Peri-anaal eczeem: oorzaken & behandeling eczeem bij anus

Peri-anaal eczeem is eczeem bij de anus. De anus kan getroffen worden door huidaandoeningen zoals psoriasis en eczeem. Eczeem rond de anus wordt peri-anaal eczeem genoemd. Ook al praten maar heel weinig mensen over ongemakken aan hun anus, er zijn er veel verschillende aandoeningen die in deze regio kunnen voorkomen. Een daarvan is anaal eczeem. Het is een uitslag rond de anus. Hoewel het eczeem gepaard gaat met ernstige jeuk en een onaangenaam brandend gevoel van de anus kan veroorzaken, bieden verschillende behandelingen een snelle verlichting van de symptomen.

• Wat is peri-anaal eczeem?
• Acuut, subacuut of chronisch
• Vormen van anaal eczeem
• Vormen en oorzaken anaal eczeem
• Allergisch contacteczeem
• Atopisch peri-anaal eczeem
• Orthoergisch (irritatief, toxisch) contacteczeem
• Seborroïsch eczeem bij de anus
• Behandeling van peri-anaal eczeem
• Zelfzorg
• Onderliggende kwaal behandelen
• Medische behandeling
• Verwar peri-anaal eczeem niet met psoriasis
• Casus peri-anaal eczeem
• Patiëntgegevens
• Huidige situatie
• Symptomen
• Anamnese
• Diagnose
• Behandeling door de huisarts
• Prognose
• Nazorg

Wat is peri-anaal eczeem?

Acuut, subacuut of chronisch

Peri-anaal eczeem is een van de meest voorkomende aandoeningen van de anus. Als je kijkt naar de proctologische aandoeningen (aandoeningen in het laatste stukje van de darm en de anus), dan bezoekt ongeveer tien procent hunner een arts vanwege anaal eczeem. Peri-anaal eczeem kan acuut, subacuut en chronisch zijn. Bij deze vorm van eczeem staat schilfering minder op de voorgrond en is er eerder sprake van roodheid en jeuk.

Vormen van anaal eczeem

Er worden vier hoofdvormen van peri-anaal eczeem onderscheiden:

• allergisch contacteczeem
• atopisch peri-anaal eczeem
• orthoergisch (irritatief, toxisch) contacteczeem
• seborroïsch eczeem bij de anus

Ofschoon alle vier de vormen verschillende oorzaken hebben, zijn dezelfde symptomen aanwezig. Je hebt last van een ernstige jeuk bij de anus, die vaak gepaard gaat met nattigheid. Hoewel krabben op korte termijn verlichting biedt, verergert het de symptomen. Daarom moet krabben worden vermeden, wat erg moeilijk kan zijn voor de meeste mensen met eczeem op de anus.

Vormen en oorzaken anaal eczeem

Allergisch contacteczeem

Bij allergisch contacteczeem zijn bepaalde stoffen (allergenen) de oorzaak. Om blijvend van het eczeem af te komen, moet je er daarom achter komen waar je allergisch voor bent. Ten eerste kun je de door jou gebruikte cosmetische producten op de ingrediënten controleren. Douchegels, lotions, zepen die in contact komen met de anus worden vaak geparfumeerd met geuren waar het lichaam allergisch voor is. Het getroffen gebied wordt pijnlijk en ontstoken. Bovendien kunnen zalven voor aambeien ook bepaalde actieve ingrediënten bevatten waar sommige mensen allergisch voor zijn. Het zoeken naar de trigger is hierbij vaak moeilijk. Natuurlijke stoffen zoals kamille of menthol kunnen soms ook de boosdoeners zijn en leiden tot allergisch contacteczeem. Naast cosmetica en medisch gebruikte producten, moeten ook wasmiddelen, inlegkruisjes, hygiënedoekjes en nat toiletpapier op ingrediënten worden gecontroleerd. Het kan ook nuttig zijn om een ​​allergoloog te bezoeken die specifiek de allergenen kan bepalen. Daarna moet je goed nagaan op welke manier je in contact komt met de allergenen. Door de allergenen te vermijden kun je de symptomen van peri-anaal eczeem verbeteren.

