Dermatofagie: Psychische aandoening met bijten op de huid

Dermatofagie (dermatodaxie) is een dwangstoornis waarbij een patiënt knaagt, kauwt of bijt of de eigen huid of deze opeet. De psychische aandoening is een vorm van een obsessief-compulsieve stoornis. Angst of stress liggen mogelijk aan de basis van dermatofagie, al is de exacte oorzaak van de aandoening anno november 2019 nog niet bekend. In de meeste gevallen is de huid rond de vingers aangetast, wat vaak leidt tot een verdikking en verkleuring van de huid en/of bloedingen. De behandeling is meestal gebaseerd op enkele zelfzorgmaatregelen om het bijten te stoppen in combinatie met cognitieve gedragstherapie en medicatie. Een behandeling van deze aandoening is belangrijk omdat anders lichamelijke en/of geestelijke complicaties tot stand komen.

• Classificatie van psychische aandoening
• Oorzaken van obsessief-compulsieve stoornis
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van dermatofagie
• Complicaties van bijten of kauwen op de huid

Classificatie van psychische aandoening

Lichaamsgericht repetitief gedrag

Dermatofagie valt in de familie van lichaamsgericht repetitief gedrag. Andere aandoeningen met lichaamsgericht repetitief gedrag zijn bijvoorbeeld trichotillomanie (terugkerende drang om haren uit te trekken), wangbijten, nagelbijten, tongbijten, lipbijten en chronisch huidpulken.

Vorm van obsessief-compulsieve stoornis

De aandoening is gerelateerd aan een obsessief-compulsieve stoornis, een psychische stoornis waarbij een patiënt constante oncontroleerbare en terugkerende gedachten en gedragingen heeft. De meeste artsen beschouwen dermatofagie als een vorm van een obsessief-compulsieve stoornis.

Oorzaken van obsessief-compulsieve stoornis

Sommige patiënten met een OCS - waarbij ook bepaald repetitief gedrag aanwezig is als reactie op slechte gevoelens zoals angst, ervaren dermatofagie. Soms is het bijten op de huid een uiting van stress of angst of een gewone reactie op een ongemakkelijk gevoel, en is dermatofagie dus een soort copingmechanisme. Het is echter anno november 2019 onduidelijk wat de exacte oorzaak of oorzaken zijn van de psychische aandoening. Mogelijk liggen zowel genetische factoren als omgevingsfactoren aan de basis van het kauwen, knagen of bijten op de huid.

Symptomen

Meestal starten de milde tot ernstige tekenen rond de puberteit. Patiënten met dermatofagie kauwen herhaaldelijk dwangmatig op de huid. Dit is op verschillende lichaamsdelen mogelijk, maar gebeurt meestal aan de vingers. Patiënten met deze psychische aandoening bijten namelijk vaak op de huid rond de nagels, wat na verloop van tijd leidt tot bloedingen, roodheid van de huid en ruwheid van de huid. Sommige patiënten bijten ook op de huid van de vingerknokkels, wat resulteert in pijn en bloedingen bij het bewegen van de vingers. Patiënten met deze aandoening ontwikkelen geen wonden op de gebeten delen van de handen of verliezen geen huid. Wel ervaren patiënten een verdikking van de huid, eelt of een verkleuring van de huid door het herhaaldelijk bijten, kauwen of knagen op de huid. Ook kauwt een patiënt mogelijk aan de binnenkant van de mond, aan de binnenkant van de wangen en/of op de lippen, waardoor blaren in en buiten de mond ontstaan. Het kauwen op de huid verergert in tijden van angst en andere onaangename gebeurtenissen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van deze psychische aandoening is vrij complex. De arts stelt meestal de diagnose van een obsessief-compulsieve stoornis door vragen te stellen over de gedragingen en gedachten van de patiënt, de aanwezige symptomen en de invloed hiervan op het dagelijks leven. Hij heeft eveneens een medische geschiedenis en een lijst van het medicatiegebruik nodig om andere aandoeningen uit te kunnen sluiten. Niet altijd stelt de arts de specifieke diagnose van dermatofagie, omdat de psychische aandoening anno november 2019 nog niet is opgenomen in het handboek van psychische aandoeningen (Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5)). Deze ‘andere gespecificeerde obsessieve compulsieve en gerelateerde stoornis’ moet aanzienlijke zelfnood of schade veroorzaken en daarnaast moet het dagelijks leven aangetast zijn.

Behandeling van dermatofagie

Kleine maatregelen verdringen de drang om te bijten of kauwen op de huid, zoals kauwen op kauwgom of bijten op een frisdrankrietje. Ook het inpakken van de handen of het dragen van handschoenen kan de gewoonte om in de huid te bijten, doorbreken. Ook andere bereikbare huidgebieden waarin de patiënt regelmatig bijt, kan hij bedekken, bijvoorbeeld door het dragen van lange mouwen of sokken. Verder zijn crèmes met een erg vieze smaak beschikbaar zodat een patiënt een vieze smaak in de mond krijgt wanneer hij op de huid knabbelt. De beschadigde huid droog houden en met een verband bedekken totdat dit genezen is, is verder nodig. Bij een huidinfectie schrijft de arts antibiotica voor. Om de oorzaak van de aandoening aan te pakken, zet de arts cognitieve gedragstherapie en/of medicatie in. Tot slot wenden sommige patiënten zich tot alternatieve behandelingen, zoals accupunctuur, hypnose en massage.

Complicaties van bijten of kauwen op de huid

Vooral bij blaren willen patiënten graag aan de aangetaste huid en nagels trekken of er op bijten. De huid is namelijk dood en dus gemakkelijk te verwijderen. Dit is echter mogelijk schadelijk en leidt snel tot een huidinfectie omdat de patiënt dan een gebarsten huid heeft (kwetsbaar voor binnendringende bacteriën). Tot slot schamen sommige patiënten zich voor hun gedrag waardoor ze zich vaker gaan isoleren van de buitenwereld (sociale isolatie).

Lees verder

• Obsessief-compulsieve stoornis: Obsessie en dwanghandelingen
• Chronisch huidpulken: Dwangmatig pulken aan de huid
• Nagelbijten: Oorzaken en behandelingen van bijten aan nagels
• Tongbijten: Oorzaken en symptomen van bijten op de tong
• Wangbijten: Oorzaken en behandelingen van bijten in wang