Annulair pancreas: Ringvormige alvleesklier met braken

De normale positie van de alvleesklier ligt normaal gesproken naast de twaalfvingerige darm. Een annulair pancreas (ringvormige alvleesklier) is een aandoening waarbij een ring van pancreasweefsel rondom de twaalfvingerige darm (het eerste deel van de dunne darm) ligt. Hierdoor bevindt het pancreas zich rond de twaalfvingerige darm in plaats van ernaast. Patiënten met deze aangeboren afwijking presenteren zich vaak met symptomen zoals buikpijn, misselijkheid en een maagzweer. Het annulair pancreas kan worden behandeld via chirurgie. De arts Tiedemann rapporteerde deze aangeboren afwijking voor het eerst in de medische literatuur in 1818. De aandoening werd door de arts Ecker in 1862 'annulair pancreas' genoemd.

• Epidemiologie van annulair pancreas
• Oorzaken: Ring van pancreasweefsel rond de twaalfvingerige darm
• Risicofactoren
• Symptomen: Buikpijn en braken
• Baby’s
• Volwassenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via chirurgie
• Prognose van alvleesklieraandoening
• Complicaties
• Preventie van annulair pancreas
• Praktische tips voor het omgaan met een annulair pancreas
• Medische opvolging en behandeling
• Dieet en leefstijl aanpassingen
• Misvattingen rond annulair pancreas
• Annulair pancreas is altijd een ernstige aandoening
• De aandoening is alleen een probleem bij pasgeborenen
• Annulair pancreas heeft geen invloed op andere organen
• De diagnose kan gemakkelijk worden gesteld met een lichamelijk onderzoek
• Alle patiënten met annulair pancreas hebben een operatie nodig
• Annulair pancreas veroorzaakt geen spijsverteringsproblemen buiten darmobstructie
• Een gezonde levensstijl kan de symptomen van annulair pancreas volledig voorkomen

Epidemiologie van annulair pancreas

De incidentie van een annulair pancreas bedraagt circa 1 op 20.000, hoewel deze cijfers mogelijk niet volledig nauwkeurig zijn gerapporteerd (Radiopaedia, 2018). Zowel kinderen als volwassenen kunnen de aandoening ontwikkelen, maar de symptomen worden vaak pas opgemerkt bij patiënten tussen de twintig en zestig jaar. De aandoening komt zowel bij mannen als vrouwen voor, maar mannen worden iets vaker getroffen dan vrouwen.

Oorzaken: Ring van pancreasweefsel rond de twaalfvingerige darm

Een annulair pancreas is een aangeboren afwijking. De symptomen ontstaan wanneer de ring van pancreasweefsel de dunne darm comprimeert en vernauwt, waardoor voedsel niet goed kan passeren.

Risicofactoren

Aandoeningen die geassocieerd zijn met een annulair pancreas omvatten:

• Alvleesklierkanker (kanker in de alvleesklier met geelzucht)
• Andere aangeboren gastro-intestinale problemen
• Intraductaal papillair mucineus neoplasma (IPMN)
• Het syndroom van Down
• Intestinale atresie
• Overtollig vruchtwater tijdens de zwangerschap (polyhydramnio)
• Pancreas divisum (tweedeling van alvleesklier: pancreas divisum)
• Pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn)
• Tracheo-oesofageale fistels

Symptomen: Buikpijn en braken

De ernst en aard van de symptomen kunnen sterk variëren. Veel patiënten zijn asymptomatisch of ervaren slechts milde klachten, waardoor de aandoening mogelijk niet wordt opgespoord of slechts per toeval wordt ontdekt. De presentatie kan verschillen tussen volwassenen en kinderen.

Baby’s

Bij baby's wordt een annulair pancreas vaak al bij de geboorte vastgesteld. Zij kunnen lijden aan een obstructie (verstopping) van de twaalfvingerige darm, wat kan leiden tot ernstige voedingsproblemen en braken.

