Zwarte teennagels: Oorzaken van zwarte verkleuring teennagel

Soms ervaren mensen één of meer zwarte teennagels, hetgeen een vreemd uitzicht oplevert. Deze soms pijnlijke nagels kennen veel oorzaken die meestal goed te behandelen zijn, onschuldig zijn of vanzelf verdwijnen. In een aantal gevallen is een zwarte teennagel echter een symptoom van een onderliggend medisch probleem waarvoor een medische behandeling vereist is. Het is dan ook steeds aangewezen om bij een aanhoudende zwarte teennagel zonder bekende oorzaak een arts te raadplegen zodat hij een correcte diagnose stelt en indien mogelijk zo snel mogelijk een behandeling opstart.

• Oorzaken van zwarte teen
• Herhaald trauma
• Melanoom (vorm van huidkanker)
• Pigmentveranderingen
• Schimmelinfecties
• Verwonding aan de teennagel(s)
• Andere aandoeningen
• Preventie van zwarte teennagels
• Alarmtekens bij zwarte verkleuring van teennagel

Oorzaken van zwarte teen

Herhaald trauma

Veel (marathon)lopers zijn maar al te goed bekend met het fenomeen van de zwarte, bruine of paarse teennagel(s). Hierbij botst de bovenkant van de schoen meermaals tegen de nagel of komt de teen herhaaldelijk tegen het uiteinde van de schoen terecht. Ook het dragen van slecht passende schoenen verhoogt de kans om zwarte teennagels te ontwikkelen als gevolg van een herhaald trauma. Door het herhaald trauma ontstaat langdurige druk op de tenen, hetgeen resulteert in diverse klachten, zoals kneuzingen, kleine blaren en bloedbleinen (bloedblaren) onder de nagel. Vaak groeit de zwarte teennagel uit op een natuurlijke manier, en is een medische behandeling niet nodig. Wanneer echter een ernstig herhaald trauma verschijnt, is het mogelijk dat de nagel loskomt van het nagelbed (onycholyse), hetgeen een erg pijnlijke aandoening en medische behandeling vereist. Patiënten die slecht passende schoenen dragen, krijgen het advies om een beter paar schoenen te kopen en de voet(en) voldoende te laten rusten. Het verkleurde deel van de nagel krijgt weer een normale kleur wanneer de nagel groeit. Dit duurt drie tot zes maanden bij kleinere nagels en tot één jaar bij grote nagels.

Melanoom (vorm van huidkanker)

Af en toe veroorzaakt een melanoom, de meest agressieve vorm van huidkanker, een zwarte teennagel. De huid rond de teen verdonkert en is onregelmatig van textuur, maar soms groeit de donker wordende huid ook onder het nagelbed. Een melanoom op de huid (buiten de teen) groeit meestal langzaam, waardoor de diagnose pas in een later stadium gebeurt. Wanneer een melanoom echter langzaam onder de teennagel groeit, denken patiënten ook niet meteen aan huidkanker waardoor de diagnose vaak nog later plaatsvindt. De behandeling van een melanoom hangt af van het stadium van de ziekte. De kankerbehandeling bestaat uit (een combinatie van): chemotherapie, chirurgie, doelgerichte therapie, immunotherapie en/of radiotherapie.

Pigmentveranderingen

Bij het verouderen van de huid wijzigt mogelijk de huidtint. Mensen met een donkere huidskleur krijgen zo af en toe een donkere plek onder de teennagels. Heel vaak zijn deze pigmentveranderingen uniform. Dezelfde teen aan de andere voet is dan ook vaak getroffen door een donkere plek. Soms ontstaan ook donkere plekken onder de vingernagels. Pigmentveranderingen resulteren niet in blijvende of andere gezondheidsproblemen.

Schimmelinfecties

Wanneer schimmels de nagels infecteren, resulteert dit vaak in een witte of gele verkleuring van de nagel. Af en toe veroorzaakt een voetschimmel echter een zwarte verkleuring onder de teennagels. Dit is te wijten aan opgestapeld puin in de buurt van de infectie, waardoor de nagel een zwarte kleur heeft. Schimmelinfecties aan de tenen komen regelmatig tot stand. Het dragen van schoenen en sokken vormt namelijk de perfecte warme en vochtige voedingsbodem voor een schimmel. Een goede voetverzorging voorkomt vele voetschimmelinfecties. De behandeling van de schimmelinfectie gebeurt met vrij verkrijgbare schimmeldodende crèmes en zalven. Wanneer echter de klachten aanhouden, is het verstandig om een arts te raadplegen. Een goed behandelde schimmelinfectie leidt niet tot complicaties. Onbehandelde schimmelinfecties verspreiden zich echter mogelijk naar andere delen van de voet en zelfs het lichaam. Orale (via de mond ingenomen) antimycotica (schimmeldodende medicatie) of een laserbehandeling is dan vereist.

Verwonding aan de teennagel(s)

Het laten vallen van een zwaar voorwerp op de voet, veroorzaakt mogelijk een subunguaal hematoom (bloeding onder de nagel). De bloedvaten in het nagelbed breken, waardoor het bloed zich daar verzamelt. De patiënt ervaart vrijwel meteen ernstige teenpijn aan de gewonde teen of tenen (teenpijn) die tevens opzwellen (gezwollen tenen). De arts maakt met een naald een klein gaatje in de bruine, paarse of zwarte nagel. Op deze manier krijgt het bloed de kans om weg te vloeien, waardoor de opgebouwde druk in de teen verdwijnt. In ernstige gevallen heeft zich een infectie ontwikkelt, en zijn naast de procedure nog bijkomende medicijnen nodig om de verwonding te helpen genezen. Net zoals bij een herhaald trauma, groeit de zwarte nagel uit en ontstaat weer een gezonde nagel wanneer de teenverwonding genezen is.

Andere aandoeningen

Enkele andere onderliggende aandoeningen zijn in staat om zwarte teennagels te veroorzaken. Meestal verdwijnt de zwart verkleurde teennagel van zodra het onderliggend medisch probleem verholpen is. Volgende ziekten veroorzaken ook een zwarte teennagel of meerdere zwarte teennagels:

• anemie (een tekort aan rode bloedcellen)
• een hartziekte
• een nierziekte
• suikerziekte (diabetes mellitus)

Preventie van zwarte teennagels

Het is niet altijd mogelijk om één of meer zwarte teennagels te voorkomen. Maar enkele adviezen zijn wel voorhanden om het risico op de ontwikkeling van de zwarte verkleuring van de nagel(s) te voorkomen.

• herhaald trauma: goed passende schoenen dragen
• melanoom: zonnebescherming dragen, zonnebrandcrème gebruiken en een overmatige blootstelling aan uv-stralen vermijden
• onderliggende aandoeningen: onderliggende medische aandoeningen laten behandelen
• schimmelinfectie: het dragen van het juiste schoeisel bij het gebruik van een openbaar zwembad, nagels schoon en droog houden, schone sokken en schoenen dragen
• verwonding aan de teennagel(s): het dragen van goed schoeisel in de sportschool en op het werk (eventueel schoenen met een stalen tip)

Alarmtekens bij zwarte verkleuring van teennagel

In een aantal omstandigheden is het verstandig dat de patiënt een arts raadpleegt. Soms is namelijk sprake van een onverklaarbare zwarte teennagel die niet genezen na verloop van tijd en ook niet verbeteren met thuisbehandelingen.

Lees verder

• Voetschimmel: Huidziekte door schimmels (tinea pedis)
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels
• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagels: Zwarte lijnen of strepen op vinger- of teennagels