Dunnedarmkanker: Soorten/symptomen van kanker in dunne darm

De dunne darm, die de maag met de dikke darm verbindt, bestaat uit de twaalfvingerige darm (het eerste deel van de dunne darm dat aansluit op de maag), de nuchtere darm (het middelste deel van de dunne darm) en de kronkeldarm (het laatste deel van de dunne darm dat vastgehecht is aan de dikke darm). Het afbreken en absorberen van voedsel, vetten, vitaminen en andere stoffen die het lichaam nodig heeft, gebeurt door de dikke darm. Bij patiënten met dunnedarmkanker blokkeren tumorcellen de dunne darm en zijn de functies van de dunne darm aangetast. Bloed in de ontlasting, misselijkheid en onverklaarbaar gewichtsverlies zijn enkele tekenen van kanker in de dunne darm. Na een uitgebreide diagnosestelling van de zeldzame kankervorm, volgt een (combinatie van een) operatie, radiotherapie en/of chemotherapie. De vooruitzichten zijn variabel omdat deze afhangen van veel factoren.

• Oorzaken: Oncontroleerbare groei van cellen in weefsel van dunne darm
• Risicofactoren
• Soorten dunnedarmkanker
• Adenocarcinomen
• Carcinoïde tumoren
• Gastro-intestinale stromale tumoren
• Intestinale lymfomen
• Sarcomen
• Symptomen: Gewichtsverlies en pijn in de buik
• Locatie
• Tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van kanker in dunne darm

Oorzaken: Oncontroleerbare groei van cellen in weefsel van dunne darm

Artsen weten anno oktober 2020 niet precies waarom patiënten dunnedarmkanker krijgen. Dunnedarmkanker is een zeldzame ziekte waarbij cellen in het weefsel van de dunne darm veranderen. Deze cellen gaan namelijk ongecontroleerd groeien en vormen dan een gezwel of tumor.

Risicofactoren

Diverse risicofactoren zijn bekend voor dunnedarmkanker:

• alcoholgebruik
• andere darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn (diarree en buikpijn), dikkedarmkanker of coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten)
• blootstelling aan bepaalde chemicaliën zoals vinylchloride en herbiciden
• familiale adenomateuze polyposis (erfelijke ziekte met poliepen)
• genetica: sommige aangeboren aandoeningen verhogen het risico op dunnedarmkanker
• geslacht: mannen zijn iets vaker dan vrouwen aangetast
• leeftijd: de gemiddelde leeftijd bij de diagnose is zestig jaar
• lymfoedeem (aandoening met zwelling van ledematen door schade aan de bloedvaten die verbinding maken met de lymfeklieren)
• roken
• voeding: veel suiker, veel bewerkt vlees / rood vlees / dierlijke vetten en weinig groenten en fruit
• wonen of werken in de buurt van plaatsen waar grote hoeveelheden van sommige chemicaliën (zoals fenoxyazijnzuur) aanwezig zijn

Soorten dunnedarmkanker

Adenocarcinomen

Adenocarcinomen vertegenwoordigen circa 30% tot 40% van de gevallen van dunnedarmkanker. Een adenocarcinoom begint in de bekleding van de dunne darm. In eerste instantie ontstaat een poliep (een klein, goedaardig gezwelletje), maar na verloop van tijd ontaardt dit gezwelletje in kanker.

Carcinoïde tumoren

Deze langzaam groeiende, kwaadaardige tumoren ontstaan in het onderste gedeelte van de dunne darm. Carcinoïde tumoren tasten soms ook de appendix (aanhangsel van de blindedarm) of het rectum (de endeldarm) aan. Deze tumoren geven grote hoeveelheden van bepaalde lichaamschemicaliën af zoals serotonine.

Gastro-intestinale stromale tumoren

Slechts af en toe veroorzaken gastro-intestinale stromale tumoren dunnedarmkanker. Meer dan de helft van de tumoren starten in de maag. Deze tumoren zijn goed- of kwaadaardig.

Intestinale lymfomen

Een lymfoom is een vorm van kanker die start in de lymfeklieren. Patiënten die lymfomen ontwikkelen, hebben vaak een slecht werkend immuunsysteem waardoor infecties en ziekten niet goed bestreden kunnen worden.

Sarcomen

Bij een sarcoom ontwikkelen kankercellen zich in het zachte weefsel van de dunne darm.

Symptomen: Gewichtsverlies en pijn in de buik

Locatie

De meeste dunnedarmkankers (vooral adenocarcinomen) ontwikkelen zich in de twaalfvingerige darm. Kankers die zich in de twaalfvingerige darm ontwikkelen, bevinden zich veelal in de ampulla van Vater. Dit gebied is nauw verbonden is met het pancreas (alvleesklier), en daarom behandelt de arts kankers van de ampulla van Vater (ampullaire kankers) als alvleesklierkanker.

