Tepelkrampen: oorzaken en behandeling van tepelvasospasme

Tepelvasospasme veroorzaakt pijnlijke tepelkrampen of krampen in de tepel. Wanneer je bloedvaten samentrekken of kleiner worden in omvang, wordt dit 'vasospasme' genoemd. Vasospasme kan optreden bij blootstelling aan koude of emotionele stress, maar bij sommige mensen kan het behoorlijk ernstig zijn en pijn veroorzaken. Bij sommige moeders die borstvoeding geven, kunnen de bloedvaten in de tepel spasmen of krampen vertonen, bekend als tepelkrampen of tepelvasospasme. Dit is een vervelend maar onschuldig fenomeen.

• Wat zijn vasospasmen?
• Wie krijgt er last van tepelkrampen?
• Symptomen van tepelvasospasme
• Zijn tepelkrampen ernstig?
• Oorzaken en risicofactoren van tepelkrampen
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en medische geschiedenis
• Lichamelijk onderzoek
• Aanvullende onderzoeken
• Zelfzorg
• Zelfzorgmaatregelen
• Supplementen
• Behandeling van tepelvasospasme
• Wat te doen?
• Andere behandelingsopties
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat zijn vasospasmen?

Vasospasme of vaatkramp kan zich voordoen in bloedvaten in het lichaam, zoals in het hart, de hersenen of de ogen. Vaak doet het zich voor in de vingers, een aandoening die bekend staat als het fenomeen van Raynaud, waarbij je vingers wit worden als ze koud zijn. Minder vaak worden de bloedvaten in de tepels getroffen waardoor er pijn ontstaat tijdens, onmiddellijk na of tussen de borstvoeding in.

Wie krijgt er last van tepelkrampen?

Deze aandoening komt vaker voor bij vrouwen:

• met een familiegeschiedenis van het fenomeen van Raynaud
• die de neiging hebben om koude vingers of voeten te hebben of een 'slechte bloedsomloop' hebben
• met een lage body mass index of BMI (dus dunne of magere mensen of mensen met ondergewicht)

Symptomen van tepelvasospasme

Tepelkrampen herken je aan de volgende symptomen:

• lichte tot ernstige tepelpijn of borstpijn
• de pijn kan brandend of kloppend zijn of lijken op speldenprikjes
• de krampen kunnen enkele seconden tot uren duren
• de tepelkrampen kunnen na, tijdens en tussen voedingen voorkomen
• de pijn kan erger worden wanneer de tepels worden blootgesteld aan kou

Als je pijn hebt, veranderen je tepels gewoonlijk van kleur in bleek/wit, blauw/paars of donkerrood. Deze kleurveranderingen zijn een teken dat je bloedvaten krimpen of spasmen vertonen.

Zijn tepelkrampen ernstig?

Tepelvasospasme of tepelkrampen variëren van licht ongemak tot ernstige pijn. Sommige vrouwen kunnen het gevoel hebben dat de pijn zo ernstig is dat ze niet meer kunnen doorgaan met het geven van borstvoeding.

Oorzaken en risicofactoren van tepelkrampen

Oorzaken en risicofactoren van tepelkrampen zijn:

• Blootstelling aan koude temperaturen: Koude weersomstandigheden of contact met koude voorwerpen kunnen vasospasmen veroorzaken, vooral bij mensen die gevoelig zijn voor temperatuurwisselingen.
• Perioden van ernstige emotionele stress: Stress kan een rol spelen bij vasospasmen, omdat het de bloedvaten kan vernauwen, wat leidt tot pijn en ongemak in de tepels.
• Roken of meeroken: Roken vermindert de bloedcirculatie, waardoor de kans op vasospasmen toeneemt. Meeroken kan ook een risicofactor zijn.
• Baby niet goed aangelegd aan de borst: Onjuiste aanhechting tijdens het borstvoeden kan leiden tot schade aan de tepels, wat vasospasmen kan triggeren.
• Tepelkloven of trauma aan de tepel: Scheurtjes of verwondingen aan de tepel kunnen pijn veroorzaken en het risico op vasospasmen verhogen.
• Migraine: Migraine wordt geassocieerd met vasculaire problemen, die ook vasospasmen in andere delen van het lichaam kunnen veroorzaken, waaronder de tepels.
• Bepaalde medische aandoeningen zoals lupus, reumatoïde artritis en hypothyreoïdie (traag werkende schildklier): Deze aandoeningen kunnen invloed hebben op de bloedvaten en bijdragen aan het ontstaan van vasospasmen.
• Bepaalde medicijnen zoals fluconazol (ter behandeling van oppervlakkige en systemische infecties van gisten en schimmel) en de anticonceptiepil: Deze medicijnen kunnen de doorbloeding beïnvloeden en in sommige gevallen vasospasmen veroorzaken.

