Voetballersmigraine: symptomen, oorzaak en behandeling TTM
Hoofdpijn is het meest voorkomende symptoom van een hersenschudding, maar het kan ook het gevolg zijn van een aandoening, genaamd 'voetballersmigraine', een vorm van migraine die door trauma wordt uitgelokt. In het Engels heet voetballersmigraine 'trauma triggered migraine', afgekort als TTM. Migraine die is uitgelokt door een licht schedeltrauma, presenteert zich typisch met visuele en sensorische verschijnselen (TTM kan echter ook zonder aura voorkomen), gevolgd door hoofdpijn met misselijkheid, overgeven en overgevoeligheid voor licht en geluid. De diagnose is niet eenvoudig te stellen. Naast een vraaggesprek met de arts en lichamelijk onderzoek, zal een CT-scan worden gemaakt van de hersenen om een beroerte uit te sluiten. Er is geen specifieke behandeling bij voetballersmigraine. Aanvalsbehandeling kan met sumatriptan-neusspray. Preventief kan candesartan overwogen worden.- ⚽️ Casus: voetballersmigraine – als inspanning je ineens platlegt
- Wat is voetballersmigraine?
- Vóórkomen van TTM
- Oorzaak van post-traumatische hoofdpijn
- Een storm aan stoffen in je hoofd
- Zwelling en microbeschadigingen
- De mens achter het letsel
- Symptomen van voetballersmigraine
- TTM en hersenschudding
- Verschijnselen
- Recidief en spontane aanvallen
- Onderzoek en diagnose
- Anamnese en lichamelijk onderzoek
- Beeldvormend onderzoek
- Behandeling van voetballersmigraine
⚽️ Casus: voetballersmigraine – als inspanning je ineens platlegt
Jesse (17) stond bekend als een fanatieke middenvelder. Altijd in beweging, altijd scherp. Maar de laatste maanden kreeg hij na elke intensieve training of wedstrijd bonkende hoofdpijn, meestal aan één kant van z’n hoofd, soms zelfs met misselijkheid en wazig zien. Het voelde alsof er iets in z’n hoofd klapte zodra hij écht gas gaf. Hij dronk genoeg, at goed, maar de klachten bleven – en sloopten zijn plezier in het spel.Zijn huisarts verwees hem naar een neuroloog, die na uitgebreide vragen en een check op alarmsignalen de diagnose stelde: exertionele migraine, ook wel bekend als voetballersmigraine. Een vorm van migraine die wordt uitgelokt door zware fysieke inspanning, soms in combinatie met warmte, stress of een lichte vochthuishouding. Bij Jesse kwam het bijna altijd opzetten na explosieve inspanning – sprintjes, duels, de laatste tien minuten volle bak.
Samen met zijn arts en sportarts ging hij aan de slag. Hij leerde om beter op te warmen, rustiger op te bouwen, en kreeg tips over ademhaling en voedingsmomenten rond de training. Ook startte hij met een lichte migrainepreventieve medicatie, die hij rond wedstrijddagen tijdelijk gebruikt. Binnen een paar weken merkte hij verschil: de hoofdpijn kwam minder vaak, en bleef minder heftig.
Inmiddels speelt Jesse weer op niveau, met plezier én voorzichtigheid. “Ik weet nu dat m’n hoofd ook een grens heeft, niet alleen m’n spieren,” zegt hij. “En dat luisteren geen zwakte is, maar juist iets wat me sterker maakt.” Zijn verhaal laat zien: voetballersmigraine is niet zeldzaam, en zeker niet iets om te negeren – het is te behandelen, als je het maar serieus neemt.
Wat is voetballersmigraine?
Na een licht schedeltrauma bij voetbal, basketbal of een andere fysiek-contactsport, kan je last krijgen van hoofdpijn en misselijkheid. Men denkt al snel aan een hersenschudding, maar voetballersmigraine is ook mogelijk. Voetballersmigraine is de Nederlandse term voor migraine die je krijgt na een klap of stoot tegen je hoofd en het dankt zijn naam aan het kopballen bij voetbal. Een kopbal kan sporadisch aanleiding geven tot een migraineaura, daarna gevolgd door hoofdpijn. Dikwijls denkt men ten onrechte dat er sprake is van een hersenschudding.
Voetballersmigraine komt vooral voor bij kinderen / Bron: Bottomlayercz0, PixabayVóórkomen van TTM
Hoeveel mensen precies last hebben van TTM is onbekend, maar deze aandoening is al vroeg in de jaren zestig van de vorige eeuw beschreven en is goed vertegenwoordigd onder verschillende casestudies. Waarschijnlijk is TTM ondergediagnosticeerd vanwege de relatieve onbekendheid met deze aandoening. Trauma triggered migraine komt meest voor bij kinderen en adolescenten. Individuen die last hebben van TTM hebben meestal een familiegeschiedenis van migraine en in 70% van de gevallen is er sprake van een ouder of broer of zus die een voorgeschiedenis heeft van migraine. Het kan voorkomen bij alle fysiek-contactsporten, maar TTM wordt vooral gezien bij amateur- en profvoetballers.Oorzaak van post-traumatische hoofdpijn
Je krijgt een klap op je hoofd – misschien bij een val, een ongeluk, een sportblessure – en je denkt na een tijdje: “Het valt mee. Geen hersenschudding, gewoon even rust.” Maar dan blijft er iets hangen. Die hoofdpijn. Soms zeurend, soms pulserend, soms als een band om je hoofd die maar niet loslaat. En dan blijkt: je hebt geen gewone hoofdpijn, maar post-traumatische hoofdpijn. Een vervelende, soms chronische nasleep die je nergens op voorbereid had.En hier wordt het lastig: de exacte oorzaak van post-traumatische hoofdpijn wordt anno 2025 nog steeds niet volledig begrepen. Dat klinkt onbevredigend – en dat ís het ook. Want hoe behandel je iets waarvan je niet precies weet waar het vandaan komt?