Tekenen

Dunnedarmkanker gaat gepaard met één of meer van de volgende symptomen:

• bloed in de ontlasting, zwarte ontlasting
• bloedarmoede door het chronisch bloedverlies; dit leidt tot o.a. vermoeidheid / kankervermoeidheid, zwakte en bleekheid
• braken (door de blokkade van de dunne darm door de tumor)
• buikkrampen
• diarree
• een darmobstructie (verstopping in darm) of een darmperforatie (gat in darm)
• een knobbel in de buik
• een verlies van eetlust
• geelzucht (door verstopping van de galwegen)
• koliek (door afsluiting van de darm): ernstige en pijnlijke darmkrampen
• misselijkheid (doordat de dunne darm geblokkeerd wordt door de tumor)
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• pijn of krampen in het midden van de buik
• vitaminetekorten

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een grondig medisch onderzoek uit en bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis en eventuele problemen die hij ondervindt. Verdere beeldvormende onderzoeken zijn nodig zoals een röntgenfoto, een CT-scan of een MRI-scan. De arts krijgt zo een beeld van de kanker alsook of metastasen (uitzaaiingen) aanwezig zijn, hetgeen nodig is voor het opstellen van een geschikt behandelplan. Voorts is een endoscopie nuttig. Bij dit onderzoek kijkt de arts naar de binnenkant van de slokdarm, de maag en het eerste deel van de dunne darm. Hiervoor gebruikt hij een endoscoop, een dun, buisvormig instrument met aan het einde een lamp en een camera. De patiënt krijgt kalmerende medicijnen voor de medische procedure. Een bloedonderzoek is eveneens nodig. Verder verwijdert de arts soms een stuk van de lymfeknoop om te kijken of hierin kankercellen aanwezig zijn (lymfeklierbiopsie). Tot slot voert de arts mogelijk een laparotomie uit. Dit is een grote operatie, waarbij de arts in de buikwand snijdt om te zoeken naar tekenen van de ziekte.

Behandeling

Het soort behandeling dat de patiënt krijgt, is afhankelijk van een aantal factoren, zoals het type kanker alsook of reeds uitzaaiingen aanwezig zijn. Chirurgie is de meest voorkomende behandeling. De chirurg verwijdert hierbij het deel van de dunne darm dat kanker bevat. Soms is het niet mogelijk om de tumoren chirurgisch te verwijderen. De arts voert dan een ‘omzeilende’ operatie uit, zodat voedsel rond een tumor kan gaan. Na de operatie is radiotherapie nodig, zelfs al is de kanker volledig weggehaald. Verder is ook chemotherapie soms nodig. Hierbij zet de arts medicijnen in die de patiënt via de mond (oraal) of via een infuusslang (intraveneus) inneemt. Net zoals bij radiotherapie doodt chemotherapie doden kankercellen of stoppen de kankercellen hierdoor met groeien. Chemotherapie gaat echter mogelijk wel gepaard met bijwerkingen.

Prognose van kanker in dunne darm

Dunnedarmkanker is onbehandeld levensbedreigend want de kanker verspreidt zich dan naar andere lichaamsdelen. De vooruitzichten hangen af van het type dunnedarmkanker, de eventuele uitzaaiingen alsook of de arts in staat is om de tumor volledig te verwijderen. Soms keert de kanker ook terug. Door een vroege opsporing van de kanker is het mogelijk om de beste behandeling te kiezen. Het is dan ook belangrijk om bij eventuele tekenen van dunnedarmkanker niet te lang te wachten met een bezoek aan de arts. De vijfjaarsoverleving van een patiënt met een adenocarcioom bedraagt ongeveer 15 tot 20%. De prognose is beter wanneer de kanker nog steeds beperkt is tot de binnenwanden van de dunne darm en er geen betrokkenheid is van de lymfeknopen. Patiënten met carcinoïde tumoren in de dunne darm hebben een betere overlevingskans omdat dit extreem langzaam groeiende tumoren zijn en hierbij is de kans ook groter dat de arts de tumoren in een vroeg stadium ontdekt, hoewel dergelijke tumoren soms ook volledig asymptomatisch zijn. De vooruitzichten zijn vrij slecht als een patiënt lijdt aan de ziekte van Crohn of coeliakie of een zwak immuunsysteem heeft.

Lees verder

• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie
• Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips
• Dikkedarmkanker: Oorzaken, risicofactoren en symptomen