Monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers): Type antidepressiva

MAO-remmers zijn de eerste antidepressiva die werden geïntroduceerd in de jaren 50. Deze op voorschrift verkrijgbare medicijnen zijn meestal niet de eerste keuze bij de behandeling van psychische stoornissen. Patiënten moeten zich namelijk bij het nemen van dit medicijn houden aan verschillende voedingsbeperkingen. Ook mogen bepaalde patiëntengroepen dit medicijn niet nemen, of mogen patiënten dit medicijn niet met andere antidepressiva nemen, omdat ze anders een grote kans lopen op het krijgen van het serotoninesyndroom. Verder komen ook mogelijk bijwerkingen tot stand. MAO-remmers zijn daarom alleen een behandelingsoptie als alle andere medicijnen niet succesvol zijn. De maximale effecten van het medicijn zijn tot slot pas merkbaar na enkele weken.

• Namen van medicijn
• Toepassingen van MAO-remmers
• Contra-indicaties van type antidepressiva
• Epileptische aanvallen
• Hypertensieve crisis
• Serotoninesyndroom
• Verhoogd tyraminegehalte
• Werkingsmechanisme
• Toediening
• Effectiviteit van geneesmiddel
• Bijwerkingen
• Conclusie

Namen van medicijn

MAO-remmers staan bekend onder volgende namen:

• Fenelzine (Nardil) (voor de behandeling van een depressie)
• Moclobemide (Aurorix) (voor de behandeling van een depressie)
• Rasagiline (voor de behandeling van de ziekte van Alzheimer)
• Selegiline (Eldepryl) (voor de behandeling van de ziekte van Alzheimer) (verkrijgbaar in de vorm van een huidpleister)
• Tranylcypromine (Tracydal of Parnate) (voor de behandeling van een depressie)

Toepassingen van MAO-remmers

Monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers) zijn een aparte klasse van antidepressiva en behandelen verschillende vormen van een depressie en andere psychische aandoeningen zoals een paniekstoornis, een sociale fobie en een atypische depressie. Ook zijn de medicijnen inzetbaar voor het behandelen van de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen) en multiple systeematrofie (neurodegeneratieve ziekte met symptomen met betrekking tot de beweging en de bloeddruk).

Contra-indicaties van type antidepressiva

Epileptische aanvallen

Patiënten met een voorgeschiedenis van epileptische aanvallen of epilepsie mogen MAO-remmers niet nemen; deze medicijnen lokken namelijk mogelijk aanvallen uit.

Hypertensieve crisis

Ook moeten bepaalde patiënten met een bepaalde medische geschiedenis MAO-remmers vermijden, omdat dit een hypertensieve crisis kan veroorzaken:

• alcoholisme
• angina pectoris (pijn op de borst, teken van hartaanval)
• bloedvataandoeningen
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een feochromocytoom (tumor in de bijnieren met afgifte van hormonen)
• een overactieve schildklier
• een recente hartaanval
• een recente beroerte
• ernstige hoofdpijn
• leveraandoeningen
• nierziekten

Serotoninesyndroom

Patiënten mogen geen monoamineoxidaseremmers mengen met andere antidepressiva zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's). Deze combinatie van geneesmiddelen leidt mogelijk tot het serotoninesyndroom, dat mogelijk dodelijk is. Ook het gebruik van sint-janskruid in combinatie met MAO-remmers is uit den boze omdat dit leidt tot het serotoninesyndroom.

Volgende mogelijke symptomen komen tot stand bij het serotoninesyndroom.

• bewusteloosheid (af en toe)
• bloeddrukschommelingen
• een onregelmatig hartritme
• epileptische aanvallen
• koorts
• leverproblemen
• nierproblemen
• overmatig zweten
• spierstijfheid
• verwardheid
• verwijde pupillen (mydriasis)

Bovendien moeten patiënten bij het veranderen van MAO-remmers naar een ander antidepressivum zichzelf twee weken de tijd geven om de nieuwe behandeling te starten, om interactie (een wisselwerking) met het geneesmiddel te voorkomen.

