Groeven of ribbels in nagels: oorzaken van geribbelde nagels

Groeven in de nagels (nagelgroeven) en geribbelde nagels (ribbelnagels) kunnen ontstaan in zowel je vingernagels als teennagels. Bij groeven in de nagels kan het gaan om transversale groeven (overdwars gaand) of longitudinale groeven (in de lengterichting). Meestal zijn deze groeven of ribbels in de nagels onschuldig. Groeven in de nagels of geribbelde nagels kunnen te maken hebben met ouderdom, maar het kan ook een uiting zijn van een onderliggende systemische aandoening of huidziekte. Indien je nagelveranderingen opmerkt die niet vanzelf overgaan, dan is het verstandig je huisarts naar je nagels te laten kijken.

• Oorzaak van groeven in nagels
• Transversale groeven
• Longitudinale groeven
• Groeven en ribbels door Beau's lines
• Mees' lines
• Onychomadesis of stopnagels
• Groeistop
• Oorzaken van stopnagels
• Muehrcke's lines
• Geribbelde nagels door habit tick washboard nails
• Groeven in nagels bij ouderen
• Groeven bij huidziekten
• Mediane canaliforme nageldystrofie van Heller
• Mucoid cyste
• Herringbone nails
• Periunguaal fibroom
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese
• Fysiek onderzoek
• Diagnostische indeling
• Bloedonderzoek
• Nagelbiopsie
• Beeldvormend onderzoek
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling van groeven in de nagels
• Prognose
• Preventie van groeven in de nagels

Oorzaak van groeven in nagels

Er kan onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten groeven in de nagels. Er zijn transversale groeven (overdwars gaand) en
longitudinale groeven (in de lengterichting).

Transversale groeven

Verticale groeven worden gezien bij de volgende aandoeningen:

• Beau's lines;
• Mees' lines;
• Muehrcke's bands;
• Onychomadesis;
• Habit tick washboard nails.

Longitudinale groeven

Horizontale groeven treden op bij:

• Fysiologisch verschijnsel bij ouderen;
• Bij verscheidene huidaandoeningen;
• Heller's mediane canaliforme dystrofie;
• Herringbone nails;
• Een periunguaal fibroom of een periunguaal fibrokeratoma;
• Mucoid cyste.

Groeven en ribbels door Beau's lines

Beau's lines of lijnen van Beau zijn indentaties, diepe groeven of deuken die overdwars van de ene kant naar de andere kant van de nagel lopen. De oorzaak is een tijdelijke groeistoornis in de nagelmatrix. Deze groeven kunnen verschijnen wanneer de groei wordt onderbroken door letsel of ernstige ziekte. Aandoeningen die verband houden met de lijnen van Beau bestaan uit ongecontroleerde diabetes en perifere vaatziekte, evenals ziekten die verband houden met hoge koorts, zoals roodvonk, mazelen, bof en longontsteking. Beau's lines kunnen ook een teken zijn van zinktekort.

Mees' lines

Witte, dwarse strepen in de nagel, bekend als Mees' lines, ontstaan door een toename in koolstofmonoxide, arsenicumvergiftiging, lepra, malaria en seleniumvergiftiging. Het kan ook worden gezien bij chemotherapie. Er zijn bij Mees' lines geen of nauwelijks groeven of deuken te zien of te voelen in de nagels. Het gaat hierbij om ee tijdelijke verminderde groei of een groeistop van de nagels.

Onychomadesis of stopnagels

Groeistop

Onychomadesis is de medische term voor 'stopnagels', Het gaat bij stopnagels om nagels die een groeistop hebben doorgemaakt, waarna er een nieuwe nagel uitgroeit die in veel gevallen de oude nagel voor zich uitduwt. Bij een relatief korte groeistop ontstaan er duidelijk zichtbare groeven in de breedte (Beau's lines).

Oorzaken van stopnagels

Lokaal trauma aan het nagelbed is de meest voorkomende oorzaak van onychomadesis aan één nagel. Indien meerdere nagels zijn aangedaan, wijst dit op een systemische aandoening zoals ziekten met hoge koorts (sepsis, bacteriële infecties, virale infecties), erytrodermie (roodheid van de huid over vrijwel het gehele lichaam), ziekte van Kawasaki; gebruik van geneesmiddelen (bijvoorbeeld chemotherapeutische middelen, anticonvulsiva, lithium, retinoïden); en virale infecties zoals hand-, voet- en mondziekte (HVM) en waterpokken op kinderleeftijd. Het kan ook voorkomen bij psychische stress, alopecia areata (pleksgewijze kaalheid), blaarziekten en bestralingstherapie.

