Wespensteek: symptomen en behandeling wespensteken

Wespensteken komen veel voor en zijn pijnlijk. Bij een wespensteek voel je een stekende, brandende pijn op het moment zelf. Een wespensteek heeft meestal geen ernstige gevolgen. Symptomen van een wespensteek zijn roodheid en zwelling op de plek waar je bent gestoken en de zwelling kan behoorlijk groot worden. Soms ontstaat er een allergische reactie op een wespensteek. In dat geval zijn de symptomen veel heviger en kan er een anafylactische shock optreden, waarbij direct medisch ingrijpen noodzakelijk is. Er zijn verschillende thuisbehandelingen om de milde zwelling, roodheid en pijn die kunnen optreden na een wespensteek tegen te gaan. Bij ernstige allergische reacties kan een medische behandeling nodig zijn, vooral bij ernstige allergische reacties. Meestal is de prognose uitstekend bij niet-allergische mensen, al kunnen soms complicaties voorkomen. Door het nemen van preventieve maatregelen is het mogelijk om wespensteken zo veel mogelijk te voorkomen.

• Wespensteek
• Oorzaak van een wespensteek
• Laatste deel van het zomerseizoen
• Wespen vallen aan bij bedreiging
• Is een wespensteek gevaarlijk?
• Symptomen van een wespensteek
• Geringe klachten
• Normale lokale reactie
• Hevige lokale reactie (allergie)
• Anafylaxie na een wespensteek
• Wespensteek behandelen
• Angel verwijderen
• Koude en azijn
• Milde tot matige reacties
• Ernstige reacties
• Zelfzorg
• Knoflook
• Ui
• Komkommer
• Zuiveringszout
• Complicaties van wespensteken
• Preventie
• Vermijd wespennesten
• Vermijd plotselinge bewegingen
• Andere maatregelen
• Prognose van een steek door een wesp

Wespensteek

Wespsteken komen vaak voor, vooral tijdens de warmere maanden in de zomer wanneer je voor langere tijd buiten bent. Wespsteken kunnen ongemakkelijk zijn, maar de meeste mensen herstellen snel en zonder complicaties.

Wespen zijn uitgerust met een angel als middel tot zelfverdediging. De angel van een wesp bevat gif dat tijdens een steek op de mens wordt overgebracht. Terwijl een bij maar één keer kan steken omdat zijn angel in de huid van zijn slachtoffer blijft steken, kan een wesp in staat zijn om meerdere keren een steek toe te dienen, soms zelfs wel tot tien keer.

Bij wespen zijn het enkel de vrouwtjes die kunnen steken. Zij beschikken over een angel waarmee ze kunnen steken.

Oorzaak van een wespensteek

Laatste deel van het zomerseizoen

Tenzij mensen op hun nest stappen, steken wespen alleen tijdens het laatste deel van het zomerseizoen. In deze tijd van het jaar valt de sociale structuur van deze insecten uiteen. De jaarlijkse cyclus van hun leven gaat een nieuwe fase in. Het hele jaar door worden werksters voortgebracht, maar gedurende deze tijd worden er vruchtbare koninginnen opgevoed. Deze koninginnen overwinteren gedurende het winterseizoen en starten daarna nieuwe koloniën in het komende lenteseizoen. Omdat ze hun koningin willen beschermen, zijn ze daarom erg beschermend ten opzichte van hun nest. Vanaf eind juli zijn vrijwel alle nesten gereed en moeten wespen op zoek gaan naar voedsel. Vanaf dit moment zijn de eerste wespen zichtbaar en vooral in augustus steken ze de kop op en kun je er last van hebben.

