Jeuk aan balzak of scrotum: oorzaak van jeukende ballen

Jeuk aan de ballen of jeuk aan de balzak (scrotum) komt vaak voor. Jeukende ballen zijn vaak goed te verhelpen door even te krabben. Iedere man heeft wel eens jeuk aan zijn balzak of scrotum. Af en toe even krabben aan de balzak vanwege jeuk, kriebel of een branderig gevoel is heel normaal, zolang het niet je dagelijkse leven negatief beïnvloedt. Soms kan de balzak dusdanig jeuken, dat het interfereert met je dagelijkse bezigheden. Veel jeuk aan de balzak of jeuk onder de ballen kan verschillende oorzaken hebben, waaronder veel zweten en te weinig ventilatie door bijvoorbeeld te strak ondergoed, verkeerd gebruik van zeep en/of wasmiddel of een huidaandoening als schimmel, eczeem of psoriasis. Liesschimmel is de meest voorkomende oorzaak van aanhoudende jeuk bij de balzak of balharen.

• Jeuk aan balzak of scrotum
• Anatomie en fysiologie
• Epidemiologie
• Ontstaansmechanisme
• Oorzaak van jeukende ballen: slechte hygiëne of aandoening?
• Infecties en parasieten
• Liesschimmel (Tinea cruris)
• Hevige jeuk aan de balzak door schurft
• Jeukende ballen door een soa
• Genitale herpes
• Gonorroe
• Chlamydia
• Genitale wratten
• Schaamluis
• Trichomonas
• Erythrasma
• Huidaandoeningen en allergieën
• Eczeem op balzak of scrotum
• Contactallergie
• Jeuk aan balzak of scrotum door psoriasis
• Huidkanker
• Follikelontsteking (folliculitis)
• Seborroïsch eczeem
• Lichen sclerosus
• Droge huid (xerose)
• Rode scrotum syndroom
• Mechanische oorzaken en omgevingsfactoren
• Wrijving door kleding
• Strak ondergoed of strakke kleding
• Veel zweten en transpiratie
• Zwaarlijvigheid of overgewicht
• Langdurig sporten (wrijving en warmte)
• Warmte-uitslag (miliaria rubra)
• Intertrigo
• Hormonale en fysiologische oorzaken
• Hormonale veranderingen (puberteit, stress)
• Aandoeningen van de talgklieren
• Systemische ziekten
• Diabetes
• Lever- en nierproblemen
• Bloedarmoede
• Psychologische factoren
• Stress en angst
• Psychogene jeuk
• Risicogroepen
• Risicofactoren
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese
• Fysiek onderzoek
• Laboratoriumonderzoek
• Huidbiopsie
• Allergietesten
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling van jeuk aan balzak of scrotum
• Onderliggende oorzaak behandelen
• Hygiëne en luchtige kleding
• Antischimmel- en antibacteriële crèmes
• Kalmerende crèmes en lotions
• Corticosteroïden en immunomodulatoren
• Zinkoxide en talkpoeder
• Probiotische supplementen
• Natuurlijke middelen zoals appelazijn en tea tree olie
• Therapeutische verlichting met koelkompressen
• Dieet en levensstijl aanpassingen
• Prognose
• Preventie van jeukende dermatitis op het scrotum

Jeuk aan balzak of scrotum

Stel je voor: je bent midden in een vergadering, net gekleed en klaar om indruk te maken, maar dan begint het – een onmiskenbare, scherpe jeuk die ineens opduikt in het minst gepaste gebied. Het lijkt eerst iets kleins, maar het wordt snel ondraaglijk, alsof je lichaam je ineens compleet in de steek laat. Met subtiele verschuivingen op je stoel en af en toe een verhitte blik naar de klok probeer je de ongemakkelijke situatie te negeren. Tegen het einde van de dag, na eindeloos gekrab en een heimelijke Google-sessie, besef je dat het waarschijnlijk komt door de nieuwe wasverzachter of die intensieve sportsessie in je strakke sportbroek. Tijd om bij de drogist langs te gaan en het dagelijks leven weer wat draaglijker te maken!

Pruritus scroti is de medische term voor euk op het scrotum. Het scrotum is een gebied waar gemakkelijk jeukende huidontstekingen kunnen optreden door zweet en vochtigheid, of door huidaandoeningen zoals eczeem of een schimmelinfectie. Het is ook een plek waar vaak veel gekrabd wordt. Als iemand langdurig blijft krabben, kan de huid dikker en ruwer worden, wat leidt tot een aandoening genaamd lichen simplex chronicus. Dit versterkt de jeuk en kan een vicieuze cirkel van jeuk en krabben veroorzaken, waarbij de aandoening steeds terugkeert.

Anatomie en fysiologie

De anatomie en fysiologie van de balzak, of scrotum, spelen een cruciale rol in het ontstaan van jeukklachten bij mannen. De balzak, die net onder de penis hangt, beschermt de teelballen (testikels) en reguleert de temperatuur om de spermaproductie optimaal te houden. Omdat sperma zich het best ontwikkelt bij een iets lagere temperatuur dan de lichaamstemperatuur, werkt de balzak als een natuurlijke thermostaat. Bij kou trekt het scrotum samen om de teelballen dichter bij het lichaam te houden, en bij warmte ontspant het, zodat de teelballen verder van het lichaam af hangen. Dit natuurlijke samentrekken en ontspannen kan irritatie veroorzaken, vooral wanneer er sprake is van wrijving door kleding of intensieve beweging.

Het scrotum heeft ook een dunne huidlaag die rijk is aan zenuwuiteinden en zweetklieren, waardoor het gevoelig is voor zowel externe prikkels als temperatuurveranderingen. Deze gevoeligheid is nuttig voor de bescherming van de teelballen, maar maakt het scrotum ook vatbaar voor jeuk door verschillende oorzaken, zoals zweet, bacteriële groei, schimmelinfecties, en irritatie door kleding of hygiëneproducten. De huid is dunner dan op andere delen van het lichaam en raakt gemakkelijk geïrriteerd door vocht, synthetische stoffen of wasmiddelen. Bovendien kan de aanwezigheid van haarzakjes op het scrotum, die zich in een omgeving met warmte en vocht bevinden, bijdragen aan ontstekingen of ingegroeide haren, wat een extra bron van jeuk kan zijn.

Epidemiologie

Leeftijd
Jeukende teelballen komen uitsluitend voor bij mannen en jongens en het probleem varieert sterk afhankelijk van leeftijd en levensstijl. De aandoening treft vooral mannen tussen de 15 en 45 jaar, een periode waarin hormonale veranderingen, intensieve fysieke activiteiten, en verhoogde blootstelling aan omgevingsfactoren zoals zweet en wrijving vaak voorkomen. Bij jongere jongens komt het veel minder vaak voor, en als het voorkomt, is het vaak het gevolg van irritatie door synthetische materialen of onvoldoende hygiëne. Onder oudere mannen (boven de 50) kan het vaker voorkomen als gevolg van een droge huid of door onderliggende medische aandoeningen zoals diabetes, die de huid kwetsbaarder maken voor jeuk.

Geografische en klimatologische invloeden
In Nederland en België komt jeuk aan de teelballen vrij regelmatig voor, vaak door factoren zoals vochtige, koude winters en warme zomers die zweetproductie stimuleren. De combinatie van strakke kleding en zweet kan zorgen voor huidirritatie en schimmelinfecties in het genitale gebied. Naar schatting 10-15% van de mannen ervaart jaarlijks jeukende teelballen, meestal door tijdelijke irritaties. In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, zoals de Caribische eilanden, komt het verschijnsel vaker voor vanwege het tropische klimaat. Warmte en vochtigheid in deze regio’s bevorderen zweetproductie en daarmee ook huidirritatie en infecties, wat kan leiden tot een hoger aantal mannen met jeukklachten in het genitale gebied. Mannen die veel buiten werken of sporten hebben in warme, vochtige klimaten een verhoogde kans op jeuk, omdat zweten in deze gebieden de huid kwetsbaar maakt voor irritatie en infectie.

Wereldwijd zijn de cijfers vergelijkbaar, maar er zijn subtiele verschillen. In tropische gebieden zoals Zuidoost-Azië en Zuid-Amerika worden vaker schimmelinfecties aangetroffen als oorzaak van jeukende teelballen door de constante hitte en vochtigheid. In Noord-Europa, waar de luchtvochtigheid meestal lager is, wordt jeuk vaker veroorzaakt door irritaties door synthetische stoffen of een droge huid. Culturele verschillen spelen ook een rol: in bepaalde conservatieve culturen wordt jeuk aan de teelballen minder vaak gemeld door taboes rondom genitale klachten.