Muehrcke's lines

Muehrcke's bands of Muehrcke's lines zijn veranderingen in de nagel die een teken kunnen zijn van een onderliggende medische aandoening. Het gaat hierbij om witte, overdwarse strepen, parallel aan lunula (het maantje in de vingernagel) zonder groeven, ribbels of deuken. De lijnen zijn eigenlijk in het vasculaire nagelbed onder de nagelplaat, en als zodanig verplaatsen ze niet met de nagelgroei. Muehrcke's lines verdwijnen wanneer er druk op de nagel wordt geplaatst. De verschijning van Muehrcke's lines is nonspecifiek, maar ze worden vaak geassocieerd met verminderde eiwitsynthese en een verlaagd gehalte aan eiwitten in het bloed (hypoalbuminemie), wat kan optreden tijdens perioden van metabolische stress (bijvoorbeeld na chemotherapie) en in hypoalbuminemische toestanden zoals het nefrotische syndroom, een stoornis waarbij de nieren het bloed niet goed filteren. Muehrcke's lines werd in 1956 beschreven door de Amerikaanse arts Robert C. Muehrcke (4 augustus 1921 - 7 september 2003).

Geribbelde nagels door habit tick washboard nails

Habit tick washboard nails (synoniemen: habit-tic deformity en washboard nail) is een nagelafwijking waarbij in het midden van de nagel terugkeren overdwarse groeven ontstaan. De nagelafwijking heeft wel wat weg van een wasbord uit vervlogen tijden. De nagelaandoening is meestal een gevolg van onychotillomanie, wat staat voor nagelafwijkingen die ontstaan door voortdurende zelf veroorzaakte mechanische irritatie, door het (nerveus) pulken aan de nagel en andere gewoonten. De compulsieve en repetitieve gewoonte om specifiek op het nagelgebied te pulken, is de boosdoener. Een herhalend trauma op de nagel kan uiteindelijk resulteren in de abnormale uitgroei van de nagel. Vaak zijn personen met deze gewoonte er zich niet eens van bewust dat ze dit doen. Meestal wordt de wijsvinger gebruikt om aan de nagel van de duim te pulken. Er zijn uitzonderingen en gewoonte-misvormingen kunnen ook voorkomen in andere nagels, maar het wordt normaal gesproken niet gezien op teennagels, aangezien het niet typisch is dat mensen gedurende de gehele dag toegang hebben tot hun teennagels. Mogelijke dat er in sommige gevallen sprake is van een groeistoornis.

Groeven in nagels bij ouderen

Groeven in de lengterichting komen vaak voor op oudere leeftijd en zijn dan te beschouwen als een normaal fysiologisch verschijnsel. Deze groeven kunnen grijswit tot geel gekleurd zijn.

Groeven bij huidziekten

Longitudinale groeven komen ook voor in het kader van huidziekten, zoals:

• Lichen planus;
• Psoriasis;
• Amyloidosis;
• Raynaud;
• Toxische epidermale necrolyse (TEN);
• Alopecia areata;
• Chronische discoïde lupus erythematosus (CDLE);
• Porokeratosis Mibelli;
• Epidermolysis bullosa.

Mediane canaliforme nageldystrofie van Heller

Mediane canaliforme nageldystrofie van Heller staat ook bekend als Heller's mediane canaliforme dystrofie en onychodystrophia mediana canaliformis. Het is een groeistoornis van de nagel, waarbij vaak de duim is aangedaan met een symmetrisch beeld. Dus zowel de linker- als de rechterduim zijn dan betrokken. Het gaat bij deze nagelafwijking om een kloofachtige groef in het midden van de nagel, waarbij naar beneden gerichte richels aan beide zijden van de splijting optreden. Een zogenaamde kerstboomstructuur. De oorzaak is anno 2024 niet precies bekend, maar mogelijk ontstaat het door trauma, of infectie. Het wordt niet geassocieerd met inwendige ziekten.

Mucoid cyste

Een mucoïd cyste is een cyste die uitgaat van het eindgewricht van de vinger. Deze en andere cysten die in de buurt van de nagelmatrix zit en daar druk op uitoefent, kan een groef in de nagel veroorzaken in de lengterichting.

Herringbone nails

Herringbone nails, ook wel bekend als Chevron nails, is een zeldzaam voorbijgaand nagelrugpatroon dat wordt gezien bij jonge kinderen. Het gaat om schuine lijntjes, V-vormig met de punt naar het einde van de nagel (een zogenaamd visgraatpatroon). Het nagelgroeipatroon heeft voor zover bekend geen medische betekenis. Het wordt niet geassocieerd met medische problemen of een stoornis en verdwijnt vaak vanzelf, vaak ergens einde adolescentie, begin volwassenheid. Het is dus te beschouwen als een normaal fysiologisch verschijnsel.

