Jeukende bultjes en pukkeltjes op het lichaam: oorzaken

Jeukende bultjes of pukkeltjes op het lichaam kunnen velerlei oorzaken hebben. Urticaria of galbulten komt vaak voor. Meestal steken galbulten plotseling de kop en verdwijnen ze weer binnen enkele uren tot dagen. Het is een vaak heftig jeukende huiduitslag die begint met rode vlekjes, die vervolgens kunnen overgaan in verdikte rode of juist bleke plekken die op den duur kunnen samenvloeien tot kwaddels. Jeukende bultjes op lichaam kunnen ook andere oorzaken hebben, zoals lichen planus, warmtebultjes of viraal exantheem. De jeukende plekken kunnen zich manifesteren in het gezicht, armen en benen, de romp en de rug.

• Jeukende bultjes op lichaam
• Hevig jeukende bultjes door de eikenprocessierups
• Lichen planus: jeukende roodbruine bultjes op lichaam
• Ziekte van de huid en/of slijmvliezen
• Oorzaak van lichen planus
• Folliculitis: kleine rode bultjes met puskopjes
• Risicofactoren
• Urticaria (galbulten): plotselinge jeukende plekken
• Huiduitslag die vaak heftig jeukt
• Triggers van netelroos
• Uitgebreide granuloma annulare: bultjes op lichaam die een ring vormen
• Mastocytose (urticaria pigmentosa): samenvloeiende rode vlekjes
• Geneesmiddelreactie: vlekjes zonder schilfers
• Viraal exantheem: rode vlekjes op het lichaam
• Schurft (scabies): hevig jeukende kleine rode bultjes
• Cutane vasculitis: kleine roodbruine vlekjes
• Seniele hemangiomen: donkerorde tot paarse gezwelletjes
• Erythema multiforme: ringvormige afwijkingen
• Miliaria (warmtebultjes): rode, intens jeukende pukkeltjes
• Kinderziekten met rode vlekjes op de huid
• Onderzoek en diagnose
• Observatie
• Vraaggesprek
• Tests en biopsies
• Beeldvorming
• Diagnose
• Behandeling van jeukende bultjes op het lichaam

Jeukende bultjes op lichaam

Jeukende bultjes op het lichaam kunnen uit het niets verschijnen en de rust grondig verstoren. Wat begint als een kleine irritatie, kan al snel uitgroeien tot een bron van constant ongemak. Of het nu gaat om een paar onschuldige rode puntjes of een huid die bezaaid is met hardnekkige, jeukende bultjes, één ding is zeker: je huid probeert je iets te vertellen. Van onschuldige insectenbeten tot complexe huidaandoeningen, de oorzaken zijn talrijk, maar één ding blijft hetzelfde: de drang om te krabben is vaak onweerstaanbaar. Tijd om die bultjes onder de loep te nemen en te ontdekken waar ze vandaan komen, en vooral, hoe je ervan afkomt.

Hevig jeukende bultjes door de eikenprocessierups

De eikenprocessierups is de rups van een nachtvlinder en kan 's zomers in eikenbomen zitten. De rups heeft brandharen die ze loslaat tijdens een aanraking of door de wind. Je kunt deze brandharen niet met het blote oog waarnemen, daar zijn de haartjes te klein voor. In die brandharen zit een giftig eiwit, thaumetopoeïne, en deze kunnen in aanraking met je huid of slijmvliezen allerlei klachten veroorzaken, zoals hevige jeuk, bultjes, blaasjes, roodheid van de huid en rode en gezwollen ogen.

Lichen planus: jeukende roodbruine bultjes op lichaam

Ziekte van de huid en/of slijmvliezen

Lichen planus is een inflammatoire aandoening die zich kan manifesteren op de huid, haar, nagels en slijmvliezen. Op de huid zijn vaak kleine, jeukende, roodbruine tot paarsrode plekken zichtbaar, meestal enkele millimeters groot. Voorkeursplekken zijn de onderarmen en onderbenen, maar het kan ook verspreid over het gehele lichaam voorkomen. Vaak is er geen sprake van schilfering. Het komt vooral voor bij mensen van middelbare leeftijd.

Oorzaak van lichen planus

Lichen planus treedt op wanneer het immuunsysteem ten onrechte cellen van de huid of slijmvliezen aanvalt. Niemand kent de precieze oorzaak van deze abnormale immuunrespons. De aandoening is niet besmettelijk. Bij sommige mensen spelen mogelijk bepaalde factoren een rol die lichen planus kunnen uitlokken:

• Hepatitis C-infectie;
• Griepvaccin;
• Sommige pigmenten, chemicaliën en metalen;
• Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals ibuprofen en naproxen;
• Bepaalde medicijnen voor hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk of artritis.

Folliculitis: kleine rode bultjes met puskopjes

Folliculitis is een ontsteking van de haarfollikels. Elke haar op je lichaam groeit uit een klein zakje; het haarzakje of haarfollikel. Je kunt folliculitis krijgen op elk deel van je lichaam dat haar heeft, met voorkeur voor de baardregio, armen, rug, billen en benen. Er verschijnen kleine rode bultjes, veelal met kleine puskopjes, rond de haarzakjes en huidporiën. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door een bacterie, maar de boosdoener kan ook een schimmel, een virus of een gist zijn, zij het veel minder vaak.

Risicofactoren

De volgende factoren vergroten de kans op folliculitis:

• Gebruik van een zwembad, jacuzzi of hot tub die niet goed is gereinigd.
• Het dragen van strakke kleding.
• Gebruik van of werken met stoffen die kunnen irriteren of voor verstopping van de haarzakjes kunnen zorgen. Bijvoorbeeld door veelvuldig gebruik van vettige (huid)producten, zoals vette zalven of oliën. Of in de werksituatie: motorolie en teer.
• Scheren van de huid.
• Diabetes of hiv (hierdoor is het lichaam minder goed in staat om zich te verweren tegen micro-organismen).

Urticaria (galbulten): plotselinge jeukende plekken

Huiduitslag die vaak heftig jeukt

Bij urticiaria, ook wel netelroos of galbulten genoemd, ontstaan er jeukende vluchtige rode soms verheven plekken, die kunnen conflueren tot grotere kwaddels, verspreid over het lichaam, die vaak in enkele uren weer verdwijnen. Urticaria treft ongeveer 20 procent van de mensen op enig moment in hun leven. Het kan worden veroorzaakt door een groot aantal stoffen of situaties. De jeuk kan mild tot ernstig zijn. Krabben, alcoholische dranken, lichaamsbeweging en emotionele stress kan de jeuk verergeren.

Triggers van netelroos

Uitlokkende factoren zijn onder meer:

• Sommig voedsel (vooral pinda’s, eieren, noten en schaal- en schaaldieren)
• Medicijnen, zoals antibiotica (penicilline in het bijzonder), aspirine en ibuprofen;
• Insectensteken of beten
• Fysische stimuli, zoals druk, kou, hitte, inspanning of blootstelling aan de zon;
• Latex;
• Bloedtransfusies;
• Bacteriële infecties, zoals urineweginfecties en keelontsteking;
• Virale infecties, waaronder griep, verkoudheid, mononucleosis infectiosa (ziekte van Pfeiffer, ook wel klierkoorts genoemd vanwege opgezette klieren) en hepatitis;
• Huidschilfers van huisdieren;
• Stuifmeel; en
• Sommige planten.

Uitgebreide granuloma annulare: bultjes op lichaam die een ring vormen

Granuloma annulare is een onschuldige, chronische huidaandoening, waarvan de oorzaak onbekend is. Er treden huidkleurige of roodbruine bultjes op die een cirkel of ring vormen. Vaak gaat het om slechts enkele plekken aan armen en benen, maar een enkele keer kan het meer uitgebreid voorkomen, met plekken verspreid over het hele lichaam. Dit wordt 'gegeneraliseerde granuloma annulare' genoemd. Deze vorm kan flink jeuken.

Mastocytose (urticaria pigmentosa): samenvloeiende rode vlekjes

Mastocytose is een zeldzame bloedziekte, waarbij er een toename is van abnormale mestcellen. Er komen kleine, rode tot bruine vlekjes verspreid over het gehele lichaam voor. Dit kan gepaard gaan met zwelling en jeuk als je eroverheen wrijft.

Geneesmiddelreactie: vlekjes zonder schilfers

Geneesmiddelreacties kunnen zich op allerlei manieren manifesteren. Wat het meeste voorkomt zijn kleine, confluerende rode vlekjes, vaak (aanvankelijk) zonder schilfering, bij voorkeur op de romp, armen en (boven)benen. Bij alle soorten medicijnen kunnen huidreacties optreden, maar favoriet zijn antibiotica zoals penicilline en amoxycilline (gebruikt bij infecties, zoals luchtweginfecties, oorontsteking en blaasontsteking).