Genetische en fysiologische invloeden
Er zijn geen specifieke genetische aanlegfactoren voor jeukende teelballen, maar bepaalde fysiologische kenmerken kunnen het risico verhogen. Huidtype speelt bijvoorbeeld een rol: mannen met een gevoelige of droge huid hebben meer kans op irritaties die jeuk veroorzaken. Bovendien kunnen genetische aanleg voor allergieën en atopische huid (zoals eczeem) bijdragen aan een verhoogde kans op jeukende klachten. Daarnaast speelt haargroei in het genitale gebied een rol, aangezien haren kunnen zorgen voor extra wrijving en daarmee irritatie, vooral bij sporten of intensieve activiteiten.

Verder zijn mannen met een voorgeschiedenis van allergieën of aandoeningen zoals psoriasis of schimmelinfecties gevoeliger voor huidirritaties in het genitale gebied. Ook kunnen sommige immuunstoornissen, zoals diabetes, de kans op schimmelinfecties verhogen, wat uiteindelijk leidt tot jeuk.

Andere oorzaken en risicofactoren
Veel voorkomende oorzaken van jeukende teelballen zijn onder andere schimmelinfecties zoals Tinea cruris (ook wel bekend als ‘jock itch’), een veelvoorkomende schimmelinfectie die de lies en de teelballen kan aantasten. Het komt veel voor bij mannen die sporten en strakke, zweetabsorberende kleding dragen. Allergieën en contactdermatitis door synthetische stoffen of wasmiddelen kunnen eveneens leiden tot jeuk in het genitale gebied. In sommige gevallen is schurft (scabiës) een oorzaak, vooral in omgevingen met beperkte toegang tot hygiënemaatregelen. Deze parasitaire infectie, veroorzaakt door mijten, komt vaker voor in gemeenschappelijke leefomgevingen zoals gevangenissen en slaapzalen.

Hygiëne speelt ook een cruciale rol: zowel overmatige als onvoldoende hygiëne kan leiden tot jeuk. Te vaak wassen kan de natuurlijke huidbarrière verzwakken, wat irritaties en droogheid veroorzaakt, terwijl te weinig hygiëne de groei van bacteriën en schimmels bevordert. Gebruik van antibacteriële zepen en strakke synthetische kleding wordt vaak afgeraden om deze klachten te voorkomen.

Voorbeelden en cijfers
In Nederland en België heeft naar schatting 10-15% van de mannen tussen de 15 en 45 jaar regelmatig last van jeuk aan de teelballen, meestal door tijdelijke irritaties of schimmelinfecties. In tropische landen, zoals Indonesië en Brazilië, worden schimmelinfecties als oorzaak van jeukende teelballen naar schatting 20-30% vaker gerapporteerd dan in Europa, wat vooral samenhangt met het warme en vochtige klimaat.

In specifieke gevallen, zoals bij intensieve sporters en militairen, kunnen deze percentages oplopen, doordat langdurige fysieke activiteiten in warme, vochtige kleding de kans op huidirritaties en infecties aanzienlijk verhogen. In landen zoals de Verenigde Staten en Canada ligt het percentage mannen met schimmelgerelateerde jeukklachten in het genitale gebied rond de 5-10%, wat iets lager is dan in tropische regio’s.

Ontstaansmechanisme

Zweet en bacteriegroei: een ideale voedingsbodem
Het scrotum bevindt zich in een warme, vochtige omgeving en is gevoelig voor zweetproductie, vooral tijdens fysieke inspanning of in warm weer. Het zout en de enzymen in zweet kunnen de gevoelige huid van de balzak irriteren. Dit vochtige milieu creëert de perfecte voedingsbodem voor bacteriën en schimmels, zoals Tinea cruris (jock itch), die zich snel kunnen vermenigvuldigen en een intense, aanhoudende jeuk veroorzaken. De combinatie van zweet en bacteriegroei is een veelvoorkomende oorzaak van jeuk in dit gebied.

Wrijving en kleding: de rol van synthetische stoffen
Omdat het scrotum los hangt en voortdurend beweegt, ontstaat er gemakkelijk wrijving. Deze wrijving, vooral in combinatie met strakke kleding, kan de huid irriteren. Synthetische materialen houden vocht vast en beperken de luchtcirculatie, waardoor het gebied nog warmer en vochtiger wordt. De huid raakt geïrriteerd door de wrijving en de constante blootstelling aan zweet, wat kan leiden tot kleine scheurtjes in de huid. Deze scheurtjes geven bacteriën en schimmels weer de kans om binnen te dringen, wat de jeuk alleen maar verergert.

Allergieën en huidirritaties: contactdermatitis door wasmiddelen en kleding
Jeukende teelballen kunnen ook het gevolg zijn van contactdermatitis, een allergische reactie op stoffen in wasmiddelen, verzorgingsproducten of zelfs kledingmaterialen. Een nieuwe wasverzachter, een ander wasmiddel of een synthetische sportbroek kunnen allergische reacties veroorzaken, wat leidt tot een rode, jeukende huiduitslag. Allergieën kunnen zich soms pas ontwikkelen na langdurig gebruik van een product, waardoor jeuk onverwachts kan optreden. Deze huidirritatie kan erg vervelend zijn, vooral in zo’n gevoelig gebied.

Haargroei en ingegroeide haren
Haargroei in het genitale gebied kan ook bijdragen aan jeuk. Het scheren of trimmen van de haren rond de teelballen kan de huid irriteren, en ingegroeide haren kunnen ontstoken raken, wat tot jeuk leidt. Bovendien kunnen de haartjes zelf wrijving veroorzaken, vooral tijdens intensieve activiteiten, wat leidt tot micro-irritaties. Deze micro-irritaties zijn klein, maar omdat de huid van het scrotum zo gevoelig is, kunnen ze een intens jeukgevoel veroorzaken.

Huidproblemen: eczeem, psoriasis en droge huid
Bij mannen met huidaandoeningen zoals eczeem of psoriasis kan de huidbarrière zwakker zijn, wat het scrotum kwetsbaarder maakt voor irritaties en jeuk. Een droge huid kan door vochtgebrek sneller geïrriteerd raken, vooral door wrijving of zweet. Bovendien kunnen aandoeningen zoals schurft (scabiës) hevige jeuk veroorzaken. De schurftmijt graaft kleine tunnels onder de huid en prikkelt de zenuwuiteinden, wat intense jeuk tot gevolg heeft, vooral ’s nachts.

Een vicieuze cirkel van krabben en irritatie
Wat vaak begint met een kleine irritatie kan al snel uitgroeien tot een hardnekkige jeuk, vooral wanneer de verleiding om te krabben toeslaat. Door te krabben raakt de huid verder beschadigd, wat de barrièrefunctie verzwakt en de kans op bacteriële of schimmelinfecties vergroot. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel: krabben verergert de irritatie en beschadigt de huid, wat weer leidt tot meer jeuk en ongemak. Om de jeuk effectief te verlichten, is het daarom vaak nodig om niet alleen de symptomen, maar ook de onderliggende oorzaken en gewoontes aan te pakken.

Oorzaak van jeukende ballen: slechte hygiëne of aandoening?

Jeuk aan de teelballen kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, die uiteenlopen van eenvoudige irritaties tot infecties en zelfs onderliggende aandoeningen. Het scrotum is een gevoelig gebied met een dunne huid, veel zenuwuiteinden en een vochtige omgeving, wat het vatbaar maakt voor irritaties en infecties. De oorzaken kunnen grofweg in verschillende categorieën worden onderverdeeld: infecties en parasieten, huidaandoeningen en allergieën, mechanische oorzaken door omgevingsfactoren, hormonale en fysiologische invloeden, systemische ziekten en zelfs psychologische factoren. Van schimmelinfecties zoals Tinea cruris tot allergische reacties op wasmiddelen, en van wrijving door strakke kleding tot hormonale schommelingen – elk van deze factoren kan bijdragen aan jeuk. Door de oorzaak te begrijpen, kan de juiste behandeling worden gekozen, wat essentieel is om het ongemak te verlichten en verdere complicaties te voorkomen.

De mogelijke oorzaken van jeukende ballen worden hieronder besproken:

Infecties en parasieten

Oorzaken die gerelateerd zijn aan schimmels, bacteriën, virussen en parasieten.

