Medicatie: Bijwerkingen aan huid (huidreacties)
Sommige medicijnen veroorzaken bijwerkingen aan de huid. De meeste door geneesmiddelen veroorzaakte huidreacties zijn mild en bestaan uit bijvoorbeeld bultjes en een rode huid. Deze huidproblemen verdwijnen wanneer de patiënt stopt met het gebruik van het bewuste medicijn. Soms komen echter ernstigere huidproblemen tot stand door medicatiegebruik zoals bijvoorbeeld het afsterven van de huid (huidnecrose). Bij ernstige, bijkomende of aanhoudende huidreacties als gevolg van medicatiegebruik is advies van een arts en meestal ook een behandeling nodig. De arts identificeert het geneesmiddel dat zorgt voor de symptomen, laat de patiënt hiermee stoppen en zet een ondersteunende behandeling in. De vooruitzichten zijn bij milde huidklachten goed, maar soms komen wel ernstige complicaties voor.

Diverse medicijnen veroorzaken soms huidproblemen /
Bron: Stevepb, PixabayMedicatie en huidproblemen
De oorzaak van
huidproblemen is te wijten aan voorgeschreven of vrij verkrijgbare
medicatie.
Voorbeelden van veel voorkomende geneesmiddelen die huidproblemen veroorzaken, zijn=
Oorzaken van huidreactie door medicatiegebruik
Het gebruik van geneesmiddelen zorgt ervoor dat mensen langer kunnen leven. Hierdoor krijgen mensen gedurende hun leven meer en vaker dan vroeger te maken met medicijnen. Door deze toename zijn er ook meer waargenomen bijwerkingen waaronder aan de huid.
Mechanisme
Het onderliggende mechanisme is mogelijk immunologisch (zoals bij geneesmiddelenallergieën) of niet-immunologisch (bijvoorbeeld bij fotodermatitis of als bijwerking van anticoagulantia). Uitbarstingen komen vaak voor bij een bepaald medicijn (bijvoorbeeld met fenytoïne), of zijn soms zeer zeldzaam (bijvoorbeeld het
syndroom van Sweet na toediening van koloniestimulerende factoren).
Categorieën van huidreacties door medicijnen
Er zijn twee brede categorieën van bijwerkingen. Type A-reacties zijn bekende bijwerkingen van een medicijn die grotendeels voorspelbaar zijn (farmatoxicologische bijwerkingen). Type B-reacties (overgevoeligheidsreacties) zijn vaak immuun-gemedieerd en reproduceerbaar bij herhaalde blootstelling aan normale doseringen van een bepaald medicijn. In tegenstelling tot type A-reacties is het mechanisme van type B of overgevoeligheidsreacties niet volledig bekend.
Risicofactoren
Aandoeningen
Onderliggende virale infecties en ziekten veroorzaken mogelijk sneller bepaalde huidreacties. Een eerdere
allergische geneesmiddelenreactie of geneesmiddelintolerantie verhoogt het risico op een huidbijwerking op een ander geneesmiddel.
Omgevingsfactoren
Allergische reacties op sommige medicijnen komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Voorts zijn genetische factoren bekend die patiënten meer vatbaar maakt voor huiduitbarstingen door medicatie. Hoe meer medicijnen de arts voorschrijft, hoe groter de kans op een medicatie-allergie. Er kunnen voorts kruisreacties optreden met betrekking tot eerdere gevoeligheid voor verschillende medicijnen, zonnefilters, cosmetica, voedingsmiddelen of
insectenbeten. Tot slot zijn ouderen het vaakst aangetast.
Symptomen
De milde tot ernstige huidproblemen starten vrijwel meteen of pas enkele dagen of zelfs weken later na het innemen van de medicatie. Vrijwel alle lichaamsdelen zijn mogelijk aangetast.
Mild
Het meest voorkomende type uitbarsting is een morbilliforme (lijkt op
mazelen) of een erythemateuze (rode)
huiduitslag (ongeveer 90% van de gevallen). Minder vaak lijkt het uiterlijk van de medicatie-uitbarsting ook op
netelroos (urticaria, galbulten), papels, pustels, bultjes,
blaren, … Ook ontstaat mogelijk
angio-oedeem (
zwelling van diepere huidlagen) door het gebruik van geneesmiddelen (met name door
ACE-remmers). Door geneesmiddelen geïnduceerde fotosensitiviteit / fototoxiciteit (overdreven
zonnebrand) of fotoallergie (
eczeem bij op de zon belichte plaatsen) is een andere mogelijke bijwerking van het gebruik van bepaalde medicijnen. Verder veroorzaakt medicatie soms een huidskleur die donkerder is dan normaal (
hyperpigmentatie) of lichter is dan normaal (
hypopigmentatie). Sporadisch ontstaat zelfs eczeem of
psoriasis door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen.
Ernstig
Enkele voorbeelden van ernstige huidreacties veroorzaakt door medicatie zijn:
Deze ernstige uitbarstingen van geneesmiddelen zijn overgevoeligheidsreacties en zijn veroorzaakt door het immuunsysteem. Mogelijk zijn deze zelfs levensbedreigend.

Een bloedonderzoek is vaak nodig /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
Huidreacties oor het gebruik van medicijnen diagnosticeren gebeurt voornamelijk door het doorlopen van de
medische geschiedenis en het uitvoeren van een klinisch onderzoek. De arts heeft ook informatie nodig over de timing van het verschijnen va de huiduitslag na blootstelling aan een medicijn. Dit helpt namelijk bij het categoriseren van het type reactie. De huidproblemen bootsen echter een groot aantal andere aandoeningen na, waardoor de diagnose vaak met vertraging gebeurt. Een
huidbiopsie,
bloedonderzoek of immunologisch onderzoek is bij veel patiënten nuttig. Om schade aan de organen uit te sluiten, zet de arts tot slot mogelijk
beeldvormende onderzoeken in zoals een
thoraxfoto (
röntgenfoto van de
borstkas), een
echografie, een
CT-scan of een
MRI-scan.
Behandeling bij bijwerkingen aan huid door medicijnen
De arts moet het verantwoordelijke medicijn zo snel mogelijk identificeren zodat de patiënt dit kan stopzetten. Bij een milde huiduitslag zijn systemische steroïden niet nodig.
Topische (op de huid toegepaste)
corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) zijn veilig op korte termijn en verminderen de symptomen.
Vochtinbrengende middelen mag een patiënt royaal en frequent toepassen. Netelroos reageert vaak op
antihistaminica, maar ze zijn zelden bruikbaar voor andere soorten medicatie-uitbarstingen op de huid. Bij ernstige reacties is een ziekenhuisopname vereist.
Prognose
De meeste huidreacties door geneesmiddelen herstellen volledig zonder complicaties. Het is wel mogelijk dat de uitbarstingen van geneesmiddelen langzaam verdwijnen of zelfs nog verergeren in de komende paar dagen nadat het medicijn is stopgezet. Bij de meeste patiënten zijn de huidproblemen na één à twee weken na het staken van het medicament verdwenen.
Complicaties bij huidreacties door geneesmiddelen
Littekens, blindheid en de dood zijn mogelijk bij zeer ernstige huidreacties zoals bij toxische epidermale necrolyse. Hierbij ontstaat een
pijnlijke huid, wat snel wordt gevolgd door een snelle, wijdverspreide huidafbraak. Deze aandoening tast meestal 30% of meer van het totale lichaamsoppervlak aan. Een secundaire infectie en
sepsis (bloedvergiftiging) zijn belangrijke complicaties en ook een
longontsteking ontwikkelt zich mogelijk.
Lees verder