Volwassenen

Ongeveer één op de drie volwassenen met een annulair pancreas heeft geen klachten. Bij volwassenen is pancreatitis (alvleesklierontsteking) een veelvoorkomende presentatie van een annulair pancreas. Een darmobstructie kan echter ook optreden. Gebruikelijke symptomen bij volwassenen zijn onder andere buikpijn, epigastrische pijn (pijn boven het maaggebied in het midden van de bovenbuik), misselijkheid, (bloed) braken, postprandiale volheid (een langdurig vol gevoel na de maaltijd) en een maagbloeding (symptomen van bloed braken en zwarte ontlasting) door de aanwezigheid van maagzweren. In zeldzame gevallen kan ook een galwegobstructie (verstopping van de galwegen) aanwezig zijn.

Diagnose en onderzoeken

Een echografie, röntgenfoto, MRI-scan of CT-scan brengt vaak een annulair pancreas aan het licht. Deze beeldvormende onderzoeken worden uitgevoerd bij patiënten met symptomen van maagzweren of pancreatitis. Andere nuttige onderzoeken zijn een endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP: inwendig kijkonderzoek van de galwegen en het pancreas) en een magnetische resonantie cholangiopancreatografie (MRCP).

Behandeling via chirurgie

Er zijn geen specifieke richtlijnen en protocollen voor de behandeling van een annulair pancreas (Int J Surg Case Rep. 2016; 20 (Suppl): 21-24). De behandeling wordt individueel afgestemd op de klachten van de patiënt. In sommige gevallen is enkel medicatie voldoende. Chirurgie wordt overwogen wanneer conservatieve medische therapieën falen. Ongeveer vier op de tien symptomatische patiënten hebben een operatieve ingreep nodig.

Prognose van alvleesklieraandoening

Geopereerde patiënten hebben over het algemeen een goede prognose. Met de juiste behandeling en opvolging kunnen veel patiënten hun symptomen effectief beheren en een goede kwaliteit van leven behouden.

Complicaties

Patiënten met een annulair pancreas in de volwassenheid hebben een verhoogd risico op complicaties, waaronder:

• Maagzweer: een defect in het slijmvlies van de maag of het eerste deel van de darm
• Obstructieve geelzucht: obstructie in de galstroom
• Pancreatitis: ontsteking van de alvleesklier
• Perforatie (gat) in de darm (darmperforatie)
• Peritonitis: ontsteking van het weefsel dat de binnenwand van de buik bekleedt (peritonitis)

Volwassenen hebben ook een hoger risico op sommige soorten kanker, zoals galwegkanker en alvleesklierkanker.

Preventie van annulair pancreas

Vroegtijdige opsporing en diagnose
Vroegtijdige opsporing van een annulair pancreas kan complicaties voorkomen. Regelmatige controle en evaluatie bij risicogroepen, zoals mensen met een familiegeschiedenis van gastro-intestinale aandoeningen, kunnen helpen bij het identificeren van symptomen voordat ze ernstig worden.

Prenatale screening
Voor zwangere vrouwen met een familiegeschiedenis van aangeboren aandoeningen kan prenatale screening nuttig zijn. Dit kan helpen bij het identificeren van afwijkingen zoals een annulair pancreas bij de foetus door middel van echografie en andere beeldvormingstechnieken.

Genetisch advies
Genetisch advies kan nuttig zijn voor families met een geschiedenis van aangeboren afwijkingen. Dit kan helpen bij het begrijpen van de risico's en het maken van geïnformeerde keuzes over toekomstige zwangerschappen.

Ondersteuning van gezonde levensstijl
Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het algemene welzijn en kan indirect helpen bij het beheer van aandoeningen die verband houden met een annulair pancreas. Dit omvat een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van risicofactoren zoals overmatig alcoholgebruik.

Educatie en bewustwording
Educatie van patiënten en zorgverleners over de symptomen en risico's van een annulair pancreas kan leiden tot snellere diagnose en behandeling. Bewustwordingscampagnes en training voor medische professionals kunnen bijdragen aan een betere opsporing van de aandoening.

Praktische tips voor het omgaan met een annulair pancreas

Medische opvolging en behandeling

Een annulair pancreas kan leiden tot symptomen zoals braken, misselijkheid en buikpijn. Het is belangrijk om in nauw contact te blijven met je arts voor regelmatige controles. Soms is een operatie nodig om de blokkade te verhelpen. Volg alle medische adviezen op en stel vragen als iets onduidelijk is.