Viraal exantheem: rode vlekjes op het lichaam

Een waaier aan virussen kunnen huidreacties veroorzaken, waarbij het vaak gaat om rode vlekjes over het hele lichaam.

Schurft (scabies): hevig jeukende kleine rode bultjes

Schurft is een aandoening die zeer jeukende kleine rode bultjes veroorzaakt, vaak aan de handruggen. De plekken kunnen zich in rap tempo verspreiden over het lichaam, met voorkeur voor romp en onderarmen. Het wordt veroorzaakt door kleine mijten die zich ingraven in de huid. De jeuk wordt veroorzaakt door een allergische reactie op de mijten. Met adequate behandeling sterven de mijten en verdwijnt de jeuk binnen enkele dagen tot weken. Zonder behandeling blijven de lastpakken zich voortplanten onder de huid, waardoor de klachten blijven bestaan.

Cutane vasculitis: kleine roodbruine vlekjes

Een vasculitis is een ontsteking van de bloedvaten en bij cutane vasculitis zijn bloedvaten onder de huid ontstoken en beschadigd. Hierdoor ontstaan bloedingen, zichtbaar als kleine rode of roodbruine plekjes, die niet wegdrukbaar zijn. Vaak zie je ze aan de voetruggen en (onder)benen, maar het kan zich evenwel uitbreiden naar de bovenbenen, romp en armen. Vaak gaat het gepaard met jeuk en een onregelmatig verdikte huid en pijnlijke zwellingen.

Seniele hemangiomen: donkerorde tot paarse gezwelletjes

Seniele hemangiomen (ouderdomshemangiomen) is ene aandoening die, zoals de naam al aangeeft, vooral voorkomt bij oudere mensen. Er verschijnen donkerrode tot paarse gezwelletjes die bestaan uit bloedvaten en die soms wat verheven zijn. Je kunt er een paar hebben, maar een enkele keer komen ze met honderden tegelijk voor en dan vooral op de romp.

Erythema multiforme: ringvormige afwijkingen

Erythema multiformerme is een plotseling optredende huiduitslag als gevolg van een soort allergische reactie op een infectie met een bacterie of virus. Vaak is een herpes simplex virusinfectie (de bekende koortslip) de boosdoener. Er ontstaan schietschijfvormige of ringvormige afwijkingen op armen, handen (inclusief handpalm) en romp. Het heeft een self-limiting beloop.

Miliaria (warmtebultjes): rode, intens jeukende pukkeltjes

Warmtebultjes, ook zweetuitslag of warmte-uitslag of warmtebultjes genoemd, is een vervelende huidkwaal waarbij zweetkanalen verstopt raken. Het ontstaat door overmatig transpireren bij warme omstandigheden. Er zijn meerdere vormen, maar vaak gaat het om kleine rode bultjes of pukkeltjes die intens kunnen jeuken.

Kinderziekten met rode vlekjes op de huid

Kinderziekten die kunnen leiden tot vlekjes of blaasjes op de huid. Bijna ieder kind krijgt vroeg of laat te maken met zo'n ziekte. Het gaat om de volgende ziekten:

• Mazelen (morbilli);
• Roodvonk (scarlatina);
• Rode hond (rubella);
• Vijfde ziekte (erythema infectiosum);
• Zesde ziekte (exanthema subitum, roseola infantum of driedaagse koorts); en
• Waterpokken (Varicella).

Onderzoek en diagnose

Observatie

Bij het onderzoek van huidproblemen begint alles met een nauwkeurige observatie. De arts zal letten op kleur, grootte, vorm en verspreiding van de bultjes of vlekken. Zijn ze rood, paars, met pus gevuld of droog? Vormen ze patronen, zoals ringen of netwerken? Dit visuele onderzoek geeft de eerste aanwijzingen en helpt de arts om mogelijke diagnoses te overwegen.

Vraaggesprek

De volgende stap is het vraaggesprek, waar arts en patiënt samen op zoek gaan naar mogelijke oorzaken. Hier wordt gevraagd naar recente medicijnen, nieuwe voedingsmiddelen, insectenbeten, of contact met irriterende stoffen. Zijn er allergieën of onderliggende aandoeningen bekend? Dit gesprek is essentieel om meer inzicht te krijgen in mogelijke triggers of risicofactoren.

