Wandelende longontsteking: Milde longinfectie met hoesten

Een wandelende longontsteking (atypische longontsteking) is een milde vorm van een longontsteking (pneumonie) waarvoor in de meeste gevallen geen ziekenhuisopname vereist is. Vaak lijden patiënten aan deze vorm van een longontsteking zonder dat ze dit zelf beseffen, omdat ze enkel tekenen van een verkoudheid ervaren. Bekende symptomen zijn keelpijn, pijn op de borst en ernstige hoestaanvallen. Deze zich langzaam verspreidende aandoening vereist vaak een behandeling met antibiotica. De vooruitzichten zijn meestal uitstekend, al komen onbehandeld af toe toch ernstige complicaties tot stand. Tot slot is het dankzij enkele tips mogelijk om het risico op de ontwikkeling van een wandelende longontsteking te verminderen.

• Epidemiologie
• Oorzaken van longinfectie
• Risicofactoren van wandelende longontsteking
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van atypische longontsteking

Epidemiologie

Een wandelende longontsteking, ook bekend als atypische pneumonie, komt wereldwijd voor en treft voornamelijk kinderen en jongvolwassenen, hoewel het ook bij ouderen kan optreden. De incidentie is hoger in de herfst en wintermaanden, vooral in dichtbevolkte gebieden zoals scholen en kazernes. De veroorzaker, vaak Mycoplasma pneumoniae, verspreidt zich via druppelinfectie en kan uitbraken veroorzaken, vooral in omgevingen waar mensen dicht op elkaar leven.

Oorzaken van longinfectie

Een wandelende longontsteking is vaak het gevolg van bacteriën, virussen, schimmels, chemicaliën of ingeademd voedsel. Meestal is deze vorm van een longontsteking te wijten aan een infectie met de bacterie Mycoplasma pneumoniae. Deze longinfectie is verspreidt zich langzaam. De verspreiding van de infectie gebeurt door niezen of hoesten. Patiënten zijn mogelijk tot 10 dagen besmettelijk. Ze kunnen in deze periode de ziekte verspreiden naar andere mensen. Mogelijk is er veel nauw contact met een geïnfecteerde patiënt nodig om een wandelende longontsteking te ontwikkelen.

Risicofactoren van wandelende longontsteking

Iedereen krijgt mogelijk te maken met een wandelende longontsteking. Kinderen, militaire rekruten en volwassenen jonger dan veertig jaar zijn het vaakst aangetast door een mycoplasma-longontsteking. Mensen die wonen en werken in drukke plaatsen hebben meer kans om de ziekte op te lopen. Dit zijn mensen die vertoeven in scholen, slaapzalen, militaire kazernes en verpleeghuizen. Ook patiënten met een zwak immuunsysteem zijn vaker aangetast. Roken en luchtvervuiling zijn andere risicofactoren. De late zomer en herfst zijn de meest voorkomende tijden van het jaar om een wandelende longontsteking te krijgen, al verschijnt deze infectie mogelijk gedurende het hele jaar. Patiënten met een ademhalingsaandoening zoals astma (chronische ontsteking van luchtwegen in de longen) zijn tot slot ook vaker getroffen door een atypische longontsteking.

Symptomen

Vaak ervaren patiënten met deze ziekte symptomen die doen denken aan een verkoudheid. Patiënten liggen daardoor niet in bed en hebben geen ziekenhuisopname nodig. Ze gaan zelfs soms werken en voeren mogelijk ook de dagelijkse activiteiten uit, omdat patiënten denken dat ze lijden aan een gewone verkoudheid.

De symptomen beginnen meestal 15 tot 25 dagen nadat de patiënt is blootgesteld aan mycoplasma. De tekenen verergeren geleidelijk gedurende twee tot vier dagen. Volgende symptomen komen mogelijk tot uiting:

• aanhoudende zwakte die ook aanhoudt nadat andere symptomen verdwijnen
• een droge hoest die langer dan één week aanhoudt / ernstige hoestaanvallen
• een gespannen ademhaling
• een verlies van eetlust
• hoofdpijn
• keelpijn
• milde griepachtige symptomen zoals koorts en koude rillingen
• pijn op de borst bij het diep ademhalen (ademhalingspijn)
• vermoeidheid

Sommige mensen met wandelende longontsteking kunnen ook een oorontsteking, bloedarmoede of huiduitslag hebben.