Wespen vallen aan bij bedreiging

Als een mens naar een wespennest gaat en eraan begint te schudden, vallen de wespen aan. Na een aanval van een wesp, komt er meestal een zwerm aan omdat ze tijdens hun steek een feromoon produceren dat andere wespen aangeeft om zich bij het feest te voegen. Onthoud echter dat wespen alleen aanvallen of steken als je hen op een of andere manier bedreigt. Ze houden niet van plotselinge bewegingen. Als een wesp je benadert, kun je beter kalm en rustig blijven. Het beestje controleert alleen je geur, waarna het weer verder vliegt. Als je begint te schreeuwen en springen, dan nodig je het beestje uit om je te steken. Het einde van het seizoen varieert ieder jaar, maar zodra het koud wordt zullen de eerste wespen doodgaan en vanaf oktober zijn er vaak geen wespen meer te vinden.

Is een wespensteek gevaarlijk?

Angels van wespen bevatten een giftige substantie. De angel van een wesp blijft intact en daarom kan hij meerdere keren steken en voor behoorlijk wat irritatie en pijn veroorzaken. Wespensteken komen vaak voor vanaf augustus, vooral bij mooi weer, als mensen veel buiten zijn. Wespensteken kunnen gevaarlijk zijn als je er allergisch voor bent. Iedereen kan in principe een allergie voor wespengif ontwikkelen. Het risico om allergisch te worden is groter naarmate je vaker wordt gestoken of als je in een kort tijdsbestek vaak wordt gestoken. Meestal krijg je bij een volgende steek dezelfde klachten als bij een eerste steek, maar minder ernstig of juist ernstiger komt ook voor. Slechts bij grofweg één op de honderd mensen treedt er een ernstige allergische reactie op, bijvoorbeeld met een ernstige astma-aanval, een zwelling in de keel of shock.

Wespensteken zijn zeker niet comfortabel, maar meestal zul je vrij snel herstellen zonder problemen (indien er geen sprake is van een allergische reactie). Sommige mensen gebruiken ook huismiddeltjes voor deze steken. Ongeveer 10% van de mensen ondervindt nadelige effecten van deze steken en bij een zeer klein deel van de mensen treedt er een heftige allergische reactie op, waarbij direct medisch ingrijpen nodig is.

Symptomen van een wespensteek

De meeste mensen vertonen slechts lichte symptomen tijdens en na een wespensteek. Het eerste wat je merkt is vaak een scherpe pijn of een brandend gevoel op de prikplaats. Daarna krijg je vaak last van roodheid, zwelling en jeuk. De symptomen van een wespensteek zijn:

• scherpe pijn
• brandend gevoel
• roodheid
• zwelling
• jeuk
• krabeffecten

Geringe klachten

Als je geen last hebt van een allergische reactie, zullen er slechts geringe symptomen waarneembaar zijn. Scherpe pijn of brandend gevoel zal de eerste sensatie zijn, samen met zwelling, jeuk en roodheid. Een steek van een bij is vrij gelijkaardig aan die van een wespensteek. Echter, in het geval van een bijensteek, blijft de angel – waarin zich een gifzakje bevindt – in de wond achter. In het geval van een bijensteek, moet je deze angel verwijderen, want anders blijft het gifzakje gif afgeven in de mestcellen van je huid.

Normale lokale reactie

Rond het steekgebied kan er een gezwollen rand ontstaan, en in het midden zul je een kleine witte vlek aantreffen, dat is waar de angel in je huid is gekomen. Na enkele uren verdwijnt de pijn en de zwelling. Normaal gesproken ontstaan er geen ernstige problemen. Je zult alleen in de eerste uren na de wespensteek het branderige gevoel en de pijn ervaren. Koelen met ijs of een koud washandje kan de zwelling en het ongemak verminderen. Het zal ook helpen om de pijn tot op zekere hoogte te verminderen. Het wondje kan een paar weken blijven bestaan.

Hevige lokale reactie (allergie)

De term 'hevige lokale reactie' wordt gebruikt om de symptomen te beschrijven die aan een wespensteek zijn verbonden. Mensen die deze grote lokale reacties ervaren, zijn allergisch voor wespensteken. Geen van deze zijn echter levensbedreigende allergische reacties. Deze allergische reacties treden alleen op als het slachtoffer eerder is gestoken en gevoelig voor insectengif is geworden. De symptomen van een grote lokale reactie kunnen bestaan uit ernstige zwelling en roodheid die enkele dagen of zelfs langer kan aanhouden. Deze symptomen nemen in de loop van een week vanzelf af.