Verhoogd tyraminegehalte

MAO-remmers voorkomen de afbraak van tyramine in het lichaam. Patiënten die monoamineoxidaseremmers gebruiken en voedsel of dranken met tyramine consumeren, vertonen een hoog tyraminegehalte in het serum. Een hoog niveau van tyramine veroorzaakt een plotselinge toename van de bloeddruk, wat bekend staat als de 'tyramine-pressorrespons'. Een hoog tyramineniveau leidt zeer sporadisch tot een hersenbloeding waaraan een patiënt mogelijk komt te overlijden.

De volgende voedingsmiddelen bevatten veel tyramine en moeten mensen vermijden:

• alcohol
• alle noten
• avocado's
• bananen
• dadels
• kaas
• kalkoen
• lever
• oud voedsel
• overrijpe vruchten
• rozijnen
• salami
• sojasaus en andere gefermenteerde sojaproducten
• tofu
• tuinbonen
• vijgen
• vis
• worst
• zuurkool

De patiënt moet al deze middelen tot twee weken na het stoppen met MAO-remmers vermijden.

Werkingsmechanisme

Monoamine-oxidaseremmers blokkeren het monoamine-oxidase-enzym. Dit enzym breekt verschillende soorten neurotransmitters (chemische boodschappers) uit de hersenen af: norepinefrine, serotonine, dopamine en tyramine. MAO-remmers remmen bijgevolg de afbraak van deze neurotransmitters, waardoor hun waarden stijgen en ze kunnen werken aan de cellen die zijn getroffen door een depressie.

Toediening

MAO-remmers nemen patiënten in via de mond (oraal), maar de soort antidepressiva zijn ook beschikbaar als een huidpleister. De huidpleisters bieden mogelijk voordelen voor patiënten, omdat ze minder bijwerkingen veroorzaken dan de orale toediening. Patiënten die lagere doses MAO-remmers gebruiken, hoeven niet zo strikt te zijn in hun voeding als patiënten die hogere doses nemen.

Effectiviteit van geneesmiddel

Het kost meestal tijd om de therapeutische effecten van het medicijn te ervaren. Meestal begint het medicijn binnen twee tot drie weken effectief te worden. Patiënten moeten echter het antidepressivum gedurende ten minste zes maanden gebruiken voor het maximale therapeutische voordeel. Patiënten die minder dan zes maanden een antidepressivum gebruiken, hebben vaak een hoge mate van een symptomatische terugval.

Bijwerkingen

De meest voorkomende bijwerkingen zijn:

• constipatie
• diarree
• duizeligheid en/of een licht gevoel in het hoofd
• een droge mond
• een gewichtstoename
• een hoge bloeddruk
• een huidreactie op de huidpleisterplaats
• een verminderd libido
• een verstoorde slaap
• vaker urineren
• vage visuele hallucinaties
• vermoeidheid (af en toe)

Patiënten ervaren meestal in het begin de meeste bijwerkingen. Meestal verdwijnen de bijwerkingen naarmate de patiënt meer tijd besteedt aan de medicatie, maar als bijwerkingen niet verdwijnen of ernstig zijn, moet de patiënt zijn arts raadplegen.

Conclusie

MAO-remmers zijn een belangrijk deel van de farmacologische behandelingsopties bij ernstige depressies en andere psychische stoornissen. De keuze voor MAO-remmers vereist echter zorgvuldige overweging van mogelijke bijwerkingen, voedingsbeperkingen en mogelijke interacties met andere geneesmiddelen. Patiënten moeten goed worden ingelicht over deze risico's en nauwlettend worden gevolgd door hun arts om een veilige en effectieve behandeling te waarborgen.

Lees verder

• Depressie bij ouderen: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Depressie: Oorzaken en behandeling van depressieve gevoelens
• Depressies: Soorten, symptomen & behandelingen van depressie
• Antidepressiva: Medicatie tegen een depressie en pijn
• Winterdepressie en zomerdepressie: Oorzaken en symptomen