Atopisch peri-anaal eczeem

Bij atopisch peri-anaal eczeem spelen andere factoren een rol, omdat deze vorm een ​​specifiek type van atopisch eczeem is. Ongeveer 20 tot 30 procent van alle gevallen van anaal eczeem kan worden toegeschreven aan atopisch eczeem. De getroffenen hebben een overgevoelige huid die ook op andere plaatsen tot eczeem neigt. Je hebt bijvoorbeeld last van jeukende, schilferende huid in de oksels of ellebogen, evenals op de handen of het gezicht. De oorzaak lijkt een combinatie van een aantal factoren met erfelijke aanleg te zijn. Atopisch eczeem gaat gepaard met een erfelijke aanleg om overgevoelig te reageren op stoffen of prikkels uit de omgeving. Ook in dit geval kunnen bepaalde ingrediënten van cosmetica en hygiëneproducten atopisch eczeem veroorzaken. Als een veel voorkomende oorzaak worden geurstoffen genoemd. Daarom moeten mensen met atopisch eczeem speciale huidverzorgingsproducten gebruiken die minder irriterend zijn voor de huid. Vaak zijn er geschikte douchegel, lotions en crèmes in de apotheek te vinden. Bovendien kunnen stoffen in de ontlasting die in contact komen met de anale huid peri-anaal eczeem veroorzaken. De getroffenen moeten bijvoorbeeld afzien van het eten van bepaald voedsel zoals rode pepers of chilipepers. De eerste behandeling van atopisch eczeem bestaat uit zalven.

Orthoergisch (irritatief, toxisch) contacteczeem

In ongeveer een derde deel van alle gevallen van anaal eczeem zijn bacteriën de oorzaak. In dit geval gaat het om orthoergisch (irritatief, toxisch) contacteczeem. In de allereerste plaats zijn aambeien verantwoordelijk voor een dergelijk eczeem. Als de aambei vocht verliest dan kan dit vermengd raken met bacteriële enzymen uit de ontlasting waardoor de huid ontstoken kan raken. De gezonde huid wordt scherp gedefinieerd door de ontstoken rode huid, waardoor de diagnose van toxisch contacteczeem relatief eenvoudig is. In dit geval moeten de aambeien onmiddellijk worden behandeld of verwijderd, zodat de huid kan genezen.Bovendien kan ontoereikende of juist overdreven hygiëne (overmatig gebruik van zeep of andere uitwendige irritantia) verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van dit type eczeem. Als de billen niet voldoende schoongemaakt of gewassen worden na het poepen, zullen ontlastingsresten die vol zit met bacteriën en andere ziektekiemen zich daar verzamelen. In dit geval kan zich gemakkelijk een ontsteking voordoen. Overmatige anale hygiëne is echter ook niet aan te raden. Als de huid door zeep wordt uitgedroogd, kunnen bacteriën gemakkelijker doordringen en ontstekingen veroorzaken. Er wordt daarom aangeraden om je anus alleen maar aan met warm water te reinigen. Warme olijfolie is ook goed omdat het een beschermende vetlaag op de huid aanbrengt. Een andere oorzaak van toxisch) contacteczeem is overvloedig zweten, vooral in combinatie met overgewicht (diabetes) en/of lichamelijke inspanning. Verder kunnen (chronische) diarree en abnormale darmflora ten gevolge van bepaalde antibiotica de boosdoener zijn.

Seborroïsch eczeem bij de anus

Seborroïsch eczeem kan zich ook bij de anus manifesteren en dit wordt perianaal eczema seborrhoicum genoemd. De voorkeursplaatsen van dit type eczeem zijn de haargrenzen, de wenkbrauwen, de plooien naast de neus en in en achter de oren. Het kan zich evenwel ook voordoen tussen de borsten, de rugplooien en in de plooien:

• navel
• onder de borsten
• buikplooi
• liezen
• bilspleet
• rond de anus

Behandeling van peri-anaal eczeem

Zelfzorg

Wat de oorzaak van peri-anaal eczeem ook is, de meeste getroffenen willen snel verlost worden van de klachten. Totdat de oorzaak van het eczeem op de anus is vastgesteld, kan zelfzorg uitkomst bieden. De volgende methoden zijn zeer geschikt voor de behandeling van anaal eczeem:

• Zitbaden bevorderen de anale hygiëne. Als de baden ook worden bereid met bepaalde additieven, ondersteunen ze het genezingsproces. Goed geschikt hiervoor zijn bijvoorbeeld eikenschorsextract of zwarte en groene thee. Aan de ene kant doden de tannines de bacteriën, aan de andere kant zorgen ze ervoor dat het eczeem uitdroogt. Ook nuttig is kamille, klimop of lavendel. De etherische oliën of extracten van deze planten werken ontstekingsremmend en stoppen de jeuk.
• Natte gebieden moeten droog worden gehouden om te voorkomen dat bacteriën zich vermenigvuldigen en er wrijving, maceratie en een alkalisch milieu beschadiging van het anusslijmvlies optreedt.
• Als het eczeem nat is, is het raadzaam om 's ochtends een tissue tussen de plooien te plaatsen. Het absorberende materiaal absorbeert het vocht, zodat het geen negatieve gevolgen heeft zoals verweking van de huid, etc.
• Verbetering van de anale hygiëne is in de meeste gevallen de oplossing voor het probleem. Het is goed om de anus te reinigen na een stoelgang door middel van een toiletdouche. Omdat dit altijd mogelijk is, kan de anus ook voorzichtig worden gereinigd met lauw water met een zacht washandje en vervolgens worden drooggedept. Als je warme olijfolie gebruikt om de anus te reinigen, voorzie je de gevoelige huid van voldoende vocht en voorkom je opnieuw eczeem.