Anafylaxie na een wespensteek

Anafylaxie is de meest ernstige allergische reactie op wespensteken. Onmiddellijke behandeling van deze allergische reactie is noodzakelijk. De symptomen van deze allergische reactie zijn:

• duizeligheid
• een plotselinge daling van de bloeddruk
  Polsslag / Bron: Dragon Images/Shutterstock.com
• bewustzijnsverlies
• ademhalingsproblemen
• ernstige zwelling van de lippen, keel en gezicht
• jeuk in de niet-gestoken gebieden
• maagkramp
• ongelijkmatige pols (polsslag)
• diarree
• misselijkheid
• braaklust en braken

Wespensteek behandelen

In de meeste gevallen veroorzaakt een wespensteek geen ernstige reacties, en na een paar uur zul je je weer goed voelen met minder pijn en zwelling.

Angel verwijderen

Het is belangrijk om zo snel mogelijk de angel van de wesp eruit te halen, zodat deze geen gif meer in je huid blijft pompen. Zet je pinknagel in je huid tegen de angel aan. Maak een opwaartse beweging en hierdoor wip je de angel er zo uit.

Koude en azijn

In het geval van milde tot matige allergische reacties, moet je iets kouds aanbrengen op het steekgebied, zodat eventuele irritatie afneemt. Appelazijn is een zeer effectieve natuurlijke remedie in het geval van wespensteek. Omdat het gif van een wespensteek zuur van aard is, kan appelazijn erg nuttig zijn in het 'neutraliseren' van dit gif. In het geval van ernstige allergische reacties moet je zo snel mogelijk medische hulp inschakelen en medicijnen nemen om verdere problemen te voorkomen. Probeer niet te krabben of te wrijven over de wond.

Milde tot matige reacties

Je kunt eenvoudig milde reacties thuis behandelen. Je kunt het steekgebied wassen met water en zeep om het grootste deel van het gif weg te spoelen. Toepassing van een cold pack wordt aanbevolen, zodat de pijn en zwelling kunnen verminderen. Zorg ervoor dat je je wond schoon houdt en dat er geen infectie ontstaat. Je kunt ook een verband gebruiken voor dit doel. Gebruik indien mogelijk calamine-lotions of hydrocortisoncrème bij irritatie of jeuk. Je kunt ook colloïdale havermout of zuiveringszout toepassen om je huid te kalmeren. Een van de traditionele huismiddeltjes is de toepassing van appelazijn op de wond.

Ernstige reacties

Onmiddellijke medische behandeling is noodzakelijk in het geval van ernstige allergische reacties. Anafylaxie komt niet vaak voor, maar is een gevaarlijke aandoening die onverwijld behandeld moet worden. Als je weet dat je allergisch bent voor wespensteken, neem dan een EpiPen® (adrenaline) auto-injector mee en pas deze zo snel mogelijk toe. Het is raadzaam om medische hulp in te roepen na toediening van het medicijn.

Zelfzorg

Naast bovengenoemde maatregelen, zijn er nog enkele andere zelfzorgmaatregelen die je kunt treffen om de klachten van een wespensteek te verlichten.

Knoflook

Knoflook kan de pijn verlichten van insectensteken. Voor dit huismiddeltje heb je een teentje knoflook nodig, die plet en vervolgens op de steekwond legt. Zorg ervoor dat de sappen van de knoflook op het wondje worden aangebracht (dit is wat het tot een effectief huismiddeltje maakt). Daarna een pleister op het getroffen gebied plaatsen en laat de knoflook zijn helende werking doen.