Liesschimmel (Tinea cruris)

Tinea crurisis is de medische benaming van schimmel in de liesstreek. Strikt genomen is liesschimmel geen huidaandoening van het scrotale gebied, althans aanvankelijk. Het begint meestal in de liesstreek en later kan het zich ook verspreiden naar het scrotum, evenals de binnenkant van de dijen. Liesschimmel veroorzaakt jeuk en roodheid in het getroffen gebied. Schimmels gedijen goed in een warme, vochtige en luchtloze omgeving van de huid. De liezen zijn daar bij uitstek een mooi voorbeeld van. De schimmel voelt zich senang in de vochtige en warme huid in de lichaamsplooien van de liezen. Het wordt geassocieerd met transpiratie en wrijving van de binnenkant van de dijen met het scrotum. Vaak zijn beide liezen aangedaan en ontwikkelt er zich een rode uitslag in de liezen, meestal met een duidelijk begrensde rand. Factoren die liesschimmel in de hand kunnen werken zijn onder meer:

• veel zweten en transpiratievocht;
• strak ondergoed;
• wrijving van de huid;
• zwaarlijvigheid of overgewicht;
• diabetes;
• langdurig gebruik van corticosteroïden (hormoonzalf);
• matige hygiëne van de liesstreek;
• na het wassen niet goed afspoelen, waardoor er zeepresten achterblijven.

Behandeling liesschimmel
Bij liesschimmel zal de huisarts een lokaal antischimmelmiddel voorschrijven. In het algemeen voldoet een crème. Daarnaast zijn de volgende adviezen belangrijk:

• houd de liezen schoon en droog;
• was het gebied regelmatig met water en (neutrale) zeep, vooral na transpiratie;
• reinig het gebied met zuiveringszout;
• draag losse katoenen of linnen ondergoed;
• vermijd strakke kleding of te strak ondergoed;
• droog de huid in de liesstreek en rond de balzak goed af door te deppen en niet door te wrijven of te schuren met je handdoek;
• gebruik altijd een schone handdoek.

Deze maatregelen bieden snel verlichting van de klachten.

• Voorbeeld: Na een lange, warme dag merkt een man dat zijn balzak begint te jeuken. Eerst probeert hij het te negeren, maar de jeuk houdt aan en lijkt zelfs erger te worden. Hij kijkt en ziet rode, schilferige plekken, alsof de huid in protest is. Dit is een schimmelinfectie die dol is op donkere, vochtige plekken zoals de balzak. Na een bezoek aan de huisarts krijgt hij een antischimmelcrème voorgeschreven, en na een paar dagen voelt zijn huid eindelijk weer normaal.

Hevige jeuk aan de balzak door schurft

Schurft is een besmettelijke huidziekte, die niet veroorzaakt wordt door een gebrek aan hygiëne - wat wel vaak gedacht wordt. De boosdoener is de schurftmijt, een zeer klein insect dat leeft in de hoornlaag van de huid, alwaar het gangetjes graaft en eieren legt. Dit veroorzaakt hevige jeuk, wat soms gepaard gaat met huiduitslag. Vooral ’s nachts heb je last van vreselijke jeuk. Voorkeursplekken zijn de huid tussen de vingers, de onderzijde van de polsen, het okselgebied, voeten en enkels, en de penis en de balzak.

Behandeling
Schurft wordt behandeld met permetrinecrème, of systemisch door ivermectine tabletten. Alle gezinsleden en personen waarmee je contact mee hebt moeten meebehandeld worden. Alle kleren en beddengoed moeten gewassen worden.

• Voorbeeld: Na een paar dagen merkt ene jongeman dat zijn balzak bedekt is met kleine bultjes en dat de jeuk ondraaglijk is, vooral ’s nachts. Het krabben lijkt de enige optie, maar het verergert de situatie alleen maar. Na een bezoek aan de arts blijkt dat hij schurft heeft. Met een speciale crème doodt hij de schurftmijten. Allengs keert de rust weer terug in zijn huid.

Jeukende ballen door een soa

Er zijn meerdere seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) die aanleiding kunnen geven tot jeukende teelballen.

Genitale herpes

Genitale herpes is een soa. Het wordt veroorzaakt door het herpesvirus. Dit virus dringt het lichaam binnen via de huid en het slijmvlies van je mond, je penis of vagina of de anus. Je ballen kunnen extreem jeuken of ongemakkelijk voelen wanneer je een uitbraak van dit virus hebt. Andere symptomen van genitale herpes zijn onder meer:

• uitgeput of ziek voelen
• brandend gevoel of jeuk rond je testikels en penis (jeukende penis)
• blaasjes rond je genitale gebied die open kunnen gaan en open zweren vormen
• pijn tijdens het urineren

Ook zijn er andere klachten waar je last van kunt krijgen.

• Voorbeeld: Een paar dagen nadat hij zich wat koortsig heeft gevoeld, merkt een man plotseling pijnlijke blaasjes op zijn balzak. Ze jeuken, branden en geven een onaangenaam gevoel. Hij wendt zich tot de huisarts, die al snel het vermoeden bevestigt: genitale herpes. Met antivirale medicatie kalmeren de symptomen, maar hij beseft dat de herpes zich nu voorgoed in zijn systeem heeft gevestigd en zo nu en dan de kop kan opsteken.

Gonorroe

Gonorroe is een soa die wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie. Het kan je genitaliën infecteren, evenals je mond, keel en rectum. Het kan gemakkelijk worden verspreid door onbeschermde seks. Gonorroe kan ervoor zorgen dat je ballen jeuken en opzwellen. Andere veel voorkomende symptomen van gonorroe zijn onder meer:

• pijn of brandend gevoel tijdens het plassen
• groene, gele of witte afscheiding uit de penis
• teelbalpijn, vooral in één testikel tegelijk

Laten we we nu kijken naar een casus:

• Voorbeeld: Een man merkt een vage jeuk in zijn liesstreek, en later een branderig gevoel tijdens het plassen. Zijn balzak voelt ook niet zoals het hoort – er is een constante, onaangename jeuk die niet weggaat. Bij een soa-kliniek krijgt hij de uitslag: gonorroe. Een kuur met antibiotica wordt ingezet, en binnen een paar dagen verdwijnen zowel de jeuk als de zorgen.

Chlamydia

Chlamydia is een soa die wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie. Chlamydia zorgen voor jeukende ballen of jeuk aan je balzak of scrotum. Je ballen kunnen zelfs gezwollen raken. Meestal is slechts één zaadbal pijnlijk en opgezwollen bij chlamydia, wat een van de meest duidelijke tekenen is dat je een infectie hebt. Andere symptomen zijn onder meer:

• groene, gele of witte afscheiding uit de penis
• pijn of brandend gevoel tijdens het plassen
• pijn, bloeding of afscheiding uit het rectum of de anus

Laten we dit bekijken aan de hand van een voorbeeld:

• Voorbeeld: Na een nachtelijk avontuurtje merkt een man enkele dagen later dat zijn balzak intens begint te jeuken. Hij voelt zich onrustig en twijfelt wat hij moet doen. De huid lijkt roder dan normaal, en er zijn zelfs kleine bultjes zichtbaar. Hij besluit toch maar naar de dokter te gaan, die hem test op soa’s. En inderdaad, hij krijgt de uitslag: chlamydia. Met een antibiotica-kuur verdwijnt de jeuk, en hij zweert voortaan voorzichtiger te zijn.

Genitale wratten

Genitale wratten worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Je merkt genitale wratten misschien niet eens op, aangezien ze extreem klein kunnen zijn. Net als wratten op andere delen van je lichaam, zien genitale wratten er gewoonlijk uit als kleine, verkleurde bultjes die al dan niet jeuken. Ze zijn vaak bloemkoolvormig. Ze kunnen verschijnen op je scrotum of op je dijen.

Dit wordt toegelicht aan de hand van een casus:

• Voorbeeld: Een man ontdekt kleine, hobbelige bultjes op zijn balzak die vreselijk jeuken. Ze zijn vleeskleurig en verspreiden zich langzaam. Hij voelt zich beschaamd, maar gaat toch naar de dokter. De diagnose: genitale wratten, veroorzaakt door het HPV-virus. Met een behandeling, waarbij de wratten worden bevroren, verdwijnen ze uiteindelijk, hoewel de jeuk hem nog lang zal heugen.

Schaamluis

Schaamluizen, of platjes, zijn parasieten die leven van menselijk bloed. Ze houden zich vaak op in het schaamhaar rond je genitale gebied. Ze kunnen alleen worden verspreid door in contact te komen met iemand die ze heeft. Dit kan gebeuren tijdens onbeschermde seks of door iemand aan te raken in een gebied waar de luizen zich ophouden.

• Voorbeeld: ’s Nachts wordt een man wakker van een intens jeukend gevoel aan zijn balzak. Hij kijkt, en tot zijn afgrijzen ziet hij kleine, beweeglijke stipjes. Schaamluizen! Ze zijn erin geslaagd hun weg te vinden naar zijn intieme zone. Met een speciale luizenshampoo bestrijdt hij de ongewenste gasten, en na een paar dagen voelt hij eindelijk opluchting.

