Bultje gehemelte: oorzaken van knobbeltje op het gehemelte
Een bultje in je gehemelte of verhemelte kan erg storend zijn. Het bultje kan zich op alle plekken van je gehemelte voordoen, zowel voorin als achterin. Veel mensen maken zich zorgen als ze een vreemd bultje of knobbeltje ergens in het lichaam opmerken, vooral als het bultje verschijnt in de mond of in je gehemelte. Een bultje in je gehemelte kan onschuldig zijn en gaat het vanzelf over, maar soms wijst het op een onderliggende aandoening die behandeling behoeft. Als je aan afwijking opmerkt in je mond of gehemelte, dan kun je dit na laten kijken door de tandarts of huisarts. Als de oorzaak is vastgesteld van het bultje in je gehemelte, kan de arts bepalen welke behandeling noodzakelijk is. Niet altijd is behandeling nodig bij een bultje of knobbeltje op je gehemelte. Soms volstaat zelfzorgbehandeling.
Oorzaken van een bultje op gehemelte
Er kunnen verschillende mogelijke oorzaken zijn van het verschijnen van een bultje of meerdere bultjes of knobbeltjes op je gehemelte. Vaak gaat het om een onschuldig verschijnsel, maar soms is er sprake van een ernstige onderliggende aandoening die behandeling behoeft.
Vergrote papil
Als je last hebt van bultjes achter je voortanden, dan kan dit wijzen op vergrote papillen. Deze hobbeltjes komen vaak voor. De papillen kunnen iets zijn vergroot of tijdelijk geïrriteerd zijn, bijvoorbeeld door het eten van hard voedsel dat tegen je verhemelte is aangekomen of door te heet voedsel.
Roken kan afwijkingen veroorzaken aan je gehemelte /
Bron: Lindsay Fox, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)Roken en afwijkingen aan verhemelte
Roken is een mogelijke oorzaak van afwijkingen aan je gehemelte. Dit gebeurt vooral als je pijp of sigaar rookt. Uiteindelijk kan dit resulteren in wat wordt aangeduid als 'nicotine
stomatitis'. Het gaat hierbij om een diffuse witte vlek op het harde gehemelte.
Knobbeltje in gehemelte door een abces
Peritonsillair abces of keelabces
Bij een
peritonsillair abces of
keelabces vormt zich een abces in de weefsels van de keel naast een van de keelamandelen. Dit abces zorgt ervoor dat het gehemelte en de
huig naar het midden van de mondholte wordt geduwd. Andere symptomen zijn
eenzijdig keelpijn,
pijn bij het slikken en
koorts en
rillingen.
Tandabces
Een tandabces is een etterophoping die veroorzaakt wordt door bacteriën in of rond een tand. Dit kan een bultje of zwelling rond je tand veroorzaken. Een tandabces kan allerlei symptomen tweegbrengen, waaronder koorts, pijn bij het kauwen, een
slechte of
bittere smaak in de mond en een
stinkende adem. Daarnaast kun je last krijgen van
gezwollen halsklieren, gezwollen tandvlees.
pijnlijk tandvlees en gevoeligheid van de tanden voor warmte en koude.
Koortslip symptomen bestaan uit pijn en blaasjes /
Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)Koortsblaasjes in gehemelte
Een
koortslip geeft symptomen zoals
tintelingen, pijn,
jeuk of een brandend gevoel. Er ontstaan bij een koortslip
blaasjes en later korstjes op de lip. Deze worden ook wel 'koortsblaasjes' genoemd. Koortsblaasjes tref je meestal aan buiten de mond en op of rond de lippen. Bevinden ze zich toch in de mond, dan zijn ze veelal aanwezig op het tandvlees of het gehemelte.
Bultje op gehemelte door een cyste
Mucocele of slijmcyste
Soms kunnen knobbeltjes of bultjes op je gehemelte wijzen op een
mucocele of slijmcyste. Dit is een knobbel die lijkt op een cyste en onschadelijk is. Deze knobbel op je harde verhemelte ontstaat doordat de afvoergang van een speekselklier geblokkeerd raakt. Hierdoor komt het
speeksel vast te zitten en dit leidt uiteindelijk tot een zachte en pijnloze bobbel die blauwachtig of parelachtig van kleur is. Een belangrijke oorzaak van deze obstructie van de speekselklier is frequent zuigen of bijten en soms komt het door een tongpiercing.
Parels van Epstein bij een baby van vijf weken oud /
Bron: Sghael, Wikimedia Commons (Publiek domein)Parels van Epstein
Parels van Epstein duidt op kleine verdikte inclusiecysten op het gehemelte of op het tandvlees. Deze bultjes komen voor bij bijna 80% van de kinderen en zijn vrij normaal, onschadelijk en pijnloos. Ze bestaan uit een geelachtige of witte bult op het gehemelte of het tandvlees. Meestal vereisen ze geen speciale behandeling en vervagen ze binnen enkele weken. Het is echter mogelijk dat je een kinderarts moet raadplegen als de bultjes blijven bestaan.