Andere oorzaken van tepelvasospasme:

• Overmatige druk op de borst of tepels: Strakke kleding, bh's of compressie kan leiden tot verminderde bloedtoevoer naar de tepels, wat vasospasme kan veroorzaken.
• Hormoonveranderingen: Hormonale schommelingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze kunnen de gevoeligheid van bloedvaten in de tepels verhogen, wat vasospasme kan veroorzaken.
• Borstopstopping (engorgement): Als de borsten te vol raken, kan de druk op de bloedvaten de doorbloeding naar de tepels verminderen, wat kan leiden tot vasospasme.
• Slechte bloedsomloop: Algemene bloedsomloopproblemen kunnen vasospasmen in de tepels verergeren, vooral bij mensen met aandoeningen zoals atherosclerose of andere vaatziekten.
• Spanning of stress: Naast emotionele stress kan fysieke spanning tijdens het borstvoeden, zoals een verkeerde houding, ook vasospasme veroorzaken.
• Schildklierafwijkingen: Naast hypothyreoïdie kunnen andere schildklierafwijkingen de bloedvaten beïnvloeden en vasospasmen veroorzaken.
• Hypocalciëmie (calciumtekort): Een laag calciumgehalte in het bloed kan leiden tot spasmen in spieren en bloedvaten, wat ook tepels kan beïnvloeden.
• Koude reflexen na douchen of baden: Blootstelling aan koude lucht na het douchen of baden, wanneer de huid nog nat is, kan vasospasme in de tepels triggeren, net zoals het gebeurt met handen en voeten.
• Bepaalde sporten of activiteiten: Sporten waarbij de borstkas herhaaldelijk wordt belast, zoals hardlopen of fietsen, kunnen druk op de bloedvaten uitoefenen, wat vasospasmen in de tepels kan veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en medische geschiedenis

Bij tepelvasospasme zal de arts beginnen met een gedetailleerd vraaggesprek. Je symptomen, zoals pijn, kleurveranderingen in de tepels, en eventuele andere factoren zoals blootstelling aan kou of stress, worden besproken. Daarnaast zal de arts vragen naar je medische geschiedenis, inclusief eerdere problemen met de bloedvaten zoals het fenomeen van Raynaud of auto-immuunziekten zoals lupus of reumatoïde artritis.

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts letten op tekenen zoals verkleuring van de tepels (wit, blauw of paars) en eventuele andere zichtbare veranderingen of beschadigingen, zoals tepelkloven. De borstvoedingshouding en de aanhechting van de baby worden ook beoordeeld, omdat een slechte aanhechting een mogelijke oorzaak van vasospasmen kan zijn.

Aanvullende onderzoeken

In sommige gevallen kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn om de diagnose te bevestigen of onderliggende aandoeningen uit te sluiten:

• Temperatuuranalyse van de tepels: Dit kan helpen bij het opsporen van abnormale bloedvatreacties.
• Bloedonderzoek: Om onderliggende aandoeningen zoals hypothyreoïdie of vitaminetekorten op te sporen, die kunnen bijdragen aan vasospasmen.
• Diagnose van Raynaud's fenomeen: Als er vermoedens zijn dat tepelvasospasme onderdeel is van het fenomeen van Raynaud, kan verder onderzoek nodig zijn om de diagnose te bevestigen.

Door deze stappen kan de arts vaststellen of tepelvasospasme de oorzaak is van je klachten en een geschikt behandelplan opstellen om je symptomen te verlichten en het probleem aan te pakken.