Trichomonas

Trichomonas is een bacteriële soa veroorzaakt door de parasiet Trichomonas vaginalis. Veel mensen deze soa krijgen, hebben nooit symptomen, maar soms leidt het tot irritatie of ontsteking waardoor je geslachtsdeel geïrriteerd raakt. Symptomen die kunnen optreden zijn:

• jeukend gevoel in je penis
• verkleurde (groene, gele of witte) afscheiding uit de penis
• pijn of branderigheid tijdens het urineren of tijdens ejaculeren (klaarkomen)

Je kutn ook last krijgen van andere klachten.

• Voorbeeld: Een man merkt een constante jeuk aan zijn balzak, maar kan er geen verklaring voor vinden. Er zijn geen zichtbare uitslag of bultjes, alleen een aanhoudende irritatie. Na een bezoek aan de soa-kliniek blijkt hij een infectie met trichomonas te hebben. Na behandeling met een antibioticum verdwijnen de klachten en keert de rust terug in zijn ondergoed.

Erythrasma

Erythrasma is een bacteriële infectie veroorzaakt door Corynebacterium minutissimum, die voorkomt in vochtige huidplooien, zoals de liesstreek. Het presenteert zich als bruine, schilferige plekken en kan gepaard gaan met een mild jeukende of branderige sensatie. Erythrasma komt vaker voor bij mensen die veel zweten of overgewicht hebben.

Huidaandoeningen en allergieën

Aandoeningen van de huid zelf, vaak door irritaties, allergische reacties of chronische huidziekten.

Eczeem op balzak of scrotum

Eczeem op of rond de balzak is een veel voorkomende aandoening die gemakkelijk over het hoofd wordt gezien door de meeste artsen. Het wordt gemakkelijk verward met andere huidaandoeningen die zich in dat gebied kunnen manifesteren en een soortgelijk beeld kunnen geven, zoals schimmelinfecties. Scrotaal eczeem wordt niet als een aparte huidaandoening beschouwd, maar wordt meestal gezien als een vorm van contacteczeem die ook elders kan voorkomen. Eczeem is een niet-besmettelijke jeukende, rode huiduitslag met bijkomende verschijnselen als zwelling, schilfers, bultjes, blaasjes, kloofjes of korstjes. Contacteczeem wordt veroorzaakt door contact met stoffen, zoals zeep of, rubber.

Behandeling eczeem op de balzak
Het is belangrijk te achterhalen welke stof de huid irriteert, zodat je kunt proberen deze te vermijden. Daarnaast wordt geadviseerd om loszittende, goed ademend ondergoed te dragen. Het gebruik van een indifferente (neutrale) zalf of crème kan uitdroging van de huid voorkomen. Hardnekkige eczeemklachten in het scrotale gebied kunnen tijdelijk bestreden worden met een corticosteroïdzalf of -crème.

• Voorbeeld: Een man kampt al een tijdje met een droge, jeukende huid op zijn balzak. De huid is rood en schilferig, alsof het constant geïrriteerd is. Hij krabt steeds vaker, vooral ’s nachts. Elke keer dat hij denkt dat het wat rustiger wordt, laait de jeuk weer op. De huisarts bevestigt wat hij al vermoedde: eczeem. Met een zachte, kalmerende zalf voelt zijn huid langzaam de rust terugkeren.

Contactallergie

Een nieuw wasmiddel, een strakke spijkerbroek, of een douchegel met die heerlijke, frisse geur – allemaal alledaagse dingen die ongemerkt hun invloed kunnen hebben. Contactallergie ontstaat wanneer de huid van de balzak in aanraking komt met irriterende stoffen. Dit kan leiden tot roodheid, zwelling, en, uiteraard, een flinke dosis jeuk. Vaak wordt de huid droog, schilferig en kan deze zelfs pijnlijk aanvoelen.

• Voorbeeld: Na het dragen van een net nieuw onderbroekje, merkt een man dat zijn balzak begint te jeuken en rood wordt. Hij krabt, onbewust, steeds vaker. Het duurt even voor hij beseft dat het nieuwe wasmiddel de boosdoener is. Een simpel overstappen naar hypoallergene producten en ademende katoenen kleding brengt zijn huid eindelijk tot rust.

Jeuk aan balzak of scrotum door psoriasis

Psoriasis vulgaris is een niet-besmettelijke huidaandoening, welke gekenmerkt wordt door dikke, rode, schilferige plekken die overal op de huid kunnen voorkomen. Voorkeursplekken zijn op de knieën, ellebogen, hoofdhuid, romp en nagels. Psoriasis kan echter ook verschijnen op of rond de genitaliën. Dit wordt genitale psoriasis genoemd. In de liesplooien en op de balzak is psoriasis vaak niet schilferig of rood, maar eerder witachtig en de huid kan ook scheurtjes vertonen. Het heeft wel wat weg van een schimmelinfectie waar het dan ook vaak mee verward wordt.

Psoriasis wordt meestal uitgelokt door wrijving van de huid met kleding. Bijvoorbeeld bij een lange wandeling, te strak ondergoed, tijdens geslachtsverkeer of wrijving van de huid vanwege overgewicht. Dit wordt het Koebner-fenomeen genoemd. Kleine wondjes of huidirritaties lokken een psoriasisreactie uit. Daarom moet je ervoor zorgen dat je geen huidwondjes oploopt, bijvoorbeeld door wrijving.

Behandeling
De behandeling bestaat uit het vermijden van uitlokkende of instandhoudende factoren, een onderhoudscrème en eventueel tijdelijk milde corticosteroïden.

• Voorbeeld: De huid op de balzak van een man lijkt te verdikken en er ontstaan zilverachtige schilfers. De jeuk is intens en wordt erger naarmate hij krabt. De huisarts bevestigt dat het psoriasis is – niet alleen een huidprobleem van de ellebogen of knieën, maar ook op de balzak. Met een speciale zalf om de huid te kalmeren, voelt hij eindelijk verlichting.

Huidkanker

Ofschoon zeldzaam, kan aanhoudende jeuk aan de balzak een teken zijn van een vorm van huidkanker, zoals het ziektebeeld van de de ziekte van Bowen (in-situ plaveiselcelcarcinoom). Vaak gaat dit gepaard met een rode, schilferige plek die niet verdwijnt, ongeacht wat je probeert. Het is een hardnekkige plek die jeukt, en er mogelijk korstachtig uitziet.

• Voorbeeld: Een man merkt een kleine, rode, jeukende plek op zijn balzak. Hij denkt eerst aan eczeem of een schimmelinfectie en smeert er wekenlang allerlei crèmes op. De plek blijft echter groeien en jeukt steeds meer. Een bezoek aan de arts wijst uit dat het meer is dan een simpele irritatie: een vroege vorm van huidkanker die onmiddellijke aandacht vraagt.

Follikelontsteking (folliculitis)

Het scheren van de intieme zone of strakke kleding kan de haarzakjes op de balzak irriteren. Dit leidt tot folliculitis, een ontsteking van de haarzakjes. Kleine, rode bultjes verschijnen, gevuld met pus en vergezeld door een constante, zeurende jeuk. Het voelt alsof elke haarfollikel schreeuwt om aandacht.

• Voorbeeld: Een man besluit zijn schaamhaar glad te scheren voor een frisse look. Een paar dagen later verschijnen kleine, rode bultjes op zijn balzak. Ze jeuken als gek, vooral als zijn huid warm wordt. Hij heeft te maken met folliculitis, een pijnlijke les in de zorgvuldigheid van het scheren.

Seborroïsch eczeem

Seborroïsch eczeem is een chronische huidaandoening die zich vaak manifesteert in gebieden met veel talgklieren, zoals de hoofdhuid, gezicht en genitale regio. Het kan gepaard gaan met rode, schilferige plekken en jeuk. Hoewel het minder vaak voorkomt in de lies en het scrotum, kunnen mensen met aanleg voor dit type eczeem ook last krijgen van jeukende teelballen.

Lichen sclerosus

Lichen sclerosus Lichen sclerosus is een chronische huidziekte die soms in het genitale gebied voorkomt, inclusief de teelballen. Het veroorzaakt witte, glanzende plekken die kunnen jeuken, pijnlijk aanvoelen en soms littekens achterlaten. De exacte oorzaak is onbekend, maar genetische en hormonale factoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van deze aandoening.

Droge huid (xerose)

Een droge huid, of xerose, kan ontstaan door veelvuldig wassen met zeep, koude winterlucht, of een gebrek aan hydratatie. De huid van de balzak wordt droog, trekkerig, en schilferig, wat zorgt voor een onophoudelijke, irritante jeuk. Deze droogte kan ook leiden tot kleine scheurtjes, waardoor de huid nog gevoeliger wordt.