Torus palatinus
Een torus palatinus is een exostose (een benige uitwas van het bot, bedekt met een kraakbeenkap) van het zachte verhemelte of velum. Deze groei is geen ernstig probleem en je hoeft je er geen zorgen over te maken. Het is heel normaal en veroorzaakt geen schade of complicaties. In de meeste gevallen heeft deze groei een diameter van 2 cm., hoewel de omvang kan variëren van persoon tot persoon. In de loop der jaren kan het iets groter worden.
Bultje op gehemelte door kanker
Mondkanker
Wanneer je langdurig last hebt van een zwelling, zweertje of wondje in de mond, dan kan dit een aanwijzing zijn voor
mondkanker. Dit is een levensbedreigende situatie. Als het niet vroeg genoeg wordt gediagnosticeerd en behandeld, kan het zich ook naar andere delen van je lichaam verspreiden. Het kan de amandelen, lippen, wangen, sinussen, het gehemelte, de mondbodem,
klieren,
keel en
tong ernstig beïnvloeden.
Speekselklierkanker
Het gehemelte of het bovenste gedeelte van de mond bestaat uit kleine speekselklieren.
Speekselklierkanker is een vorm van kanker, waarbij er een kwaadaardig gezwel in één of meer speekselklieren groeit. Naast
pijn, ontstaat er vaak ook een zwelling in de wang of onder de kaak. De omvang en locatie van de tumor bepaalt mede de verschijnselen.
Meerdere aften op het zachte verhemelte /
Bron: RudolfSchreier, Wikimedia Commons (Publiek domein)Aften op het gehemelte
Aften zijn zweertjes in de mond, vaak aan de binnenkant van de wangen en de lippen. Aften zijn kunnen ook op de tong of onder de tong en zelfs op het gehemelte zitten. Deze zweertjes kunnen verschijnen als gele, rode of witte bultjes. Mogelijke oorzaken van aften zijn:
Jeukende bultjes als gevolg van allergieën
Soms kunnen
jeukende bultjes in je mond verschijnen door allergische reacties. Deze allergische reacties kunnen worden veroorzaakt door voedsel, medicijnen en zelfs vaccins.
Soa's: herpes en hiv
Bultjes of knobbeltjes op je gehemelte kunnen ook het gevolg zijn van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) zoals
hiv en
genitale herpes.
Bult na wortelkanaalbehandeling of vanwege een beugel
Na een wortelkanaalbehandeling of een ingreep in de mond, kun je last krijgen van een harde knobbel op je gehemelte, in de buurt van het tandvlees van je boventanden. Het begint vaak als een bult op je tandvlees en het blijft een tijdje bestaan. Dit type bultjes treedt meestal op als gevolg van een
schimmelinfectie in de mond als gevolg van slechte mondhygiëne.
Trauma door tongpiercing
Als je een keer op je
tong bijt, kun je een pijnlijke plek of bult krijgen. Je kunt soms ook een bult op je gehemelte krijgen als gevolg van een tongpiercing die je draagt. Dit kan als volgt worden uitgelegd. De tong in je mond rust met een beetje druk tegen het gehemelte als je mond gesloten is. Een tongpiercing is een 'vreemd voorwerp' in je mond dat je gehemelte kan irriteren. Dit kan resulteren in een bultje of bobbel in je gehemelte.
Boventallige tanden (hyperdontie) /
Bron: Albert, Wikimedia Commons (Publiek domein)Boventallige tanden
Bij hyperdontie heb je een of meer tanden te veel. Meestal zien we dit bij de laterale snijtand of bij de verstandskiezen. Hyperdontie veroorzaakt veelal meestal plaatsgebrek voor de tanden. De behandeling bestaat daarom vaak uit extractie of chirurgisch verwijderen van het te veel aangelegd element.
Wanneer tandarts raadplegen?
Er zijn gevallen waarin een knobbeltje of bultje in je gehemelte zonder duidelijk reden verschijnt en vanzelf weer verdwijnt. Neem in de volgende gevallen contact op met de huisarts of tandarts:
- het bultje wordt groter in omvang
- het bultjes bloedt
- het bultje veroorzaak (extreme) pijn
- het bultje zit er na twee weken nog steeds
- het knobbeltje verstoort het dagelijks leven
- een knobbel die van vorm verandert
- een slecht passend kunstgebit of andere tandheelkundige problemen
- een vieze smaak in de mond
- ernstige brandwonden
- kauwpijn
- moeite met slikken
- pijn bij het slikken
- moeite met ademhalen
- pijn die langer dan een paar dagen aanhoudt
- ernstig verkleurde plekken in de mond
Onderzoek en diagnose
Als je een bultje op je gehemelte opmerkt dat aanhoudt of als je andere symptomen ervaart zoals pijn, bloeding of een verandering in grootte, is het belangrijk om een arts of tandarts te raadplegen voor een juiste diagnose. Het onderzoek begint met een lichamelijk onderzoek van de mondholte, waarbij de arts of tandarts de bult visueel inspecteert en de aangetaste gebieden aanraakt om te voelen of er sprake is van zwelling, gevoeligheid of andere abnormaliteiten.