Onderliggende kwaal behandelen

Onderliggende kwalen behandelen voorkomt dat het eczeem terugkeert. Zo zal de arts aambeien behandelen en bij obstipatie zal de arts het gebruik van voedingsvezels en voldoende vocht aanraden, evenals dagelijks bewegen.

Medische behandeling

Vermijd de uitlokkende factoren die het eczeem kunnen veroorzaken. De huisarts kan zalven en crèmes voorschrijven die de jeuk onderdrukken en het eczeem verminderen.

Verwar peri-anaal eczeem niet met psoriasis

Hoewel ernstige jeuk en anuskloofjes typische symptomen van anaal eczeem kunnen zijn, kunnen er ook tekenen van psoriasis in de huidplooien aanwezig zijn. Psoriasis inversa is een zeldzame vorm van psoriasis en kan zich onder meer voordoen in de bilplooi en rond de anus. Vaak wordt het verward met eczeem of een schimmelinfectie.

Casus peri-anaal eczeem

Hieronder wordt een casus besproken van een vrouw met peri-anaal eczeem.

Patiëntgegevens

• Naam: Sarah de Boer
• Leeftijd: 35 jaar
• Geslacht: Vrouw
• Beroep: Grafisch ontwerper
• Gezinssituatie: Alleenstaand

Huidige situatie

Sarah ervaart al enkele maanden jeuk en irritatie rond haar anus. De symptomen worden erger na een warme douche of intensieve lichaamsbeweging. Ze heeft ook roodheid en schilfering van de huid opgemerkt in het aangedane gebied.

Symptomen

Sarah ervaart de volgende klachten:

• Intense jeuk rond de anus
• Roodheid en schilfering van de huid
• Irritatie na contact met water of zweet
• Soms een branderig gevoel

Anamnese

Sarah heeft een geschiedenis van atopisch eczeem sinds haar kindertijd. Ze gebruikt regelmatig geparfumeerde zeep en heeft een zittend beroep, wat bijdraagt aan huidirritatie. Ze heeft geen bekende allergieën of andere chronische ziekten.

Diagnose

Bij lichamelijk onderzoek wordt een rode, schilferige huid rond de anus waargenomen. De diagnose peri-anaal eczeem wordt gesteld op basis van de klinische presentatie en haar medische voorgeschiedenis.

Behandeling door de huisarts

• Huidverzorging: Advies om geparfumeerde en irriterende producten te vermijden. Aanbevolen wordt om over te schakelen naar hypoallergene en ongeparfumeerde zeep.
• Topische medicatie: Voorgeschreven een mild corticosteroïd crème (bijvoorbeeld hydrocortison) om ontsteking en jeuk te verminderen. Deze crème moet dun worden aangebracht op het aangedane gebied, twee keer per dag.
• Hydratatie: Regelmatig gebruik van een vochtinbrengende crème om de huidbarrière te herstellen en te behouden.
• Hygiëne: Dagelijks schoonmaken van het anale gebied met lauw water en een zachte, ongeparfumeerde reiniger. Daarna het gebied voorzichtig deppen met een zachte handdoek.
• Kleding: Dragen van loszittende katoenen onderkleding om wrijving en zweten te verminderen.
• Leefstijl: Vermijden van langdurig zitten en, indien mogelijk, regelmatige pauzes nemen om te staan en bewegen.

Prognose

Met de juiste huidverzorging en medicatie kan peri-anaal eczeem goed worden beheerd. De meeste patiënten ervaren binnen enkele weken een verbetering van hun klachten.

Nazorg

• Volgen van de behandeling: De huisarts moedigt Sarah aan om de voorgeschreven behandeling strikt op te volgen. Er wordt ook een controle-afspraak ingepland.
• Alertheid voor symptomen: Sarah moet alert blijven op nieuwe of verergerende symptomen en tijdig medische hulp zoeken indien nodig.
• Onderhoudsbehandeling: Langdurig gebruik van vochtinbrengende crèmes en het vermijden van irriterende stoffen om terugval te voorkomen.

Lees verder

• Eczeem (soorten eczeem): symptomen, oorzaak en behandeling
• Pijn, jeuk en afscheiding uit de anus: oorzaken en symptomen
• Anus: anusaandoeningen of anale klachten met jeuk en pijn
• Anale jeuk (jeukende anus): oorzaken van jeuk aan de anus
• Anale jeuk na ontlasting: oorzaken van jeuk na het poepen