Alarmsymptomen

Hoewel wandelende longontsteking meestal een mild verloop heeft, zijn er enkele alarmsymptomen die medische aandacht vereisen. Deze omvatten kortademigheid, pijn op de borst, hoge koorts die niet afneemt, verwardheid of cyanose (blauwachtige verkleuring van de huid door zuurstoftekort). Bij het optreden van deze symptomen is onmiddellijk medisch ingrijpen noodzakelijk.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts spreekt eerst met de patiënt over de aanwezige klachten waarbij de patiënt moet aangeven hoe lang de symptomen al aanwezig zijn en ook hoe ernstig ze zijn. De arts wil via het vraaggesprek ook te weten komen of er op het werk of thuis ook iemand anders ziek is. Vervolgens voert hij een lichamelijk onderzoek uit. De arts plaatst een stethoscoop op de borstkas en luistert naar de longgeluiden. Dit onderzoek staat in medische termen bekend als een auscultatie.

Diagnostisch onderzoek

Mogelijk bestelt de arts een röntgenfoto van de borstkas en een voert hij een bloedonderzoek uit. Er is een bloedtest die een mycoplasma-infectie kan identificeren. In de meeste gevallen krijgt de patiënt deze test echter niet, tenzij er een wijdverbreide uitbraak in de omgeving is. Een ander bloedonderzoek onthult een toename van bepaalde immuunstoffen (koude agglutininen). Deze test bevestigt de aanwezigheid van de wandelende longontsteking niet, maar wijst wel in de richting van deze vorm van een longinfectie.

Differentiële diagnose

Een wandelende longontsteking wordt vaak verward met andere luchtwegaandoeningen waaronder bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen), griep en een verkoudheid.

Behandeling

Een patiënt gebruikt vaak zelfzorggeneesmiddelen om een verkoudheid en griep te behandelen, maar deze zijn mogelijk niet allemaal even effectief. De arts schrijft daarom vaak antibiotica voor. Normaal gesproken voelt een patiënt zich hiermee reeds beter na enkele dagen. De arts moet wel op de hoogte zijn van het medicatiegebruik alvorens hij deze medicijnen voorschrijft. Verder moet een patiënt veel drinken en voldoende rust nemen.

Prognose

De prognose van een wandelende longontsteking is over het algemeen goed, vooral bij jongere patiënten zonder onderliggende gezondheidsproblemen. Bij de meeste patiënten verbeteren de symptomen binnen een week na het starten van de antibiotica, hoewel vermoeidheid en een aanhoudende hoest enkele weken kunnen aanhouden. Ernstige complicaties zijn zeldzaam, maar kunnen optreden bij ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Complicaties

Hoewel een wandelende longontsteking meestal niet levensbedreigend is, leidt deze af en toe tot meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek) of encefalitis (ontsteking van de hersenen).

Preventie van atypische longontsteking

Er is geen vaccin voor mycoplasma-infecties beschikbaar anno oktober 2020, dus het is niet mogelijk om een wandelende longontsteking volledig te voorkomen. Er zijn echter enkele maatregelen om de kansen op dit type longinfectie te verlagen:

• de handen vaak wassen (goede handhygiëne): Dit voorkomt dat bacteriën zich verspreiden.
• de mond bedekken met de mouw bij het hoesten of niezen en dit ook vragen aan anderen: Hoesten en niezen zijn de belangrijkste verspreidingsroutes van de infectie.
• niet roken. Roken beschadigt de longen en beschadigde longen raken sneller geïnfecteerd.
• voldoende bewegen, gezond en evenwichtig eten en voldoende slapen: Dit zorgt voor een gezonder lichaam dat beter bestand is tegen infecties.

Lees verder

• Atypische pneumonie (longontsteking): Oorzaken en symptomen
• Longontsteking (pneumonie): Ontsteking onderste luchtwegen
• Mycoplasma-pneumonie: Atypische longontsteking
• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Longgezondheid: Tips voor gezonde longen & goede longfunctie