Zelfzorg

Zelfzorgmaatregelen

Zorg er allereerst voor dat je baby goed wordt aangelegd en dat je tijdens het zogen geen pijn hebt. Warmte is ook erg belangrijk. Zorg ervoor dat je warm blijft en bescherm je tepels altijd. Wanneer je pijn hebt, kun je warme kompressen of de palm van je hand op de tepel plaatsen voor onmiddellijke verlichting. Actief blijven door oefeningen te doen of door anderszins te bewegen, kan helpen. Vermijd het roken van sigaretten en meeroken, en verminder het gebruik van cafeïne. Het is belangrijk om zo snel mogelijk een afspraak te maken met je huisarts als dit probleem zich ondanks je inspanningen voortzet.

Supplementen

Bepaalde supplementen kunnen ook helpen:

• Visoliecapsules (die essentiële vetzuren bevatten) of teunisbloemolie (gamma-linolzuur) kunnen de ontspanning van de bloedvaten verbeteren.
• Hoge doses calcium (1000 mg tweemaal daags), magnesium (500 mg tweemaal daags) en vitamine B6 (150-200 mg per dag gedurende 4 dagen, dan 25-50 mg per dag) kan helpen de bloedvaten te ontspannen.

Behandeling van tepelvasospasme

Wat te doen?

Het gebruik van paracetamol of ibuprofen kan zeer nuttig zijn om de pijn van tepelvasospasme of tepelkrampen te behandelen. Paracetamol is veilig tijdens het geven van borstvoeding. Lees altijd wel eerst de bijsluiter voor gebruik. Gebruik ibuprofen tijdens de periode van borstvoeding uitsluitend in overleg met je huisarts.

Nifedipine verwijdt de bloedvaten en verlaagt de bloeddruk. Gewoonlijk wordt het voorgeschreven voor hoge bloeddruk, maar het kan ook worden gebruikt voor tepelvasospasme en is veilig voor moeders die borstvoeding geven en baby's. Meestal worden deze pillen voorgeschreven voor een periode van 2 weken, en dit kan voldoende zijn om verlost te worden van de tepelpijn. Sommige moeders moeten ze echter gedurende langere tijd gebruiken. Als je bijwerkingen zoals duizeligheid, een licht gevoel, hoofdpijn, hartkloppingen, of zwelling van de benen ervaart, dan moet je je huisarts of apotheker daarover in kennis stellen.

Andere behandelingsopties

Naast medicatie zijn er andere maatregelen die je kunt nemen om tepelvasospasme te verlichten:

• Warmtecompressen: Het aanbrengen van warmte op je tepels direct na het voeden kan de bloedvaten helpen ontspannen en de pijn verminderen. Gebruik een warm kompres of een warmwaterkruik om warmte toe te dienen. Vermijd blootstelling aan kou, omdat dit de symptomen kan verergeren.
• Correcte borstvoedingspositie: Zorg ervoor dat je baby goed is aangelegd tijdens het voeden. Een slechte aanhechting kan tepeltrauma veroorzaken, wat bijdraagt aan vasospasmen. Een lactatiekundige kan helpen bij het verbeteren van de borstvoedingshouding.
• Vermijd koude: Bescherm je tepels tegen kou door warme kleding te dragen, vooral bij koud weer. Gebruik eventueel borstcompressen om je tepels warm te houden na het voeden.
• Supplementen: Bepaalde supplementen zoals magnesium, calcium en vitamine B6 kunnen helpen om de bloedvaten te ontspannen en de symptomen van vasospasme te verminderen. Raadpleeg je arts voordat je supplementen gaat gebruiken.
  Stoppen met roken / Bron: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.com
• stop met roken: Roken kan de bloedvaten vernauwen, waardoor vasospasmen kunnen verergeren. Het stoppen met roken kan de doorbloeding verbeteren en de symptomen van tepelvasospasme verminderen.
• Stressmanagement: Stress kan vasospasmen verergeren. Het gebruik van ontspanningstechnieken zoals mindfulness of ademhalingsoefeningen kan helpen om de symptomen te verminderen en de algehele doorbloeding te verbeteren.

Prognose

De vooruitzichten bij tepelvasospasme zijn meestal positief, vooral als je het probleem snel aanpakt. Met de juiste behandeling, zoals het gebruik van warmte, medicijnen zoals nifedipine, en het verbeteren van de borstvoedingshouding, kunnen de klachten vaak snel verminderen of zelfs helemaal verdwijnen. Voor veel vrouwen verdwijnen de symptomen binnen een paar weken, zeker als je ook let op zaken als het warm houden van je tepels en het vermijden van stress.