• Voorbeeld: Een man douche zichzelf elke dag grondig met een krachtige, geparfumeerde douchegel. Na een paar weken begint zijn balzak te jeuken en te schilferen. De huid voelt strak en ongemakkelijk, alsof hij in een te strakke jas zit. Pas wanneer hij overstapt op milde, ongeparfumeerde producten en een vochtinbrengende crème gebruikt, kalmeert zijn huid.

Rode scrotum syndroom

Het rode scrotum syndroom is een zeldzaam syndroom waarbij het scrotum of balzak – de huidplooi achter de penis waarin zich de teelballen met de bijballen bevinden – aanhoudend rood wordt en soms krijgt ook de basis van de penis een rode kleur. Het is een chronische ziekte die meestal voorkomt bij mannen van 50 jaar en ouder, maar het kan zich ook voordoen bij jongere mannen.

Behandeling
Behandeling gebeurt met medicamenteuze behandeling, waarbij doxycycline wordt voorgeschreven.

• Voorbeeld: Een man merkt dat zijn balzak felrood kleurt en een intense, brandende jeuk veroorzaakt. Geen enkele crème lijkt te helpen, en de huid blijft gloeiend aanvoelen. Na consultatie van een dermatoloog krijgt hij de diagnose: het rode scrotum syndroom. Met kalmerende crèmes en medicatie tegen ontsteking en jeuk, vindt hij langzaam weer verlichting.

Mechanische oorzaken en omgevingsfactoren

Oorzaken gerelateerd aan fysieke omstandigheden, kleding en temperatuur.

Wrijving door kleding

Een droge huid rond je genitale gebied is gebruikelijk als je in droge warmte rondloopt. Langdurig sporten kan er ook voor zorgen dat je huid geïrriteerd of beschadigd raakt. In sommige gevallen kan de huid zelfs een beetje gaan bloeden. Enkele veel voorkomende symptomen van wrijving en irritatie zijn:

• de huid voelt ruw aan
• roodheid of uitslag op de huid
• schaafplekken en/of wondjes

Wat te doen?
Vochtinbrengende crèmes verminderen of voorkomen huidirritatie en stoppen de jeuk.

• Voorbeeld: Na een paar uur in een strakke spijkerbroek begint de balzak van een jongeman ongemakkelijk aan te voelen. De huid wrijft tegen de stof en raakt geïrriteerd. Tegen de avond is er een branderig gevoel en begint het te jeuken. Een warme douche en losse kleding bieden uiteindelijk verlichting. De huid kan weer ademen.

Strak ondergoed of strakke kleding

Strak ondergoed of strakke kleding kan een belangrijke oorzaak zijn van jeuk aan de teelballen. Doordat strak ondergoed de huid dicht tegen het lichaam houdt, wordt luchtcirculatie beperkt en blijft zweet langer op de huid zitten. Deze vochtige en warme omgeving creëert een ideale plek voor bacteriën en schimmels om te gedijen, wat kan leiden tot irritatie en infectie. Bovendien zorgt het constante wrijven van de huid tegen strakke kledingstukken voor mechanische irritatie, wat tot kleine scheurtjes in de huid kan leiden. Deze kunnen op hun beurt weer jeuk en zelfs pijn veroorzaken. Losse, ademende stoffen, zoals katoen of linnen, zijn meestal een beter alternatief, omdat ze zorgen voor een goede luchtcirculatie en minder wrijving, wat het risico op jeuk aanzienlijk vermindert.

Veel zweten en transpiratie

Veel zweten en transpiratie kan snel leiden tot jeuk aan de teelballen, vooral in een warm of vochtig klimaat. De huid van het scrotum is gevoelig en reageert sterk op vocht en warmte, die een ideale voedingsbodem vormen voor bacteriën en schimmels. Wanneer zweet zich ophoopt in het gebied, kan het zout en de enzymen in het zweet de huid irriteren en uitdrogen, wat resulteert in een jeukende, branderige sensatie. Transpiratie veroorzaakt ook een broeierig effect, wat de groei van schimmels, zoals Tinea cruris (liesschimmel), bevordert. Deze schimmelinfectie verspreidt zich gemakkelijk van de lies naar het scrotum en kan intense jeuk veroorzaken. Regelmatig douchen, goed afdrogen en het dragen van ademende, katoenen kleding helpen om de huid droog te houden en zo jeuk en irritatie te voorkomen.

Zwaarlijvigheid of overgewicht

Zwaarlijvigheid of overgewicht kan bijdragen aan jeuk aan de teelballen door meerdere factoren die samen de huid kwetsbaar maken. Mensen met overgewicht hebben vaak extra huidplooien, vooral rond de dijen en liesstreek, wat zorgt voor meer wrijving. Dit schuren van huid-op-huid of huid-op-kleding, zeker in combinatie met zweet, kan de huid irriteren en zelfs kleine scheurtjes veroorzaken. Deze warme en vochtige huidplooien vormen dan ook een ideale omgeving voor schimmels en bacteriën om zich te nestelen.

Bovendien kan het overtollige gewicht de luchtcirculatie rond de teelballen belemmeren, wat resulteert in een broeierige, vochtige omgeving. Dit verhoogt het risico op schimmelinfecties zoals Tinea cruris, die snel kan overslaan naar het scrotum en intense jeuk veroorzaakt. Het dragen van ademende stoffen zoals katoen, samen met regelmatige hygiëne en goede huidverzorging, kan helpen om deze klachten te verminderen.

Langdurig sporten (wrijving en warmte)

Langdurig sporten kan een belangrijke oorzaak zijn van jeuk aan de teelballen door het intensieve zweten en de voortdurende wrijving die het met zich meebrengt. Tijdens sporten, vooral bij activiteiten zoals hardlopen, fietsen of krachttraining, komt het scrotum constant in contact met kleding en beweegt het mee met het lichaam. Deze voortdurende wrijving kan leiden tot huidirritatie en kleine scheurtjes, die vervolgens extra gevoelig worden voor zweet en bacteriën.

Bovendien zorgt langdurige fysieke inspanning voor een verhoogde transpiratie, wat bijdraagt aan een vochtige en warme omgeving rond het scrotum – een ideale voedingsbodem voor bacteriën en schimmels. Dit kan het risico op schimmelinfecties zoals Tinea cruris verhogen, die zich vanuit de liesstreek naar het scrotum kan verspreiden en intense jeuk veroorzaakt. Het dragen van ademend sportondergoed en direct douchen na het sporten kan helpen om de huid te kalmeren en verdere irritatie te voorkomen.

Warmte-uitslag (miliaria rubra)

De huid van de balzak is bedekt met talloze zweetklieren. In warme, vochtige omstandigheden kunnen deze poriën verstopt raken, wat leidt tot zweetuitslag (miliaria). Kleine, rode bultjes en een intens jeukend gevoel zijn de prijs voor een dagje zweten in strakke kleding of na een fanatieke sportsessie. Het voelt alsof de huid zichzelf in de weg zit, zwetend zonder een uitweg.

• Voorbeeld: Na een lange zomerse fietstocht merkt een man dat zijn balzak bedekt is met kleine, rode bultjes die vervelend jeuken. Hij zweet zich suf, en zijn huid vindt geen rust. Pas na een frisse douche en luchtige kleding kalmeert de huid, en trekt de jeuk langzaam weg.

Intertrigo

Intertrigo (smetplekken/smetten) is een huidirritatie die zich ontwikkelt in huidplooien, waaronder de liesstreek en het scrotum, als gevolg van wrijving, warmte en vocht. Deze aandoening komt vaker voor bij mensen met overgewicht of diabetes. Intertrigo leidt tot roodheid, schilfering, een branderig gevoel en jeuk, en kan zich verergeren door secundaire schimmelinfecties of bacteriële infecties.

Hormonale en fysiologische oorzaken

Aandoeningen veroorzaakt door veranderingen in hormonen of talgproductie, vaak door puberteit, stress, of ziekten.

Hormonale veranderingen (puberteit, stress)

Hormonale schommelingen, zoals die tijdens puberteit, stress, of medicatiegebruik, kunnen de huid van de balzak beïnvloeden. Deze veranderingen kunnen leiden tot overmatige talgproductie, wat de huid gevoelig maakt voor schimmels en bacteriën. De huid wordt vetter, raakt geïrriteerd en begint te jeuken, vooral wanneer de temperatuur oploopt.

• Voorbeeld: Een tiener merkt dat, naast de puistjes op zijn gezicht, ook zijn balzak begint te jeuken. De huid voelt vettig aan en wordt soms rood. Zijn hormonen schommelen flink, wat niet alleen zijn humeur, maar ook zijn huid beïnvloedt.