Toch zijn er een paar theorieën die steeds serieuzer worden genomen.
Een storm aan stoffen in je hoofd
Na een hersenschudding of ander hoofdletsel komt er in je brein van alles vrij: neurotransmitters, ontstekingseiwitten, stresshormonen – alsof het lichaam denkt: “Alarm! We moeten herstellen!” Maar soms blijft dat systeem aanstaan, ook als de eerste schade al genezen lijkt. En dan ontstaat er als het ware een chemische mist in je brein, met hoofdpijn als hardnekkig bijproduct.Bij sommige mensen raakt het brein overgevoelig voor prikkels: licht, geluid, stress, zelfs gewone beweging. Dit noemen we ook wel een ‘sensitisatie’ van het centrale zenuwstelsel. De pijn is écht – maar de prikkel die ‘m veroorzaakt, is normaal gesproken niet pijnlijk. Het systeem is ontregeld geraakt, en dat voel je.
Zwelling en microbeschadigingen
Een andere mogelijke verklaring ligt in de zwelling van belangrijke hersenstructuren of de irritatie van de vliezen die je hersenen omhullen (de meningen). Zelfs bij een milde klap kan er lokaal microbeschadiging ontstaan – zo klein dat het op een scan misschien niet te zien is, maar wél merkbaar in hoe je je voelt.Sommige onderzoekers denken zelfs dat delen van de hersenen zich tijdelijk 'terugtrekken' of iets krimpen, bijvoorbeeld door doorbloedingsproblemen of veranderingen in de hersenstructuur. Het klinkt beangstigend, maar bij veel mensen is dit proces gelukkig omkeerbaar – al vraagt het tijd, rust en soms gespecialiseerde revalidatie.
De mens achter het letsel
En dan is er nog de factor die zelden in medische modellen past, maar wél alles bepaalt: wie jij bent. Hoe je stress verwerkt. Of je al migraine of spanningshoofdpijn had. Hoe je lichaam herstelt. Hoeveel je van jezelf vraagt terwijl je eigenlijk rust nodig hebt. Post-traumatische hoofdpijn is soms ook de stem van een lichaam dat al te lang op zijn tenen loopt.Bij sommigen is het een combinatie van lichamelijke schade, chemische veranderingen én psychologische druk. En dát maakt deze hoofdpijn zo complex – en vaak zo hardnekkig.
Symptomen van voetballersmigraine
TTM en hersenschudding
Symptomen van TTM en een hersenschudding overlappen elkaar vaak en kunnen moeilijk zijn om te onderscheiden. Een hersenschudding kan de trigger voor een migraine zijn, met name bij personen die vatbaar zijn voor het ontwikkelen van TTM en toekomstige migraineaanvallen. Bijgevolg kan een hersenschudding en migraine uit hetzelfde trauma voortkomen. Sommige mensen met een aanleg voor migraine kunnen een verhoogde gevoeligheid hebben voor het ontstaan van hersenletsel door trauma.Verschijnselen
Bij voetballersmigraine treden symptomen op na licht schedeltrauma zonder amnesie (geheugenverlies) of bewusteloosheid:. Eerst treden er verschijnselen op die horen bij een migraine-aura (visuele en sensorische verschijnselen, dubbelzien, draaiduizeligheid of vertigo en bewustzijnsveranderingen), gevolgd door hoofdpijn met migrainekenmerken. De eerste verschijnselen van voetballersmigraine treden meestal op na enkele minuten tot uren. De volgende symptomen zijn beschreven, vooral bij kinderen:- Verwardheid en prikkelbaarheid;
- Halfzijdige verlammingen;
- Bewustzijnsdalingen;
- Afasie (taalstoornis);
- Acute corticale blindheid (een verlies van het gezichtsvermogen veroorzaakt door beschadiging van de primaire visuele cortex).
Voetballersmigraine kan ook optreden als een aura zónder hoofdpijn, of alleen hoofdpijn zónder aura.
Recidief en spontane aanvallen
De plek van het trauma is − voor zover bekend − niet van invloed op het ontstaan van voetballersmigraine. Nadat je een eerste aanval hebt gehad, is de kans op een recidief na een hoofdtrauma vergroot. Na een eerste aanval van voetballersmigraine worden soms ook spontane migraineaanvallen beschreven in de literatuur zónder dat er sprake is van een voorafgaand hoofdtrauma.
CT-scan / Bron: IStock.com/Pavel Losevsky