Ui

Een andere groente die geweldig is voor het behandelen van insectensteken is uien. Snijd een een ui doormidden en plaats deze, met de 'vleeskant' naar beneden, op de insectensteek, en dan zachtjes drukken totdat de pijn is verminderd.

Komkommer

Komkommers zijn een geweldig middel om rimpels te behandelen, maar ze kunnen ook toegepast worden bij wespensteken. Dit komt omdat komkommer een samentrekkende werking heeft. Neem een stukje komkommer en wrijf het op de wespensteek, Dit helpt tegen de pijn en koelt het gebied.

Zuiveringszout

Het toepassen van zuiveringszout is een effectieve manier om het gif van een bijensteek te neutraliseren. Het enige wat je hoeft te doen is een dikke pasta van zuiveringszout en water maken en dit op de wespensteek aanbrengen.

Complicaties van wespensteken

Soms blijft een wespensteek gedurende een langere periode zichtbaar (enkele weken tot enkele maanden). In enkele gevallen kunnen er complicaties ontstaan die geassocieerd zijn met het zenuwstelsel. Pediatrische patiënten kunnen zwakte in spieren ervaren, problemen met de bloedstroom als gevolg van systematische vasculaire weerstand, motorische afasie en pupilverwijding na wespensteken. Motorische afasie is een stoornis die verband houdt met je schrijf- en spraakvermogen.

Er zijn ook enkele gevallen bekend van serumziekte (ziekte met koorts, spierpijn en huiduitslag), vasculitis (een ontsteking van de bloedvaten), encefalitis (hersenontsteking), en er zijn ook gevallen bekend van secundair parkinsonisme direct nadat je gestoken bent door een wesp. Voorts zijn er gevallen bekend van herseninfarct, direct na de anafylactische reactie. De complicaties die gepaard gaan met fatale allergische reacties zijn echter zéér zeldzaam. Meestal treden complicaties alleen op als bacteriën de wond binnendringen. Zorg er daarom voor dat je de wond zo snel mogelijk vlak na de steek schoonmaakt en bedek met een verband om verdere infectie te voorkomen.

Preventie

Je kunt eenvoudige maatregelen treffen om te voorkomen dat je getroffen wordt door een wespensteek.

Vermijd wespennesten

Zorg er allereerst voor dat je uit de buurt blijft van de nesten van deze insecten. Ze steken meestal als ze voelen dat je een gevaar voor hun nest vormt. Zorg ervoor dat je wespen niet lastig valt en als je een wespennest bij je in de buurt hebt, neem dan onmiddellijk contact op met ongediertebestrijding om eraf te komen.

Vermijd plotselinge bewegingen

Vermijd plotselinge bewegingen als je in direct contact komt met een wesp. Plotselinge bewegingen activeren de aanvalsmodus van het diertje die meerdere kan steken. Vooral met hun angel geven ze een feromoon vrij dat andere wespen in het gebied zal alarmeren, en spoedig ben je omringd door meerdere wespen. Als je deze stekende insecten om je heen ziet vliegen, probeer dan zo langzaam mogelijk weg te komen.

Andere maatregelen

Blijf uit de buurt van fruitbomen, bloemen en insectennesten waar deze wespen het grootste deel van de tijd ronddwalen. Dek etenswaren en drankjes af. Draag geen felgekleurde kleding omdat wespen en andere insecten zich aangetrokken voelen tot deze kleuren.

Prognose van een steek door een wesp

Een wespensteek houdt mogelijk tot één week aan voordat deze volledig is vervaagd. De pijn of irritatie neemt in een paar dagen af. Het gebied blijft vaak nog een beetje rood en opgezwollen nadat de pijn is weggetrokken, maar ook dit trekt vanzelf weg.

Lees verder

• Bijensteek, wespensteek, hommelsteek: symptomen, behandeling
• Bijensteek: wat te doen en zwelling behandelen en verzorgen
• Insectenbeet herkennen: puntjes, vlekjes, bultjes & zwelling
• Insectenbeet en insectensteek: symptomen en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling