Potloodontlasting: symptomen en oorzaken smalle ontlasting

Potloodontlasting is de benaming van ontlasting dat de vorm heeft van een potlood. Het kan wijzen op een vernauwing van de darm. Potloodontlasting kan worden veroorzaakt door iets eenvoudigs, zoals een vezelarm dieet. In sommige gevallen is de oorzaak ernstiger, bijvoorbeeld doordat een tumor de ontlasting deels tegenhoudt. De ontlasting heeft door die vernauwing soms de vorm van een potlood. Potloodontlasting kan ook worden aangeduid als heel smalle ontlasting of lintvormige ontlasting. Normale ontlasting is ongeveer drie tot vijf centimeter in diameter. Potloodontlasting daarentegen is smal en in sommige gevallen bijna vlak, waardoor het een vezelachtig uiterlijk krijgt. Het kan vast of los zijn. Soms duidt potloodontlasting op darmkanker. Bij aanhoudende klachten of andere buikklachten, zoals buikpijn, buikkrampen, een opgeblazen gevoel of veranderingen van het ontlastingspatroon die aanhouden, is onderzoek nodig. Raadpleeg in dat geval je huisarts.

• Wat is potloodontlasting?
• Bijkomende symptomen
• Oorzaken van potloodontlasting
• Obstipatie
• Darmafsluiting (ileus)
• Infecties
• Inflammatoire darmaandoening
• Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)
• Darmkanker
• Stress
• Andere oorzaken
• Wanneer huisarts raadplegen?
• Algemeen
• Alarmsymptomen
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Behandeling van smalle ontlasting
• Prognose van smalle poep

Wat is potloodontlasting?

De normale ontlasting is worstvorming, glad en zacht en heeft meestal een diameter van ongeveer drie tot vijf centimeter. De term draderige, sliert- of lintvormige ontlasting wordt gebruikt om smalle en meestal platte ontlasting te beschrijven. Een ander woord hiervoor is 'potloodontlasting'. Het kan vast of los zijn, hard of zacht, en het kan gepaard gaan met andere klachten. Af en toe kan het worden geassocieerd met andere symptomen zoals buikkrampen, maagpijn, misselijkheid of bloederige poep. Het wordt aangeraden om medisch advies in te winnen als je een van deze symptomen hebt.

Bijkomende symptomen

Smalle poep of potloodontlasting kan al dan niet gepaard gaan met andere gastro-intestinale symptomen, zoals:

• buikpijn
• buikkrampen
• misselijkheid
• misselijkheid na het eten
• opgeblazen gevoel
• bloed in de ontlasting
• bloederige diarree

Oorzaken van potloodontlasting

Er zijn talloze oorzaken van dunne, smalle ontlasting. Meestal wordt potloodontlasting niet veroorzaakt door iets is om je zorgen over te maken. Enkele oorzaken van potloodontlasting zijn de volgende.

Obstipatie

Bij obstipatie lukt het je niet om goed te poepen. De ontlasting komt in dat geval minder dan drie keer per week. Als je niet genoeg vocht of vezels via je dieet binnenkrijgt, verliest je stoelgang zijn volume en wordt hij dun en hard. Vezelrijk voedsel zoals volkorenbrood, bonen, fruit en groenten geeft volume aan je ontlasting. Vergeet niet om ook veel water te drinken, aangezien vezels water nodig hebben om op te zwellen. Anders werken de vezels averechts en werken ze verstopping in de hand.

Darmafsluiting (ileus)

Een darmafsluiting wordt ook wel een ileus of darmobstructie genoemd en vaak ontstaat hierdoor zogeheten 'overloopdiarree', dat is lekkage van dunne ontlasting langs een ingedikte prop ontlasting.

Infecties

Infecties kunnen potloodontlasting veroorzaken. Darminfecties leiden tot losse ontlasting, die ook smal kan zijn. De infectie kan bacterieel zijn, zoals salmonella en shigella, of er kan sprake zijn van een parasitaire infectie, zoals giardiasis. Er zijn meestal bijkomende symptomen zoals buikkrampen, braken of koorts. Vaak kunnen deze infecties diarree veroorzaken en je ontlasting kan een groene kleur krijgen (groene ontlasting of groene diarree).

Inflammatoire darmaandoening

Of het nu gaat om de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, beide inflammatoire darmaandoeningen kunnen ook losse dunne ontlasting veroorzaken als onderdeel van het ontstekingsproces. Deze ziekten hebben de neiging om chronisch van aard te zijn met periodes van acute symptomen en periodes dat de klachten naar de achtergrond verdwijnen. De meest voorkomende symptomen voor deze groep aandoeningen zijn bloederige diarree en de aanwezigheid van slijm in ontlasting.

Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

Als je aan het prikkelbaredarmsyndroom lijdt, kan dat je dunne, smalle ontlasting verklaren. Dit syndroom veroorzaakt een verandering in de stoelgang en verhoogt de productie van slijm in de dikke darm. Bij PDS heb je vaak last van diarree oftewel een dunne, waterige of flodderige ontlasting, maar een dunne lint is ook mogelijk.

Darmkanker

Veel mensen raken in paniek als ze potloodontlasting in de toiletpot opmerken omdat ze hebben gelezen of te horen kregen dat het een teken is van dikkedarmkanker. Naarmate de tumor groei en in omvang toeneemt, wordt de ruimte in de dikke darm smaller, wat resulteert in smallere ontlasting.

Veel van de symptomen van darmkanker kunnen ook worden veroorzaakt door iets dat geen kanker is, zoals infectie, aambeien, prikkelbaredarmsyndroom of een inflammatoire darmaandoening. In de meeste gevallen hebben mensen die deze symptomen hebben geen kanker. Symptomen van darmkanker kunnen bestaan uit:

• een verandering in de stoelgang, zoals diarree, obstipatie of potloodontlasting, die langer dan een paar dagen aanhoudt
• een gevoel dat je een stoelgang moet hebben die niet wordt verlicht door te poepen
• anale bloeding
• donkere ontlasting of bloed in de ontlasting
• kramp of buikpijn
• zwakte en vermoeidheid
• onbedoeld gewichtsverlies

Stress

Stress kan leiden tot dunne ontlasting. Stress heeft vaak invloed op de stoelgang. Stress verminderen verhelpt dit darmprobleem.

Andere oorzaken

Er zijn ook nog andere aandoeningen die tot potloodontlasting kunnen leiden:

• fecale impactie (zeer ernstige graad van darmverstopping of obstipatie)
• dikke darmpoliepen
• anorectale stricturen, of een vernauwing tussen het rectum en de anus
• opgezwollen of uitgerekt colon
• verdraaide darm of volvulus

Potloodontlasting kan soms ook optreden zonder duidelijke oorzaak.

Wanneer huisarts raadplegen?

Algemeen

Het is gelukkig niet zo dat elke vorm van potloodontlasting wijst op een gevaarlijke onderliggende aandoening. Meestal is het niets om je zorgen over te maken. Wanneer is dan belangrijk om een dokter te bezoeken? Over het algemeen kun je overwegen contact op te nemen met je huisarts als:

• de klachten lange tijd bestaan of steeds weer terugkomen.
• er symptomen of klachten van buikpijn, krampen, bloed of slijm in de ontlasting zijn
• er sprake is van een verandert ontlastingspatroon

Alarmsymptomen

Het is raadzaam om een arts te raadplegen als de potloodontlasting optreedt in combinatie met de volgende symptomen:

• bloed of slijm in de ontlasting
• duizeligheid
• een opgeblazen gevoel dat niet weggaat
• ernstige buikpijn
• het onvermogen om gas door te laten
• koorts
• misselijkheid en/of braken
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• uitdrogingsverschijnselen
• veranderingen in de stoelgang die langer dan drie dagen aanhouden zoals obstipatie, diarree of een dunne, potloodachtige ontlasting
• verwardheid of desoriëntatie

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts zal allerlei vragen stellen over je klachten en lichamelijk onderzoek verrichten. Hij of zij zal ook je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Daarna kan vervolgonderzoek nodig zijn.