Als je de onderliggende oorzaken, zoals kou of stress, aanpakt, zul je waarschijnlijk merken dat de vasospasmen minder vaak voorkomen. Door zelfzorgmaatregelen te nemen, zoals warme compressen en stressvermindering, kun je terugkerende aanvallen voorkomen en comfortabeler borstvoeding blijven geven.

In sommige gevallen, vooral als je last hebt van chronische aandoeningen zoals het fenomeen van Raynaud of auto-immuunziekten, kan het vasospasme langer aanhouden. Maar zelfs dan kun je met de juiste ondersteuning en behandeling meestal succesvol doorgaan met borstvoeding.

Kortom, met tijdige hulp en de juiste maatregelen kun je de pijnlijke tepelkrampen vaak goed onder controle krijgen en probleemloos blijven voeden.

Complicaties

Als tepelvasospasme niet goed wordt behandeld, kunnen er een aantal vervelende complicaties optreden. Hier zijn enkele mogelijke problemen waarmee je te maken kunt krijgen:

• Aanhoudende pijn: Zonder de juiste behandeling kunnen de tepelkrampen steeds terugkomen en de pijn kan heviger worden. Dit kan het moeilijk maken om door te gaan met borstvoeding.
• Tepelkloven of beschadigingen: Als je baby niet goed is aangelegd en je daardoor tepelvasospasme krijgt, kan dit leiden tot beschadigingen zoals tepelkloven. Dit maakt het voeden pijnlijker en verhoogt het risico op infecties.
• Minder borstvoeding geven: Door de pijn van vasospasmen kun je minder vaak borstvoeding willen geven, wat kan leiden tot een verminderde melkproductie of het voortijdig stoppen met borstvoeding.
• Emotionele stress: De aanhoudende pijn en ongemakken kunnen ervoor zorgen dat je je emotioneel uitgeput of gestrest voelt, wat ook invloed kan hebben op je algehele welzijn en de borstvoedingsrelatie.
• Terugkerende aanvallen van vasospasme: Als je de onderliggende oorzaken niet aanpakt, zoals blootstelling aan kou of stress, kunnen de aanvallen steeds terugkomen en het moeilijker maken om ze onder controle te krijgen.

Preventie

Je kunt tepelvasospasme helpen voorkomen door enkele eenvoudige maatregelen te nemen:

• Houd je tepels warm: Blootstelling aan kou is een belangrijke trigger voor vasospasme. Draag warme kleding en gebruik borstcompressen om je tepels warm te houden, vooral na het voeden.
• Let op een goede borstvoedingshouding: Zorg ervoor dat je baby goed is aangelegd tijdens het voeden. Een slechte aanhechting kan leiden tot tepeltrauma, wat vasospasmen kan verergeren. Vraag indien nodig hulp van een lactatiekundige.
• Vermijd stress: Stress kan vasospasmen verergeren. Probeer ontspanningstechnieken zoals mindfulness of ademhalingsoefeningen om stress te verminderen en de doorbloeding te verbeteren.
• Stop met roken: Roken vernauwt de bloedvaten, wat de kans op vasospasmen vergroot. Stoppen met roken kan de doorbloeding verbeteren en de kans op tepelvasospasme verminderen.
• Vermijd koude dranken en voedsel: Koude dranken of voedsel kunnen de bloedvaten vernauwen en vasospasmen uitlokken. Probeer warme dranken en voedsel te consumeren om je lichaamstemperatuur stabiel te houden.
• Supplementen gebruiken: Het nemen van supplementen zoals magnesium, calcium en vitamine B6 kan helpen om de bloedvaten te ontspannen. Raadpleeg je arts voordat je met supplementen begint.

Lees verder

• Tepel en tepelhof: functie & symptomen van tepelaandoeningen
• Tepeleczeem: droge, schilferige stukjes huid tepel-tepelhof
• Tepelafscheiding: oorzaken vocht, bloed of etter uit tepel
• Tepelkloven: behandelen, voorkomen en verzorgen zalf & crème