CMV gastro-enteritis/colitis: Virale infectie maag of darm

CMV gastro-enteritis/colitis is een ontsteking van de maag of darm als gevolg van een infectie met het cytomegalovirus (CMV). Deze virale infectie komt vooral tot stand bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met aids. De patiënt krijgt te maken met diverse spijsverteringsproblemen, zoals misselijkheid, slikpijn en een bloederige ontlasting. Na diverse uitgebreide onderzoeken om het virus op te sporen, volgt een medicamenteuze behandeling. De vooruitzichten zijn tot slot afhankelijk van de gezondheidsstatus van de patiënt en de ernst van de CMV-infectie.

• Type CMV-virusinfecties
• Oorzaken van cytomegalie-infectie
• Risicofactoren
• Symptomen aan maag of darm
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van CMV gastro-enteritis/colitis
• Prognose van virale infectie door cytomegalovirus
• Complicaties
• Preventie

Type CMV-virusinfecties

Het cytomegalovirus veroorzaakt mogelijk diverse CMV-infecties:

• een infectie aan de achterkant van het oog (CMV retinitis)
• een longinfectie (CMV pneumonie)
• een maag- en darminfectie (CMV gastro-enteritis / colitis, een vorm van virale gastro-enteritis)
• infecties van een baby terwijl hij nog in de baarmoeder is

Oorzaken van cytomegalie-infectie

Het cytomegalovirus (CMV) is een type herpesvirus. Het is gerelateerd aan het virus dat waterpokken (infectie met algemene symptomen en huiduitslag) veroorzaakt. Een infectie met CMV komt vaak voor. De verspreiding van het virus gebeurt door contact met speeksel, urine, ademhalingsdruppels, seksueel contact en bloedtransfusies. De meeste personen worden op een bepaald moment tijdens hun leven blootgesteld aan het virus, maar meestal produceert het virus milde of geen symptomen bij gezonde personen.

Risicofactoren

Ernstige CMV-infecties treden vooral op bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem als gevolg van aids, alcoholmisbruik, chemotherapie voor de behandeling van kanker, colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn, een beenmerg- of orgaantransplantatie, het langdurig gebruik van corticosteroïden of ondervoeding. Slechts sporadisch zijn patiënten met een gezond immuunsysteem getroffen door een ernstige CMV-infectie aan het maagdarmkanaal.

Symptomen aan maag of darm

Een gastro-intestinale CMV-infectie treft één gebied of het hele lichaam. In de slokdarm, de maag, de dunne darm of de dikke darm ontstaat mogelijk zweervorming. Deze zweren gaan gepaard met symptomen zoals:

• braken
• buikpijn
• misselijkheid
• slikproblemen of pijn bij het slikken

Wanneer ook de darmen aangetast zijn, veroorzaken de zweren volgende tekenen:

• buikpijn
• diarree
• een bloederige ontlasting
• gewichtsverlies
• koorts

Ernstigere infecties leiden tot een gastro-intestinale bloeding of een gat door de wand van de darm (gastro-intestinale perforatie).

Diagnose en onderzoeken

De arts voert mogelijk één of meer onderzoeken uit om CMV gastro-enteritis/colitis op te sporen.

• een bariumklysma (röntgenfoto van de dikke darm en het rectum)
• een biopsie: De arts laat een weefselmonster (biopt) uit de maag of de darmen in een laboratorium controleren. Hiermee is het namelijk mogelijk om de aanwezigheid van het virus in het weefsel op te sporen.
• een bloedonderzoek: De arts laat een CMV-serologietest uitvoeren om antilichamen tegen het CMV-virus in het bloed op te sporen. Een andere bloedtest spoort de aanwezigheid van het aantal virusdeeltjes in het bloed op.
• een colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm
• een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag)
• een ontlastingscultuur om andere oorzaken van infectie uit te sluiten
• een slokdarmendoscopie

Behandeling van CMV gastro-enteritis/colitis

De behandeling is bedoeld om de infectie onder controle te houden en symptomen te verlichten. De arts schrijft geneesmiddelen om het virus te bestrijden (antivirale geneesmiddelen). De patiënt moet de medicatie gedurende meerdere weken innemen via de mond (oraal) of anders krijgt hij deze via een ader (intraveneus) toegediend. De meest gebruikte geneesmiddelen zijn ganciclovir en valganciclovir. In sommige gevallen is langdurige therapie nodig. Het geneesmiddel CMV-hyperimmuun globuline is inzetbaar als andere geneesmiddelen niet werken.

Andere geneesmiddelen zijn:

• geneesmiddelen om diarree te voorkomen of te verminderen
• pijnstillers
• voedingssupplementen of voeding via een ader (intraveneus) spierverlies als gevolg van de ziekte te behandelen.

Prognose van virale infectie door cytomegalovirus

Bij patiënten met een gezond immuunsysteem verdwijnen de symptomen van CMV gastro-enteritis/colitis in de meeste gevallen zonder behandeling. De symptomen zijn ernstiger bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. De uitkomst hangt af van de gezondheidstoestand van de patiënt en de ernst van de CMV-infectie. Patiënten met aids hebben over het algemeen een slechtere prognose dan andere patiënten met een verzwakt immuunsysteem, maar de oorzaak hiervan is niet bekend anno oktober 2020. De vooruitzichten hangen ook af van hoe goed de patiënt reageert op de antivirale middelen.

Complicaties

De geneesmiddelen die de arts voorschrijft om het virus te bestrijden, veroorzaken mogelijk bijwerkingen. Het type bijwerking hangt af van het specifieke medicijn dat de patiënt gebruikt. Het medicijn ganciclovir verlaagt bijvoorbeeld het aantal witte bloedcellen. Het medicijn foscarnet veroorzaakt nierproblemen. Afhankelijk van het gebruikte medicijn zijn ook andere bijwerkingen mogelijk.

Preventie

Er is een hoog risico op een CMV-infectie bij patiënten die een orgaantransplantatie van een CMV-positieve donor ontvangen. Door de antivirale middelen ganciclovir (Cytovene) en valganciclovir (Valcyte) via de mond in te nemen vóór de transplantatie, neemt de kans op het krijgen van een nieuwe infectie of het reactiveren van een oude infectie af. Patiënten met aids die een effectieve behandeling krijgen met antiretrovirale therapie krijgen veel minder te maken met een CMV-infectie.

Lees verder

• Cytomegalie-infectie: Infectie door cytomegalovirus (CMV)
• Cytomegalovirus (CMV) Retinitis: Oogaandoening
• CMV pneumonie (cytomegalovirus): longinfectie