Aandoeningen van de talgklieren

Overmatige talgproductie of ontsteking van de talgklieren kan leiden tot irritatie en jeuk in de lies en rond de teelballen. Een aandoening zoals hidradenitis suppurativa, waarbij zweet- en talgklieren chronisch ontstoken raken, kan bijvoorbeeld jeuk en pijnlijke bulten in het genitale gebied veroorzaken.

Systemische ziekten

Oorzaken die ontstaan door andere, vaak interne aandoeningen die het hele lichaam beïnvloeden.

Diabetes

Diabetes kan op onverwachte manieren de huid beïnvloeden, en een van de minder bekende symptomen is een jeukend scrotum. Door een verhoogde bloedsuikerspiegel wordt de huid droger en gevoeliger, wat een voedingsbodem creëert voor irritaties en infecties. Bij diabetes neemt de kans op schimmelinfecties – zoals Tinea cruris – en bacteriële ontstekingen sterk toe, omdat een verhoogde suikerspiegel in het bloed de groei van micro-organismen bevordert.

Daarnaast kan diabetes de doorbloeding verminderen, waardoor de huidbarrière verzwakt en de natuurlijke bescherming van de huid afneemt. Hierdoor ontstaan sneller ontstekingen en infecties in vochtige, warme plekken zoals de lies en het scrotum. Het resultaat? Een aanhoudende jeuk die moeilijk te negeren is. Door diabetes goed te beheersen en extra aandacht te besteden aan hygiëne en huidverzorging, kan dit vervelende symptoom vaak effectief worden aangepakt en onder controle gehouden.

Lever- en nierproblemen

Leverziekten en nierziekten kunnen onverwachte huidklachten veroorzaken, waaronder jeuk aan de teelballen. Wanneer de lever of nieren niet goed functioneren, kunnen afvalstoffen zich ophopen in het lichaam, wat leidt tot jeuk en irritatie, vooral in gebieden met een gevoelige huid zoals het scrotum. Deze organen spelen een cruciale rol in het zuiveren van het bloed en het verwijderen van gifstoffen. Wanneer hun werking verzwakt is, circuleren deze irriterende stoffen door het lichaam, wat de huid prikkelt en vaak leidt tot jeuk. Patiënten met lever- of nierproblemen merken soms dat de jeuk intensiever is ’s nachts of bij warmte. Een goede verzorging en extra hydratatie van de huid kunnen de symptomen verlichten, maar het onderliggende orgaanprobleem vraagt om medische behandeling.

Bloedarmoede

Bloedarmoede kan eveneens leiden tot jeuk aan de teelballen, ofschoon dit minder bekend is. Door een tekort aan gezonde rode bloedcellen ontvangen de weefsels en organen minder zuurstof, wat een droge en geïrriteerde huid kan veroorzaken. Een tekort aan ijzer, een veelvoorkomende oorzaak van bloedarmoede, kan de huidbarrière verzwakken en het risico op uitdroging en irritaties vergroten. Deze droogte kan op zijn beurt jeuk veroorzaken, die vooral opvalt in gevoelige zones zoals het scrotum. De jeuk verergert vaak bij lichamelijke inspanning of warmte, omdat het lichaam harder moet werken om de beperkte zuurstoftoevoer te compenseren. Het behandelen van de bloedarmoede en het aanvullen van ijzer of andere voedingsstoffen kan vaak helpen om deze huidproblemen te verlichten.

Psychologische factoren

Oorzaken die samenhangen met emotionele en psychologische factoren die kunnen leiden tot huidreacties.

Stress en angst

Hoewel het misschien vreemd lijkt, kan stress een grote invloed hebben op de huid, inclusief de balzak. Stress kan de aanmaak van bepaalde hormonen stimuleren die de huid gevoeliger maken en jeuk veroorzaken. Deze jeuk is lastig te plaatsen en kan komen en gaan, afhankelijk van de emotionele toestand van de persoon.

• Voorbeeld: Een man staat onder enorme druk op zijn werk en merkt dat zijn balzak begint te jeuken, vooral wanneer hij zich zorgen maakt. Hij krabt onbewust, zelfs zonder duidelijke irritatie. Pas na enkele ontspanningsoefeningen en een weekendje rust merkt hij dat de jeuk afneemt. Zijn lichaam had een uitweg nodig voor de stress, en koos hiervoor de kwetsbare huid van de balzak.

Psychogene jeuk

Jeuk kan ook ontstaan door psychologische factoren, zoals stress of angst. Psychogene jeuk is jeuk die niet wordt veroorzaakt door een huid- of onderliggende medische aandoening, maar door emotionele of psychologische stress. Dit type jeuk kan willekeurig ontstaan en komt ook voor in de intieme zone.

Risicogroepen

De risicogroepen voor jeuk aan de teelballen zijn gevarieerd en omvatten mannen van alle leeftijden, maar enkele specifieke omstandigheden, levensstijlen en gezondheidsfactoren maken bepaalde groepen extra vatbaar. Het gaat om een combinatie van biologische, omgevings- en gedragsmatige factoren die samen de gevoeligheid voor jeukklachten in het scrotale gebied verhogen.

Mannen met een actief, sportief leven
Mannen die veel sporten – vooral bij activiteiten die langdurige beweging of warmte genereren, zoals hardlopen, fietsen, of voetbal – hebben een verhoogd risico op jeukklachten. Het scrotum schuurt constant tegen kleding en wordt blootgesteld aan overmatig zweet. Deze combinatie van wrijving en vocht vormt een ideale omgeving voor irritatie en schimmelinfecties, zoals liesschimmel (Tinea cruris), die zich gemakkelijk verspreiden naar het scrotum.

• Voorbeeld: Tom, een fanatieke marathonloper, merkt dat na zijn dagelijkse trainingen zijn teelballen beginnen te jeuken. De huid voelt warm en geïrriteerd, en na een tijdje merkt hij zelfs schilfering op. Een bezoek aan de arts bevestigt zijn vermoeden: een schimmelinfectie door een combinatie van wrijving en zweet. Met een antischimmelcrème en luchtiger sportkleding is Tom weer op weg naar herstel.

Mannen met overgewicht of obesitas
Zwaarlijvigheid verhoogt het risico op jeuk door extra huidplooien en een verhoogde zweetproductie in de liesstreek. Het scrotum heeft vaak minder luchtcirculatie en komt sneller in contact met vochtige en warme huidplooien, wat een perfecte voedingsbodem is voor schimmels en bacteriën. Bovendien kan overgewicht leiden tot wrijving in de dijen, wat de huid in dit gebied gevoelig maakt voor kleine scheurtjes en jeuk.

Mannen met chronische aandoeningen zoals diabetes
Diabetespatiënten lopen een hoger risico op jeukklachten omdat een verhoogde bloedsuikerspiegel schimmelinfecties bevordert. Diabetes kan ook leiden tot een droge huid, een verzwakte huidbarrière en verminderde doorbloeding, wat allemaal bijdraagt aan een verhoogde kans op infecties en jeuk in het genitale gebied. Mannen met diabetes moeten extra aandacht besteden aan hygiëne en huidverzorging om infecties en jeuk te voorkomen.

Mensen met een gevoelige huid of huidaandoeningen zoals eczeem en psoriasis
Mannen met huidaandoeningen zoals eczeem, psoriasis of een gevoelige huid kunnen sneller last krijgen van jeukklachten, omdat de huidbarrière al verzwakt is. Deze huidtypes zijn vatbaarder voor uitdroging, allergische reacties en ontstekingen, die allemaal de jeuk kunnen verergeren. Blootstelling aan irritanten, zoals strakke kleding of synthetische stoffen, kan bij deze groep snel tot aanhoudende jeukklachten leiden.

Mannen in warme, vochtige klimaten
Mannen die leven in tropische of vochtige klimaten, zoals de Nederlandse Caribische eilanden, lopen een verhoogd risico op schimmelinfecties door de constante warmte en luchtvochtigheid. De huid in het genitale gebied is gevoeliger voor schimmelinfecties, bacteriële groei en wrijving door zweterige kleding. Het scrotum blijft vaak langer vochtig, wat irritatie en infecties kan veroorzaken. Regelmatig douchen, ademende kleding en goede huidverzorging zijn essentieel in deze omgevingen om jeuk te voorkomen.

Mannen die strakke of synthetische kleding dragen
Strakke jeans, synthetisch ondergoed of sportkleding kan zorgen voor een verhoogd risico op jeuk door verminderde luchtcirculatie en extra wrijving. Mannen die regelmatig strak zittende kleding dragen, houden zweet en warmte vast, waardoor de huid sneller geïrriteerd raakt. Door synthetische stoffen te vermijden en over te stappen op ademende materialen zoals katoen, kan deze groep hun risico op jeuk aanzienlijk verlagen.

Mannen met stressvolle levensstijlen of hoge stressniveaus
Stress kan de huid gevoelig maken en is een bekende trigger voor jeukklachten, zelfs in het genitale gebied. Langdurige stress kan leiden tot verhoogde hormoonspiegels, die de huid kwetsbaarder maken voor irritaties en allergische reacties. Stressgeïnduceerde jeuk is vaak moeilijk te verlichten en kan zelfs verergeren door krabben, wat het probleem in stand houdt.

Oudere mannen met een verminderde huidelasticiteit
Naarmate mannen ouder worden, verliest de huid aan elasticiteit en vocht. Dit maakt de huid droger en gevoeliger voor scheurtjes en irritatie. Bij oudere mannen is de huid rond het scrotum vaak dunner en kwetsbaarder, wat hen vatbaarder maakt voor jeukklachten door wrijving, uitdroging en zelfs lichte irritanten zoals wasmiddelen of parfum in kleding.

Risicofactoren

De risicofactoren voor jeuk aan de teelballen zijn divers en worden beïnvloed door hygiëne, levensstijl, omgevingsfactoren en medische aandoeningen. Elk van deze factoren kan de huid in het scrotale gebied extra gevoelig maken voor irritatie, jeuk en infecties.

Overmatige transpiratie en warmte
Veel zweten, vooral in warme of vochtige omgevingen, verhoogt de kans op irritatie en infecties. Transpiratie creëert een vochtige omgeving die ideaal is voor de groei van bacteriën en schimmels, die snel jeuk veroorzaken in dit gevoelige gebied.

Slechte of overmatige hygiëne
Onvoldoende hygiëne kan leiden tot ophoping van vuil en bacteriën, terwijl overmatig wassen met agressieve zepen de natuurlijke oliën van de huid verwijdert, wat uitdroging en jeuk bevordert. Een balans tussen schoonhouden en hydrateren is essentieel om de huid in het scrotale gebied gezond te houden.

Strakke kleding en synthetische materialen
Strakke kleding en synthetische stoffen, zoals polyester, beperken de luchtcirculatie rond het scrotum en verhogen de kans op wrijving en vochtophoping. Dit kan leiden tot irritatie en jeuk, vooral na langdurig dragen. Het dragen van los, ademend katoen helpt om dit te voorkomen.

Overgewicht en huidplooien
Mannen met overgewicht hebben vaak meer huidplooien, vooral in de liesstreek, die wrijving en vochtophoping veroorzaken. Dit verhoogt de kans op infecties, schimmels en jeuk in het genitale gebied.

Chronische aandoeningen zoals diabetes
Diabetes verhoogt de kans op huidproblemen en infecties door een verzwakte huidbarrière en een verhoogde bloedsuikerspiegel, wat de groei van micro-organismen bevordert. Mensen met diabetes hebben vaak een droge huid, wat hen vatbaar maakt voor irritatie en jeuk in het scrotale gebied.

Hormonale veranderingen
Tijdens hormonale schommelingen, zoals in de puberteit of bij stress, kan de huid van het scrotum vetter worden of gevoeliger voor irritaties. Dit kan leiden tot overmatige talgproductie, wat jeuk bevordert, vooral wanneer het scrotum wordt blootgesteld aan warmte of wrijving.

Schimmelinfecties en bacteriële infecties
Schimmelinfecties zoals Tinea cruris en bacteriële infecties, vaak veroorzaakt door slechte hygiëne of strakke kleding, zijn veelvoorkomende oorzaken van jeuk aan de teelballen. Schimmels en bacteriën gedijen goed in vochtige en warme omgevingen en kunnen gemakkelijk irritatie veroorzaken in het scrotale gebied.

Allergieën en contactdermatitis
Contact met irriterende stoffen zoals wasmiddelen, douchegels, of synthetische stoffen kan leiden tot allergische reacties of contactdermatitis, wat jeuk, roodheid en zwelling veroorzaakt. Hypoallergene producten en katoenen kleding kunnen helpen om dit soort reacties te voorkomen.

Leeftijd en droge huid
Naarmate mannen ouder worden, neemt de elasticiteit en het vochtgehalte van de huid af, wat de kans op een droge huid en scheurtjes vergroot. Een droge huid is gevoeliger voor jeuk en kan door eenvoudige wrijving in het scrotale gebied al snel geïrriteerd raken.

Stress en psychologische factoren
Stress kan de huid gevoeliger maken en is een bekende trigger voor jeuk, ook in het genitale gebied. Chronische stress kan leiden tot een jeukreactie die zonder duidelijke fysieke oorzaak ontstaat en moeilijk te verlichten is. Deze jeuk kan verergeren door krabben, wat de huid nog verder irriteert.

Onderzoek en diagnose

Bij jeuk aan de balzak of scrotum zijn verschillende mogelijke oorzaken, die variëren van eenvoudige irritaties tot onderliggende huidaandoeningen of seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). Het onderzoek en de diagnose verlopen meestal volgens een systematische aanpak:

Anamnese

De arts zal vragen stellen over de aard en duur van de jeuk, andere symptomen zoals uitslag of zwelling, en mogelijke blootstelling aan soa's. Het is belangrijk om te weten of de jeuk acuut of chronisch is, of het samenhangt met slechte hygiëne, wrijving, of het gebruik van nieuwe huidverzorgingsproducten.

Fysiek onderzoek

De arts zal de balzak en het omliggende gebied onderzoeken om te zoeken naar tekenen van irritatie, schimmelinfecties, huiduitslag, wratten, of andere zichtbare afwijkingen. Dit helpt bij het onderscheiden van huidaandoeningen zoals eczeem, psoriasis, of schurft van infectieuze oorzaken zoals schimmelinfecties of soa's.

Laboratoriumonderzoek

Bij vermoeden van een schimmelinfectie kan een huidschraapsel worden afgenomen voor microscopisch onderzoek of een kweek.
Bij verdenking van een soa kan een uitstrijkje, bloedtest, of urineonderzoek worden uitgevoerd om infecties zoals chlamydia, gonorroe, of genitale herpes te bevestigen.

Een test op schaamluis of schurft kan worden gedaan door nauwkeurig te zoeken naar de aanwezigheid van parasieten of hun eitjes.

Huidbiopsie

Als er twijfel bestaat over de aard van de huiduitslag, kan een kleine biopsie worden afgenomen om een definitieve diagnose te stellen bij huidaandoeningen zoals eczeem, psoriasis, of andere dermatosen.

Allergietesten

Als een allergische reactie wordt vermoed, kunnen patch-tests worden uitgevoerd om de specifieke allergenen te identificeren die de jeuk veroorzaken.

Differentiaaldiagnose

De arts zal proberen andere mogelijke oorzaken uit te sluiten, zoals het Rode Scrotum Syndroom, dat zich vaak manifesteert met jeuk en roodheid, en huidaandoeningen zoals eczeem of schurft.

Behandeling van jeuk aan balzak of scrotum

Behandeling van jeuk aan de balzak begint vaak met het aanpakken van de onderliggende oorzaak en kan variëren van eenvoudige veranderingen in de hygiëneroutine tot medicamenteuze therapieën. Het doel? De jeuk verlichten en de huid weer in balans brengen.

Onderliggende oorzaak behandelen

De behandeling van jeuk aan de balzak of scrotum is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Hier zijn enkele behandelingsopties op basis van de mogelijke oorzaken:

• Slechte hygiëne: Verbeterde hygiëne is de eerste stap. Dagelijks wassen met lauw water en een milde, ongeparfumeerde zeep kan helpen om irritatie en ophoping van zweet en bacteriën te voorkomen.
• Schimmelinfectie: Antischimmelcrèmes zoals clotrimazol of miconazol kunnen effectief zijn tegen schimmelinfecties. Bij hardnekkige infecties kan een orale antischimmelmedicatie zoals fluconazol worden voorgeschreven.
• Eczeem: Behandeling bestaat vaak uit het aanbrengen van een vochtinbrengende crème of het gebruik van milde corticosteroïdecrèmes om de ontsteking te verminderen. Het vermijden van irriterende stoffen zoals geparfumeerde zeep is ook belangrijk.
• Contactallergie: Schakel over op hypoallergene wasmiddelen en verzorgingsproducten; draag ademende, katoenen kleding om irritatie te verminderen.
• Huidkanker: Raadpleeg onmiddellijk een arts voor een huidonderzoek; mogelijke behandelingen zijn chirurgische verwijdering, bestraling, of lokale medicatie, afhankelijk van de diagnose.
• Follikelontsteking (folliculitis): Gebruik milde antiseptische crèmes en vermijd scheren of strakke kleding tot de ontsteking geneest; in ernstige gevallen kunnen antibiotica nodig zijn.
• Hormonale veranderingen: Gebruik milde, hydraterende crèmes om de huid te kalmeren; bij ernstige klachten kan een arts hormonale therapie of medicatie voorschrijven.
• Zweetuitslag (miliaria): Houd de huid koel en droog; draag losse, ademende kleding en vermijd zweetverwekkende activiteiten indien mogelijk.
• Droge huid (xerose): Gebruik ongeparfumeerde, milde moisturizers en vermijd het gebruik van irriterende zepen; beperk langdurige hete douches.
• Stress en angst: Pas stressverminderende technieken toe, zoals ontspannings- of ademhalingsoefeningen, zorg voor voldoende rust en ontspanning om de invloed op de huid te minimaliseren.
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's):
• Genitale herpes: Behandeling omvat antivirale medicijnen zoals aciclovir of valaciclovir om de uitbraken te onderdrukken en symptomen te verlichten.
• Gonorroe en chlamydia: Antibiotica zoals azitromycine of ceftriaxon worden gebruikt om deze infecties te behandelen.
• Genitale wratten: Behandeling kan bestaan uit het aanbrengen van lokale medicatie zoals podofyllotoxine of het laten verwijderen van wratten door bevriezing, lasertherapie of chirurgisch ingrijpen.
• Schaamluis: Behandeling omvat het gebruik van speciale shampoos of crèmes, zoals permetrine, om de luizen en hun eitjes te doden.
• Trichomonas: Een antiprotozoaal middel zoals metronidazol wordt voorgeschreven om deze infectie te behandelen.
• Psoriasis: Topische corticosteroïden, calcineurineremmers zoals tacrolimus, of speciale vochtinbrengende crèmes kunnen helpen om de symptomen van psoriasis op het scrotum te beheersen.
• Schurft: Behandeling bestaat uit het aanbrengen van een speciale crème of lotion, zoals permetrine of ivermectine, om de mijten die schurft veroorzaken te doden. Vaak moeten ook beddengoed en kleding grondig worden gewassen om herinfectie te voorkomen.
• Wrijving of irritatie: Het dragen van loszittende katoenen kleding kan de huid laten ademen en irritatie door wrijving verminderen. Het gebruik van barrièrecrèmes of talkpoeder kan ook helpen om de huid te beschermen.
• Rode scrotum syndroom: Dit syndroom kan worden behandeld met kalmerende crèmes, antibiotica of in sommige gevallen met pijnstillende of ontstekingsremmende medicatie, afhankelijk van de ernst van de symptomen.

Hygiëne en luchtige kleding

Een van de eenvoudigste en meest effectieve oplossingen is het dragen van losse, ademende katoenen onderkleding. Katoen helpt de huid koel te houden en voorkomt dat vocht zich ophoopt. Dagelijks wassen met een milde, ongeparfumeerde zeep en goed afdrogen door te deppen (niet wrijven) helpt om de huid rustig te houden. Vermijd strakke kleding en synthetische stoffen, want die kunnen de huid irriteren en wrijving veroorzaken.

Antischimmel- en antibacteriële crèmes

Bij schimmelinfecties zoals Tinea cruris kan een antischimmelcrème zoals miconazol of clotrimazol verlichting bieden. Deze crèmes doden de schimmels die de irritatie veroorzaken en verlichten de jeuk. Bij bacteriële infecties kan de arts een antibacteriële zalf voorschrijven. Het is belangrijk om de behandeling consequent toe te passen totdat de infectie volledig is verdwenen, ook als de jeuk al verminderd is.

Kalmerende crèmes en lotions

Crèmes met verzachtende ingrediënten zoals aloë vera, kamille of havermoutextract kunnen helpen om de huid te kalmeren en het jeukgevoel te verminderen. Een simpele, ongeparfumeerde hydraterende crème houdt de huid soepel en voorkomt dat deze uitdroogt. Ook kunnen crèmes met menthol of kamfer een verkoelend effect geven, wat tijdelijke verlichting biedt bij intense jeuk.

Corticosteroïden en immunomodulatoren

Voor hardnekkige jeuk veroorzaakt door eczeem, psoriasis of allergieën kan een arts een corticosteroïdecrème voorschrijven om de ontsteking en jeuk te verminderen. Voor langdurige jeukklachten worden soms immunomodulerende crèmes voorgeschreven, zoals tacrolimus. Deze remmen de immuunreactie van de huid zonder de bijwerkingen van steroïden. Beide behandelingen moeten met zorg en onder begeleiding van een arts worden gebruikt.

Zinkoxide en talkpoeder

Een minder bekende, maar vaak effectieve optie bij vochtige huidirritaties, is het gebruik van zinkoxidecrème. Deze crème beschermt de huid door een barrière te vormen, wat irritatie door vocht en wrijving vermindert. Talkpoeder kan ook helpen om de huid droog te houden, maar gebruik het spaarzaam, want te veel poeder kan de huid juist irriteren.

Probiotische supplementen

Hoewel minder bekend, kunnen probiotische supplementen helpen bij terugkerende schimmelinfecties of jeuk die verband houdt met een verstoorde darmflora. Probiotica kunnen helpen om de balans van ‘goede’ bacteriën in het lichaam te herstellen, wat indirect de kans op huidproblemen en infecties kan verminderen.

Natuurlijke middelen zoals appelazijn en tea tree olie

Natuurlijke middelen kunnen soms ook verlichting bieden. Appelazijn, verdund met water, kan bijvoorbeeld helpen om schimmelinfecties onder controle te houden dankzij de natuurlijke zuurgraad. Ook tea tree olie staat bekend om zijn schimmelwerende en antibacteriële eigenschappen. Breng een klein beetje verdunde tea tree olie aan op het getroffen gebied voor verlichting. Let wel, altijd voorzichtig zijn met natuurlijke middelen en deze eerst op een klein deel van de huid testen.

Therapeutische verlichting met koelkompressen

Koelkompressen zijn ideaal voor onmiddellijke verlichting bij intense jeuk. Leg een schone doek gedrenkt in koud water tegen de huid om de jeuk te verminderen en ontsteking tegen te gaan. Dit kan ook helpen om zwelling of roodheid te verlichten bij gevallen van acute irritatie.

Dieet en levensstijl aanpassingen

Bij hardnekkige huidproblemen kan een gezondere leefstijl ook bijdragen aan het herstel. Vermijd suikerrijke en sterk bewerkte voedingsmiddelen, omdat deze de kans op schimmelinfecties en ontstekingen kunnen vergroten. Zorg voor voldoende hydratatie en een dieet rijk aan antioxidanten om de huid van binnenuit te ondersteunen.

Prognose

Regelmatig baden of douchen kan de meest voorkomende oorzaken van jeukende ballen voorkomen, inclusief irritatie en schimmelinfecties. Was één keer per dag je genitale zone, vooral als je veel hebt gezweet. Gebruik bij voorkeur een niet-irriterende zeep. Daarna goed droog deppen.

Het dragen van condooms of andere beschermingsmaatregelen tijdens seks kan de verspreiding van bijna elke seksueel overdraagbare aandoening voorkomen. De beste manier om soa's te voorkomen is onthouding van seks of het hebben van seks binnen een wederzijds monogame en langdurige relatie.

Preventie van jeukende dermatitis op het scrotum

neem de volgende preventieve maatregelen in acht:

• Goede hygiëne: Was het gebied dagelijks met lauw water en een milde, ongeparfumeerde zeep om zweet en vuil te verwijderen.
• Droog houden: Zorg ervoor dat het scrotum na het wassen goed wordt droog gedept om vochtigheid te verminderen, wat irritatie kan veroorzaken.
• Loszittende kleding: Draag ademende, katoenen kleding om het broeien van de huid te voorkomen en wrijving te minimaliseren.
• Voorkom krabben: Vermijd krabben, zelfs bij jeuk, om verdere huidirritatie en verdikking te voorkomen. Gebruik indien nodig anti-jeukcrèmes.
• Hydratatie van de huid: Gebruik vochtinbrengende crèmes zonder geurstoffen om de huid gezond te houden en uitdroging te voorkomen.
• Voorkom irritatie: Vermijd producten met irriterende stoffen, zoals sterk geparfumeerde crèmes of zeep.
• Schimmelinfecties voorkomen: Zorg ervoor dat het scrotum schoon en droog blijft om de groei van schimmels te beperken, vooral na het sporten of zweten.

Lees verder

• Pijn aan testikel: zeurende pijn linker of rechter teelbal
• Symptomen aandoeningen/pijn/klachten teelbal/zaadbal/scrotum
• Pijn aan teelbal: oorzaken pijn aan zaadbal (lies/onderrug)
• Gezwollen balzak: oorzaken zwelling van balzak of scrotum
• Jeuk aan eikel en jeukende voorhuid: oorzaken van jeuk