Vervolgonderzoek

Vervolgonderzoek kan bestaan uit bloedonderzoek, beeldvormend onderzoek of ontlastingsonderzoek. Verder kan een kijkonderzoek van de dikke darm (coloscopie) nodig zijn. Hierbij kan de arts meteen weefselmonsters nemen om kanker uit te sluiten.

Veelvoorkomende onderzoeken in geval van potloodontlasting zijn:

• Een ontlastingsmonster om te onderzoeken op de aanwezigheid van parasieten of om op kweek te zetten om te onderzoeken welke bacteriën in je poep zitten.
• Een ontlastingsmonster om onzichtbaar bloed te onderzoeken dat fecale occult bloedtest wordt genoemd.
• Bloedonderzoek voor inflammatoire markers en screening op andere immuungemedieerde ziekten zoals coeliakie.
• In sommige gevallen kan een gewone röntgenfoto, een röntgenfoto met contrast en zelfs een CT-scan worden aangevraagd.
• Kijkonderzoek om de dikke darm te onderzoeken, bijvoorbeeld een sigmoïdoscopie (een kijkonderzoek van de endeldarm en het laatste deel van de dikke darm) of colonoscopie (een endoscopisch onderzoek van de dikke darm).

Behandeling van smalle ontlasting

De behandeling is primair gericht op de oorzaak van potloodontlasting. Zodra een mogelijke oorzaak is geïdentificeerd, worden medicijnen voorgeschreven en leefstijladviezen gegeven. Als potloodontlasting een incidentele gebeurtenis is en je geen last hebt van bijkomende klachten, dan is behandeling in principe niet nodig.

Behandeling kan bestaan uit:

• Obstipatie: vezelrijk eten, veel (water) drinken en bewegen.
• Darminfecties: de arts kan zo nodig specifieke antibacteriële of antiparasitaire geneesmiddelen voorschrijven. Voldoende drinken en eventueel ORS nemen, een mengsel van zouten en druivensuiker om verdere complicaties te voorkomen.
• Inflammatoire darmziekte: behandeling bestaat uit voedingsmaatregelen, medicijnen en eventuele operaties.
• Darmobstructie: dit wordt meestal operatief behandeld.
• Darmkanker: de eerste stap in de behandeling is vrijwel altijd een operatie.

Prognose van smalle poep

Bijna iedereen ervaart op enig moment in zijn of haar leven potloodontlasting. Meestal is dit niet direct een reden tot zorg. Als er geen klachten of bijbehorende symptomen zijn, en de klachten zijn eenmalig en kortdurend, dan kun je gerust ademhalen. Bij aanhoudende of verergerende klachten of als potloodontlasting gepaard gaat met allerlei andere klachten, dan is het verstandig om direct een arts in te schakelen. Als je andere symptomen hebt zoals buikpijn, bloed in de ontlasting, gewichtsverlies en een drastische verandering in hoe vaak je moet poepen, dan dient je huis je te onderzoeken In het algemeen zijn de meeste gevallen van potloodontlasting te wijten aan obstipatie en dat kan worden opgelost met vezelrijke voeding, goede hydratatie en voldoende beweging. Ook is een plantaardig dieet te overwegen ter behandeling van obstipatie en ter voorkoming van darmkanker.

Lees verder

• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Pijn bij het poepen: stekende of brandende pijn stoelgang
• Stinkende ontlasting: oorzaken vies ruikende poep of diarree
• Stinkende scheten: winden stinken naar zwavel & rotte eieren
• Darmkrampen: oorzaken en behandeling krampen in de darm