Glutenintolerantie, coeliakie, of toch glutengevoeligheid?

Glutenintolerantie, oftewel coeliakie, is een aandoening die in eerste instantie je leven aardig op zijn kop kan zetten: je hele eetpatroon zal moeten veranderen en daardoor worden bijvoorbeeld uit eten gaan en vakanties complexer. Toch is er goed mee om te gaan en kunnen de klachten sterk verminderen als je de juiste voeding binnenkrijgt. Hetzelfde geldt voor glutensensitiviteit: een overgevoeligheid waarbij de darmen niet aangetast worden, maar welke wel voor veel klachten kan zorgen. Wat is coeliakie, welke klachten kan je er van krijgen en wat kan je er aan doen? En wat is het verschil tussen coeliakie en glutensensitiviteit?

Inhoudsopgave

• Wat is een glutenintolerantie?
• Hoe wordt het veroorzaakt?
• Symptomen van glutenintolerantie
• Diagnose
• Verschil tussen glutenintolerantie en glutengevoeligheid
• Wat kan je er aan doen?
• Glutenvrije producten

Wat is een glutenintolerantie?

Wat is gluten?

Gluten is een eiwit dat te vinden is in tarwe, spelt, kamut, rogge, gerst en vaak in haver. Het is dus vooral te vinden in brood, pasta, pizza, koekjes en andere deegwaren. Daarnaast zit het ook in andere producten waarvan je het niet zo snel zal verwachten, zo wordt het ook gebruikt als bindmiddel in sauzen en vleeswaren. Hiermee kom je direct bij een belangrijke eigenschap van gluten: het zorgt er als het ware voor dat de ingrediënten van een product aan elkaar plakken. Een glutenvrij product kruimelt dan ook vaak meer dan een product waar wel gluten in zitten.

Glutenintolerantie ofwel coeliakie

Op de site van het voedingscentrum is te lezen dat in 2017 ongeveer 1% van de mensen in Nederland glutenintolerantie ofwel coeliakie (spreek uit: seuliakíe) heeft. De verdeling over de bevolking is echter niet gelijk: het komt twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen.

Bij mensen met coeliakie, raakt het slijmvlies van de dunne darm beschadigd door het eten van gluten. De darmvlokken en darmplooien waaruit het slijmvlies bestaat, raken aangetast waardoor een kleiner oppervlak ontstaat. Door dit kleinere oppervlak kan de dunne darm niet voldoende voeding opnemen, met als gevolg dat er tekorten kunnen ontstaan aan mineralen en vitamines, zoals magnesium, vitamine B12 en vitamine D.

Hoe wordt het veroorzaakt?

De exacte oorzaak van coeliakie is onbekend. Het is echter wél zeker dat erfelijkheid een rol kan spelen. Als één van de ouders coeliakie heeft, dan heeft een kind een kans van ongeveer 10% om dit ook te krijgen.

Symptomen van glutenintolerantie

De klachten die horen bij coeliakie zijn buikpijn, diarree of juist obstipatie, plakkerige wat vette ontlasting, verminderde eetlust en een opgezette buik. Hierdoor kunnen mensen te maken hebben met gewichtsverlies en kinderen kunnen een groeiachterstand ontwikkelen. Daarnaast is het mogelijk dat, zoals eerder genoemd, door aantasting van de darmwand problemen kunnen ontstaan met de opname van voedingsstoffen, waardoor er een tekort kan ontstaan aan bepaalde vitamines en mineralen. Een tekort hieraan kan allerlei verschillende klachten tot gevolg hebben.

Diagnose

Als je vermoedt dat je last hebt van een glutenintolerantie, dan is het raadzaam om naar de huisarts te gaan. De huisarts kan door middel van bloedonderzoek vaststellen of het bloed antistoffen tegen gluten bevat. Na het bloedonderzoek kan een huisarts je, indien nodig, doorverwijzen naar een specialist in het ziekenhuis. Deze zal door middel van biopten kijken of de darmvlokken beschadigd zijn.

Verschil tussen glutenintolerantie en glutengevoeligheid

Wat is glutengevoeligheid?