Tests en biopsies

Als de visuele inspectie en het gesprek niet voldoende duidelijkheid geven, kunnen aanvullende tests nodig zijn. Denk aan een huidbiopsie, waarbij een klein stukje huid wordt afgenomen voor microscopisch onderzoek. Een bloedtest kan nodig zijn om ontstekingswaarden of allergieën te meten. Soms worden specifieke tests zoals een patchtest gebruikt om allergische reacties te detecteren, of een kweek om bacteriën op te sporen.

Beeldvorming

Wanneer er vermoedens zijn dat de huidproblemen veroorzaakt worden door een onderliggende aandoening, kan er beeldvorming nodig zijn. Een röntgenfoto of MRI-scan kan helpen om te zien of er diepere problemen zijn, zoals een infectie of een systemische aandoening die naar de huid straalt. Deze techniek wordt gebruikt als de huidreactie slechts een symptoom is van een groter probleem.

Diagnose

Observatie, vraaggesprek, tests en beeldvorming: elk deel van het onderzoek helpt om de puzzel van de diagnose te voltooien. Door geduldig elke aanwijzing te volgen, wordt de weg naar een juiste diagnose en uiteindelijk genezing steeds helderder.

Behandeling van jeukende bultjes op het lichaam

Jeukende bultjes op het lichaam kunnen verschillende oorzaken hebben, variërend van onschuldige irritaties tot ernstigere huidaandoeningen. Hieronder een overzicht van veelvoorkomende boosdoeners en hun mogelijke behandelingen:

• Eikenprocessierups: De microscopisch kleine haartjes van deze rups veroorzaken hevige jeuk en bultjes. Behandeling: koelzalf, antihistaminica, en vermijden van contact.
• Lichen planus: Roodbruine, jeukende bultjes op de huid en/of slijmvliezen. Vaak veroorzaakt door een immuunreactie. Behandeling: corticosteroïdencrèmes en antihistaminica.
• Folliculitis: Ontstoken haarzakjes, resulterend in kleine, rode bultjes met puskopjes. Behandeling: antiseptische lotions, antibiotica bij ernstige infecties.
• Urticaria (galbulten): Plotselinge, jeukende plekken door een allergische reactie. Behandeling: antihistaminica, koele kompressen, en vermijden van triggers zoals voedsel, insectensteken, of medicijnen.
• Granuloma annulare: Ronde bultjes die vaak een ring vormen. De oorzaak is vaak onbekend. Behandeling: corticosteroïden, lichttherapie bij hardnekkige gevallen.
• Mastocytose: Samenvloeiende rode vlekjes door een overmaat aan mestcellen. Behandeling: antihistaminica, UV-therapie of mastcelstabilisatoren bij ernstige klachten.
• Geneesmiddelreactie: Roodheid zonder schilfers, vaak door een allergische reactie op medicijnen. Behandeling: stopzetting van het medicijn, antihistaminica.
• Viraal exantheem: Rode vlekjes door een virus. Behandeling: vaak zelflimiterend, verlichting van jeuk met antihistaminica of mentholgel.
• Schurft (scabies): Kleine, rode bultjes door een huidmijt. Behandeling: speciale crèmes of lotions, en alles in huis goed schoonmaken.
• Cutane vasculitis: Kleine, roodbruine vlekjes door ontsteking van de bloedvaten. Behandeling: afhankelijk van de oorzaak, vaak met corticosteroïden of ontstekingsremmers.
• Seniele hemangiomen: Donkerrode tot paarse gezwelletjes op de huid. Behandeling: meestal niet nodig, verwijderen kan cosmetisch met laser.
• Erythema multiforme: Ringvormige, vaak jeukende plekken, meestal na een infectie of geneesmiddelreactie. Behandeling: corticosteroïdencrèmes of antivirale middelen bij ernstige vormen.
• Miliaria (warmtebultjes): Rode, intens jeukende pukkeltjes door verstopping van zweetklieren. Behandeling: verkoeling, luchtige kleding, en talkpoeder.

Lees verder

• Jeuk aan de armen: oorzaken van jeuk aan één of beide armen
• Jeuk en branderig gevoel huid door huidschimmel of ringworm
• Bultjes op bovenarmen, bovenbenen, voorhoofd, wangen, billen
• Jeukende bultjes: oorzaken van bultjes op de huid met jeuk
• Rode vlekken op benen en voeten, zonder schilfering