Dieet en leefstijl aanpassingen

Bij een annulair pancreas kan je arts een specifiek voedingspatroon aanbevelen om je spijsvertering te ondersteunen. Eet kleinere, frequentere maaltijden en vermijd zwaar of vet voedsel dat moeilijk te verteren is. Zorg ervoor dat je voldoende hydratatie behoudt door regelmatig water te drinken.

Misvattingen rond annulair pancreas

Annulair pancreas is een zeldzame aangeboren afwijking waarbij de pancreasweefsels als een ring rondom de twaalfvingerige darm groeien. Dit kan leiden tot darmobstructie en spijsverteringsproblemen. Hoewel het een relatief onbekende aandoening is, bestaan er verschillende misvattingen over de symptomen, diagnose en behandeling.

Annulair pancreas is altijd een ernstige aandoening

De ernst van een annulair pancreas varieert sterk per patiënt. Sommige mensen ervaren geen symptomen en ontdekken de afwijking toevallig tijdens een onderzoek om een andere reden. Anderen kunnen ernstige darmobstructie ontwikkelen, wat leidt tot misselijkheid, braken en ondervoeding. De impact hangt af van de mate van obstructie en de leeftijd waarop de symptomen optreden.

De aandoening is alleen een probleem bij pasgeborenen

Hoewel annulair pancreas vaak bij een baby wordt gediagnosticeerd vanwege obstructiesymptomen, kan het ook pas op latere leeftijd klachten geven. Sommige volwassenen ontwikkelen pas symptomen wanneer littekenvorming of ontsteking optreedt, wat de doorgang van voedsel belemmert. Hierdoor kan de diagnose soms jaren of zelfs decennia worden gemist.

Annulair pancreas heeft geen invloed op andere organen

Naast de obstructie van de twaalfvingerige darm kan annulair pancreas invloed hebben op andere organen. Er bestaat een verhoogd risico op aandoeningen zoals pancreatitis, wat kan leiden tot schade aan de alvleesklier, en galwegproblemen, die de functie van de galblaas kunnen beïnvloeden. Ook kan de opname van voedingsstoffen worden verstoord, wat gevolgen heeft voor de algemene gezondheid.

De diagnose kan gemakkelijk worden gesteld met een lichamelijk onderzoek

Annulair pancreas is niet zichtbaar bij een standaard lichamelijk onderzoek. De diagnose vereist gespecialiseerde beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan, MRI of endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP). Soms wordt de aandoening pas tijdens een operatie ontdekt. Een vroege en juiste diagnose kan helpen om complicaties te voorkomen.

Alle patiënten met annulair pancreas hebben een operatie nodig

Niet iedereen met annulair pancreas hoeft geopereerd te worden. Als er geen obstructie of andere complicaties zijn, is een operatie niet noodzakelijk. Wanneer echter ernstige obstructieklachten optreden, kan een chirurgische ingreep zoals een bypassoperatie nodig zijn om de voedselpassage in de darm te herstellen. De behandelingskeuze hangt af van de ernst van de symptomen en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt.

Annulair pancreas veroorzaakt geen spijsverteringsproblemen buiten darmobstructie

Naast obstructie kan de aandoening leiden tot andere spijsverteringsproblemen, zoals verminderde enzymproductie door de pancreas, waardoor de vertering van vetten en eiwitten wordt belemmerd. Dit kan leiden tot gewichtsverlies, tekorten aan vitaminen en diarree. Bij sommige patiënten is aanvullende enzymtherapie nodig om de spijsvertering te verbeteren.

Een gezonde levensstijl kan de symptomen van annulair pancreas volledig voorkomen

Hoewel een evenwichtig voedingspatroon en een gezonde levensstijl kunnen bijdragen aan een betere spijsvertering en algehele gezondheid, kunnen ze de anatomische afwijking niet corrigeren. Symptomen zoals obstructie of pancreatitis kunnen nog steeds optreden, ongeacht de voedingskeuzes. Een medische evaluatie en behandeling zijn essentieel bij ernstige klachten.

Lees verder

• Acute pancreatitis: Ontsteking alvleesklier met pijn in buik
• Chronische pancreatitis: Aanhoudende ontsteking alvleesklier
• Pancreas divisum: Tweedeling van alvleesklier
• Exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI)
• Vergroting van pancreas: Oorzaken van vergrote alvleesklier