Het is mogelijk dat een arts niets kan ontdekken aan de darmen: deze zien er keurig uit en er is geen sprake van ontstekingen. Dat wil echter niet zeggen dat je daadwerkelijk gluten kan verdragen, het kan namelijk zijn dat er sprake is van glutensensitiviteit, ofwel een (over)gevoeligheid voor gluten. Als je wilt onderzoeken of je te maken hebt met glutensensitiviteit, dan is het raadzaam om eerst coeliakie en tarwe-allergie uit te sluiten. Als dat het geval is, dan kan je naar een diëtist of een orthomoleculaire arts gaan. Eerstgenoemde zal je klachten onderzoeken aan de hand van een periode waarin je glutenvrij eet, waarna je wel weer gluten zal gaan eten. De klachten in beide periodes worden met elkaar vergeleken en aan de hand daarvan wordt een conclusie getrokken. Het is ook mogelijk om naar een orthomoleculaire arts te gaan. Deze kan door middel van laboratoriumonderzoek (laten) vaststellen of er sprake is van gevoeligheid voor gluten. In de orthomoleculaire geneeskunde maakt men gebruik van voedingsadviezen en aanvulling op voeding, zoals supplementen van vitamine D, B12 of magnesium. Omdat deze geneeskunde valt onder alternatieve geneeswijzen, worden deze niet altijd vergoed door je zorgverzekering. Lees dus je polisvoorwaarden goed door voordat je een afspraak maakt met een orthomoleculaire arts.

Klachten bij glutengevoeligheid

De klachten die ontstaan bij een glutensensitiviteit lijken veelal op die van coeliakie. Er kan echter ook sprake zijn van hoofdpijn, migraine, 'hersenmist', chronische vermoeidheid, gewrichts- en spierpijn en een tintelend of 'dood' gevoel in armen, handen, benen en voeten.

Wat kan je er aan doen?

Coeliakie

De enige oplossing bij coeliakie is een glutenvrij dieet. Dit is noodzakelijk, omdat zelfs een klein kruimeltje al voldoende is om klachten te veroorzaken. Helaas is coeliakie iets waar je je hele leven hinder van ondervindt, dus het is niet te genezen.

In de meeste gevallen van glutenintolerantie kunnen de darmen volledig herstellen door een glutenvrij dieet. In sommige gevallen heeft de beschadiging van de darm te lang geduurd en is de schade niet meer ongedaan te maken. In dit geval kunnen de klachten na de start van een glutenvrij dieet zelfs verergeren. Indien dat het geval is, kan er sprake zijn van refractaire coeliakie. De kans hierop is echter klein.

Glutensensitiviteit

Bij glutensensitiviteit is het gemakkelijker om je aan een dieet te houden, hierbij gaat het er vooral om dat je niet teveel gluten binnen krijgt. Wat te verdragen is, verschilt per persoon, de ene persoon is namelijk veel gevoeliger dan de andere persoon. Ook hier is het dus belangrijk om in ieder geval voor een deel glutenvrije voeding binnen te krijgen.

Glutenvrije producten

In een biologische winkel hebben ze vaak een uitgebreid assortiment aan artikelen die goed passen in een glutenvrij dieet. Ze hebben daar niet alleen glutenvrije producten die van nature wél gluten bevatten, maar ook veel alternatieven, zoals amandelmeel. Ook de meeste supermarkten hebben tegenwoordig een assortiment glutenvrije producten, maar daar hebben ze in het algemeen minder kennis over glutenvrij eten en kunnen ze je minder goed adviseren over de producten.

Glutenstapeling

Glutenvrije producten zijn echter niet altijd vollédig glutenvrij. Europese regelgeving geeft aan dat een product het stempel 'glutenvrij' krijgt, als er minder dan 20 milligram gluten in zitten per kilogram. Als je deze producten eet, dan kan je toch gedurende de dag iedere keer een klein beetje gluten binnen krijgen. Voor mensen die heel erg gevoelig zijn, geldt dat ze dan toch klachten kunnen krijgen. De oplossing is in dit geval om zoveel mogelijk producten te eten die van nature geen gluten bevatten. Denk hierbij aan bijvoorbeeld het vervangen van glutenvrij tarwemeel door amandelmeel of kokosmeel.

Lees verder

• Fibromyalgie? Verander je voeding en verminder je klachten!