Periunguaal fibroom

Een periunguaal fibroom kan op rond of onder de nagel zitten. Een dergelijk fibroom is vaak 2-3 mm en komt onder de nagelriem uit en kan parallel met de nagel uitgroeien, waarbij een longitudinale groef kan ontstaan.

Onderzoek en diagnose

Anamnese

De arts begint met een vraaggesprek om te achterhalen wanneer de groeven in je nagels zijn opgetreden. Je wordt gevraagd naar je algemene gezondheid, medische voorgeschiedenis, leefstijlgewoonten en eventuele recent opgelopen ziekten, zoals infecties, koorts, trauma, of systemische aandoeningen. Ook wordt gevraagd naar eventuele medicatie die je gebruikt of veranderingen in je voedingspatroon.

Fysiek onderzoek

De arts zal je nagels zorgvuldig onderzoeken en de aard van de groeven beoordelen. Ze zullen kijken of de groeven transversaal (horizontaal) of longitudinaal (verticaal) zijn, of er sprake is van veranderingen in de nagelkleur, broosheid, splijting, of verdikking van de nagels. De arts kan ook aandacht besteden aan eventuele andere tekenen van huid- of nagelafwijkingen, zoals schilfering of verkleuring.

Diagnostische indeling

Op basis van het fysieke onderzoek en anamnese zal de arts de groeven in je nagels categoriseren. Mogelijke diagnosen kunnen zijn:

• Transversale groeven (Beau's lines): Deze groeven ontstaan vaak door een tijdelijke groeistop van de nagel als gevolg van een systemische ziekte, trauma, of ernstige stress.
• Mees' lines: Horizontale witte lijnen die kunnen wijzen op blootstelling aan gifstoffen, zoals arseen, of op systemische ziekten.
• Onychomadesis (stopnagels): Dit ontstaat door een volledige groeistop van de nagel en kan worden veroorzaakt door infecties, systemische aandoeningen, of trauma.
• Longitudinale groeven: Verticale groeven kunnen een gevolg zijn van veroudering, maar ze kunnen ook wijzen op nagelbeschadiging of huidziekten zoals psoriasis.
• Muehrcke's lines: Witachtige lijnen in de nagel die vaak duiden op hypoalbuminemie (lage eiwitten in het bloed) of nierproblemen.

Bloedonderzoek

Als de arts vermoedt dat er onderliggende systemische oorzaken zijn, zoals een schildklierziekte, nierproblemen, of voedingsdeficiënties, kan bloedonderzoek worden uitgevoerd. Dit kan helpen bij het opsporen van afwijkingen in elektrolyten, eiwitten, schildklierhormonen of vitamines, zoals ijzer of zink.

Nagelbiopsie

In zeldzame gevallen, als de groeven in de nagels wijzen op een onderliggende huidaandoening, kan de arts een biopsie van de nagel of het omliggende weefsel uitvoeren om de exacte oorzaak vast te stellen.

Beeldvormend onderzoek

Bij sommige aandoeningen, zoals periunguaal fibroom of cysten (zoals mucoïde cysten), kan beeldvormend onderzoek, zoals een echografie of MRI, worden uitgevoerd om de omvang van de onderliggende structuren beter te beoordelen.

Differentiaaldiagnose

De arts zal op basis van alle bevindingen de meest waarschijnlijke oorzaken van de groeven in je nagels overwegen. Dit kan variëren van tijdelijke groeistoornissen als gevolg van ziekte, trauma of stress, tot chronische huidziekten of systemische aandoeningen die specifieke behandelingen vereisen.

Behandeling van groeven in de nagels

De behandeling van groeven in de nagels hangt sterk af van de onderliggende oorzaak. Hier zijn enkele mogelijke behandelingen:

• Leefstijl- en voedingsaanpassingen: Als de groeven in de nagels worden veroorzaakt door voedingstekorten, zoals een tekort aan ijzer, zink of biotine, kan de arts aanbevelen om je dieet aan te passen of supplementen te nemen om je nagels sterker en gezonder te maken. Eet voedsel rijk aan vitamines en mineralen zoals groenten, fruit, noten en eiwitten om de nagelgroei te ondersteunen.
• Behandeling van systemische ziekten: Als een onderliggende aandoening, zoals een schildklieraandoening, nierproblemen of hypoalbuminemie, verantwoordelijk is voor de groeven, moet die aandoening worden aangepakt. Medicatie of specifieke behandelingen kunnen helpen de systemische ziekte onder controle te krijgen en zo de gezondheid van de nagels te verbeteren.
• Voorkomen van trauma: Bij groeven door herhaald trauma, zoals habit-tick nails (door krabben of tikken op de nagel), kan de behandeling bestaan uit bewustwording en gedragsverandering om verdere schade aan de nagels te voorkomen. Het beschermen van de nagels, bijvoorbeeld door handschoenen te dragen tijdens werk of huishoudelijke taken, kan helpen om verdere beschadiging te vermijden.
• Hydraterende en verzorgende producten: Het regelmatig gebruiken van hydraterende crèmes of oliën voor de nagels en nagelriemen kan helpen om droge en broze nagels te versterken. Dit is vooral nuttig voor longitudinale groeven die vaak voorkomen bij veroudering. Nagelverharders kunnen ook helpen om de structuur van de nagels te verbeteren.
• Behandeling van huidaandoeningen: Als groeven in de nagels worden veroorzaakt door huidaandoeningen zoals psoriasis of eczeem, kan de behandeling bestaan uit het gebruik van topische corticosteroïden, immunosuppressiva of andere medicijnen om de ontsteking te verminderen en de gezondheid van de nagels te verbeteren.
• Verwijdering van cysten of tumoren: Als de groeven worden veroorzaakt door een onderliggende mucoïde cyste of een periunguaal fibroom, kan de behandeling bestaan uit het chirurgisch verwijderen van de cyste of tumor om de druk op de nagel te verminderen en verdere beschadiging te voorkomen.
• Medische behandelingen voor ernstige gevallen: In ernstige gevallen van nagelafwijkingen, zoals bij onychomadesis of ernstige beschadigingen door trauma of ziekte, kan de nagel gedeeltelijk of volledig verwijderd worden om plaats te maken voor een gezonde nagelgroei. Dit wordt meestal gecombineerd met medicatie of lokale behandelingen om het herstel te ondersteunen.
• Regelmatige controle en nazorg: Bij aanhoudende nagelproblemen is het belangrijk om regelmatig bij de arts langs te gaan voor controle en verdere diagnose, vooral als de groeven blijven terugkomen of gepaard gaan met andere symptomen zoals pijn, zwelling of verkleuring van de nagels.

Prognose

De prognose voor groeven in de nagels is meestal goed. Als de oorzaak tijdelijk is, groeien de nagels vaak weer normaal uit. Dit kan wel wat tijd kosten, want nagels groeien langzaam. Als er een ziekte achter zit, hangt de prognose af van de behandeling. Met de juiste zorg kunnen de nagels vaak herstellen. Bij veroudering of chronische problemen kunnen de groeven blijven, maar dit is meestal goed te beheersen. Kortom, met goede verzorging kunnen je nagels weer gezond worden.

Preventie van groeven in de nagels

Neem de volgende preventieve maatregelen in acht:

• Voed je nagels van binnenuit: Eet voeding rijk aan vitamines en mineralen, zoals biotine, zink en ijzer. Denk aan noten, zaden, groenten en vis. Wat je eet, zie je terug in sterke, gladde nagels.
• Hydratatie, het geheime wapen: Smeer dagelijks je nagels en nagelriemen in met een voedende olie of crème. Houd je nagels soepel en voorkom droogte die groeven kan veroorzaken. Denk aan het als een mini-spa voor je handen!
• Nagels verdienen rust: Vermijd overmatig vijlen, polijsten of kunstnagels. Gun je nagels tijd om op adem te komen, net als je huid af en toe een rustdagje nodig heeft.
• Handschoenen aan, werk slim: Draag handschoenen bij huishoudelijk werk of klussen om je nagels te beschermen. Of het nu gaat om schoonmaakmiddelen of tuinwerk, je nagels verdienen een schild.
• Wees zacht voor je nagels: Gebruik je nagels niet als gereedschap! Open dingen met je vingers of een hulpmiddel en vermijd druk op je nagels om beschadiging te voorkomen.
• Blijf stress de baas: Ontspanning is niet alleen goed voor je geest, maar ook voor je nagels. Beoefen ontspanningstechnieken, of neem een momentje om diep adem te halen. Minder stress = minder kans op groeistop in je nagels.
• Nagelcheck, een kleine routine: Inspecteer je nagels regelmatig op tekenen van veranderingen. Vroege aandacht kan problemen voorkomen. Zie het als een snelle gezondheidscontrole!
• Water en nagels? Doe voorzichtig: Houd je handen niet te lang in water, want dit kan de nagels broos maken. Gebruik vochtinbrengende crèmes na het wassen om uitdroging tegen te gaan.

Lees verder

• Putjes in de nagels: oorzaak van putjesnagels en groeven
• Lijnen van Beau: overdwarse groeven nagel / deuken nagel
• Mees' lines: witte horizontale lijnen in nagel teen/vinger
• Gezonde nagels krijgen: vitamine C, B8, ijzer en zink
• Dikke nagels of verdikte nagels: symptomen en behandelen