Lichamelijk onderzoek
Tijdens het lichamelijk onderzoek zal de arts of tandarts je mond, gehemelte, tanden en tandvlees zorgvuldig onderzoeken. Er kan gebruik worden gemaakt van een tongspatel of een lichtbron om een beter zicht te krijgen op de mondholte en het gehemelte. De arts of tandarts zal vragen stellen over de bult, zoals:
- Hoe lang is de bult er al?
- Is de bult veranderd in grootte of vorm?
- Voel je pijn of andere ongemakken?
- Heb je andere symptomen zoals koorts, slikproblemen of een vieze smaak in de mond?
Aanvullende onderzoeken
Afhankelijk van de bevindingen tijdens het lichamelijk onderzoek kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn om de onderliggende oorzaak van het bultje vast te stellen.
- Röntgenfoto: Een röntgenfoto kan helpen om eventuele tandproblemen zoals abcessen of tandcysten te detecteren die het bultje kunnen veroorzaken.
- CT-scan of MRI: Als de arts vermoedt dat de oorzaak van het bultje ernstiger is, zoals een tumor of speekselklierkanker, kan beeldvormend onderzoek zoals een CT-scan of MRI worden voorgesteld om een gedetailleerder beeld te krijgen van de grootte en locatie van de afwijking.
- Biopsie: Als er een vermoeden bestaat van kanker, kan een biopsie worden uitgevoerd. Hierbij wordt een klein stukje weefsel uit het bultje gehaald en naar het laboratorium gestuurd voor verder onderzoek. Dit kan helpen om vast te stellen of het om een kwaadaardig gezwel gaat.
- Bloedonderzoek: In sommige gevallen kan bloedonderzoek nodig zijn om infecties of andere systemische aandoeningen uit te sluiten die mogelijk verantwoordelijk zijn voor het bultje op het gehemelte.
Diagnose
Zodra de resultaten van de onderzoeken binnen zijn, kan de arts een diagnose stellen. Dit kan variëren van onschuldige aandoeningen zoals een vergrote papil of slijmcyste, tot ernstigere aandoeningen zoals een abces of mondkanker. De behandelingsopties worden afgestemd op de diagnose en de ernst van de onderliggende aandoening.
Radiotherapie (bestraling) bij mondkanker /
Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.comBehandeling van knobbeltje op gehemelte
De behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.
Bestraling, chemotherapie en chirurgie
In het geval van mondkanker of speekselklierkanker is een goede chirurgische behandeling vereist om de tumor te verwijderen. Het wordt meestal gedaan met behulp van lokale anesthesie. Vaak is bestraling (radiotherapie) na de operatie nodig.
Excisie (wegsnijden)
Sommige bultjes op je gehemelte verdwijnen zonder enige behandeling, zoals mucoceles. Als ze echter lang blijven bestaan en blijven terugkomen, kunnen ze desgewenst worden weggesneden. Hierbij worden tevens de onderliggende speekselklieren meegenomen.
Antibiotica en antivirale medicijnen
In het geval van een infectie kunnen antivirale middelen of antibiotica voorgeschreven worden om je te ontdoen van de ziekteverwekkers die de bultjes op het verhemelte veroorzaken.
Stoppen met roken /
Bron: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.comStoppen met roken
Stoppen met roken is een van de meest voor de hand liggende maatregelen die je kunt nemen om bultjes in je gehemelte te voorkomen en te bestrijden. Matig alcoholgebruik is ook aan te raden.
Prognose
De vooruitzichten voor een bultje op je gehemelte hangen sterk af van de oorzaak. In veel gevallen is het iets onschuldigs, zoals een slijmcyste, een irritatie door warm of hard voedsel, of een vergrote papil, en verdwijnen de klachten vanzelf of met minimale behandeling. Als dat het geval is, hoef je je meestal geen zorgen te maken, en de prognose is dan ook uitstekend.
Bij ernstigere oorzaken, zoals een abces of een infectie, kan de prognose nog steeds positief zijn, zolang je op tijd de juiste behandeling krijgt. Een antibiotica- of antivirale behandeling kan vaak snel verlichting bieden, en de meeste mensen herstellen volledig zonder blijvende problemen.
