene verschijnselen:

• volledig functieverlies, het lichaamsdeel kan niet meer worden gebruikt;
• de pijn is zeer hevig;
• de zwelling ontstaat zeer snel, binnen enkele minuten.

Symptomen van overbelasting

Klachten die wijzen op overbelasting van spieren, pezen en gewrichten hebben vaak te maken met het karakter van de sportbeoefenaar. Ongeduld en fysieke overbelasting gaan doorgaans hand in hand. Wie bijvoorbeeld in de duursport te snel resultaat wil zien, ongeacht of het om wandelen of hardlopen gaat, zal om te beginnen pijn oogsten. Wie niet naar het lichaam luistert, zal met ernstige blessures te kampen krijgen.

Zwelling
Een langzaam toenemende zwelling is karakteristiek bij overbelaste spieren en gewrichten in vergelijking met bijvoorbeeld een gescheurde spier, een verstuikte enkel of een botbreuk (fissuur). In dat geval zijn de spieren en gewrichten hoogstwaarschijnlijk alleen overbelast. In alle andere gevallen hoort degene die eerste hulp verleent het slachtoffer te adviseren naar de huisartsenpost of Spoedeisende Hulp te gaan om ernstiger letsel uit te sluiten. Neem echter bij twijfel het zekere voor het onzekere.

Eerste hulp bij overbelaste spieren en gewrichten (sportblessure)

Overbelasting zal altijd optreden wanneer het lichaam zich niet of onvoldoende heeft kunnen aanpassen en over de fysieke grens heen is gegaan, zoals bij een piekbelasting of als men onvoldoende hersteld is van de vorige training. Spieren, pezen en gewrichten maken dan pijnlijk duidelijk dat dit niet voor herhaling vatbaar is en dat het trainingsschema aangepast dient te worden.

Wat te doen

Bij geforceerde of overbelaste en pijnlijke spieren en gewrichten dient degene die eerste hulp verleent als volgt te handelen:

• Leg een koud kompres op de aangedane plaats. Doe dat in de vorm van gelpacks (vriesvak), een plastic zakje gevuld met stukgeslagen ijsblokjes of simpelweg met behulp van een handdoek gedrenkt in ijskoud water. Plaatselijke koudetoevoer vernauwt de bloedvaten, zodat eventuele inwendige bloedingen gestopt worden en de zwelling (oedeem) vermindert.
• Maak het koudekompres eventueel vast met een zwachtel. Zwachtel echter niet te strak. Bij opkomende tintelingen is het verband te strak aangelegd.
• Leg de arm of het been liefst boven harthoogte. Doe dit ongeveer een uur en adviseer het slachtoffer om dat de komende 24 uur zo vaak mogelijk te doen.
• Geef paracetamol of een andere pijnstiller.
• Het lichaam moet zich kunnen herstellen. Pas na 10 tot 14 pijnvrije dagen mag er weer getraind worden, maar dan wel met een aangepast schema om herhaling te voorkomen.

Voorkomen van sportblessures

Overbelaste spieren en gewrichten zijn het beste recept voor ernstige blessures als het trainingsschema niet wordt aangepast. Typisch is dat overbelasting zich aanvankelijk alleen aan het einde van de training doet gevoelen. Bij de volgende wandeling of joggingsessie zal het echter langer duren voordat de pijn verdwijnt, en ook op ongelegen momenten zal de spier, pees of het gewricht gaan opspelen. Vergeet nooit dat veel takken van sport deskundige begeleiding vereisen om blessures te voorkomen. Draag bij hardlopen het juiste schoeisel. Laat u daarin goed adviseren. Bij tennissen is de juiste slagtechniek van belang.

Trainingsschema
Het voorkomen van sportblessures wil overigens ook zeggen dat wanneer men door de week geen tijd heeft om te trainen het verkeerd is om in het weekend extra hard te trainen. Ook voor drukbezette mensen die alleen in het weekend sporten zijn er geschikte trainingsschema's om overbelasting van spieren en gewrichten te voorkomen.

Lees verder

• Spiercontracties – zo werkt dat
• Zo beweegt een gewricht
• Eerste hulp bij kramp
• Eerste hulp bij wandelaarsblaren
• Zo ontstaat (chronische) pijn