In zeldzame gevallen, zoals bij speekselklierkanker of mondkanker, kan de prognose afhangen van hoe vroeg de ziekte wordt ontdekt. Hoe eerder de diagnose wordt gesteld, hoe beter de kans op een succesvolle behandeling. Als kanker tijdig wordt opgespoord, zijn er goede vooruitzichten met behandelingen zoals chirurgie, bestraling of chemotherapie.
Kortom, de prognose varieert per oorzaak, maar in de meeste gevallen is het vooruitzicht goed, vooral als je op tijd naar de dokter gaat en de juiste behandeling krijgt. Het is belangrijk om alert te blijven, vooral als de bultjes in je gehemelte langer dan twee weken aanhouden of gepaard gaan met andere symptomen.
Complicaties
De meeste bultjes op het gehemelte zijn onschuldig en verdwijnen vanzelf, maar in sommige gevallen kunnen complicaties optreden, vooral als er sprake is van een ernstigere onderliggende aandoening. Hier zijn enkele mogelijke complicaties die kunnen ontstaan bij bultjes op het gehemelte:
Infecties
Als een bultje op het gehemelte wordt veroorzaakt door een abces of een bacteriële infectie, kan dit leiden tot verdere verspreiding van de infectie als het niet wordt behandeld. Dit kan resulteren in pijn, zwelling, koorts en soms ook een etterende afscheiding. In ernstige gevallen kan de infectie zich uitbreiden naar andere delen van de mond of zelfs naar de nek en luchtwegen, wat gevaarlijk kan zijn.
Mondkanker
Als een bultje op het gehemelte wordt veroorzaakt door mondkanker of speekselklierkanker, kan het uitblijven van behandeling ernstige gevolgen hebben. Kanker in de mond kan zich naar andere delen van het lichaam verspreiden als het niet vroegtijdig wordt opgespoord en behandeld. Dit kan leiden tot levensbedreigende complicaties.
Problemen met eten en slikken
Bultjes op het gehemelte, vooral als ze groot of pijnlijk zijn, kunnen het eten en slikken bemoeilijken. Dit kan leiden tot gewichtsverlies, ondervoeding of uitdroging als de pijn je ervan weerhoudt om voldoende te eten of te drinken. Bij langdurige problemen kan dit een aanzienlijke invloed hebben op je algehele gezondheid.
Spraakproblemen
Als een bultje zich op een plek bevindt die je spraak beïnvloedt, kan dit leiden tot spraakproblemen of problemen met de articulatie. Dit kan vooral storend zijn als de bult groter wordt of als er meerdere bultjes ontstaan in de mond.
Cosmetische complicaties
Hoewel cosmetische problemen zelden ernstig zijn, kunnen bultjes op het gehemelte die zichtbaar zijn of je mond vervormen, leiden tot gevoelens van onzekerheid of schaamte. Dit kan invloed hebben op je zelfvertrouwen, vooral als de bultjes langdurig aanhouden.
Secundaire aandoeningen
In sommige gevallen kunnen onbehandelde bultjes op het gehemelte leiden tot secundaire aandoeningen, zoals schimmelinfecties of littekens in de mond. Dit kan gebeuren als het bultje herhaaldelijk geïrriteerd raakt of als de mondhygiëne onvoldoende is, wat bijdraagt aan verdere complicaties.
Preventie
Het voorkomen van bultjes op je gehemelte hangt sterk af van de oorzaak, maar er zijn een aantal algemene maatregelen die je kunt nemen om de kans op problemen te verkleinen:
- Zorg voor goede mondhygiëne: Regelmatig poetsen, flossen en het gebruik van mondwater helpen om bacteriën en voedselresten te verwijderen, wat de kans op infecties en abcessen vermindert.
- Vermijd irriterend voedsel: Vermijd het eten van zeer heet of scherp voedsel dat het gehemelte kan irriteren of beschadigen. Zorg ervoor dat je eten goed is afgekoeld voordat je het consumeert.
- Stop met roken: Roken kan leiden tot irritatie van het gehemelte en verhoogt de kans op ernstige aandoeningen zoals mondkanker. Door te stoppen met roken verlaag je het risico op afwijkingen aan je gehemelte.
- Let op je tandheelkundige gezondheid: Regelmatige tandartsbezoeken helpen om problemen zoals tandabcessen vroegtijdig op te sporen en te behandelen voordat ze zich kunnen ontwikkelen tot bultjes op het gehemelte.
- Bescherm je mond tegen letsel: Wees voorzichtig met activiteiten die je mond kunnen beschadigen, zoals kauwen op harde objecten of het dragen van een tongpiercing. Deze kunnen kleine verwondingen veroorzaken die leiden tot bultjes of irritaties.
- Houd allergieën onder controle: Als je allergisch bent voor bepaalde voedingsmiddelen of medicijnen, vermijd deze dan om jeukende bultjes of irritaties in je mond te voorkomen.
Lees verder