Krakende geluiden van knie (crepitus van kniegewricht)

Bij het buigen om de schoenen dicht te doen of bij het oppakken van iets van de grond, horen mensen soms een luid, knallend geluid dat uit de knieën komt. Dit gewrichtsgeluid staat bekend als 'crepitus' (crepitaties). Dit is een vaak voorkomend maar onschuldig symptoom dat geen medische behandeling behoeft. Wanneer de krakende knie echter gepaard gaat met pijn, gevoeligheid, stijfheid en/of zwelling, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Mogelijk is er sprake van een onderliggende aandoening, zoals een letsel of slijtage van het kraakbeen of een gescheurde meniscus. De behandeling is dan afhankelijk van de oorzaak van de gewrichtsgeluiden van de knie. Soms volstaan enkele thuiszorgmaatregelen, maar in andere situaties is een invasieve medische behandeling vereist. Tot slot zijn enkele adviezen bekend om de kniegewrichten zo gezond mogelijk te houden.

• Wat zijn gewrichtsgeluiden (crepitaties) van de knie?
• Oorzaken van krakende geluiden van het kniegewricht
• Gescheurde meniscus
• Kraakbeenschade
• Reumatoïde artritis
• Tips voor gezonde knieën
• Wanneer een arts raadplegen?
• Diagnose en behandeling van kniecrepitaties
• Preventie en zelfzorgtips voor kniegewrichten
• Preventie van knieproblemen

Wat zijn gewrichtsgeluiden (crepitaties) van de knie?

Het kniegewricht is bedekt met een beschermend membraan dat synoviale vloeistof bevat. Deze vloeistof zorgt ervoor dat het gewricht gesmeerd wordt, waardoor het soepel en gemakkelijk kan bewegen. Af en toe hopen zich gasbelletjes op in deze vloeistof. Bij gewrichtsbewegingen komen de gasbelletjes vrij, waardoor de nabijgelegen ligamenten een klikkend of ploffend geluid maken. De medische term hiervoor is ‘crepitus’ (crepitaties), dat ook alle knarsende of knetterende geluiden en sensaties in het lichaam beschrijft.

Oorzaken van krakende geluiden van het kniegewricht

Als de patiënt een knarsend geluid in de knieën hoort, is dit meestal niets om zich zorgen over te maken. Meestal is dit geluid het resultaat van kraakbeen dat op het oppervlak van het kniegewricht wrijft wanneer de patiënt beweegt. Dit is mogelijk levenslang aanwezig zonder problemen te veroorzaken. Een medische behandeling is in deze gevallen niet vereist. Als de gewrichtsgeluiden echter gepaard gaan met pijn, zwelling, gevoeligheid en/of stijfheid, is het belangrijk om met een arts of orthopedisch specialist te praten omdat dan mogelijk sprake is van een probleem met het kniegewricht.

Gescheurde meniscus

De meniscus is een rubberachtige C-vormige schijf die de knie beschermt en werkt als een schokdemper. Het helpt ook het gewicht gelijkmatig te verspreiden, zodat de botten niet tegen elkaar wrijven. Als een patiënt plotseling de knie draait, bijvoorbeeld wanneer hij het kniegewricht beweegt maar de voet blijft stilstaan, kan een gescheurde meniscus ontstaan. Bij jonge patiënten treden scheuren meestal op tijdens een traumatische gebeurtenis, maar naarmate mensen ouder worden, scheurt de meniscus gemakkelijker. Minimaal invasieve chirurgie kan de scheur herstellen. De chirurg verwijdert het weefsel dat pijn, zwelling en irritatie veroorzaakt.

Kraakbeenschade

Letsel
Soms ontstaat er een verwonding aan de kraakbeenbedekking van de botten, waardoor een stuk afbreekt en in het gewricht blijft hangen. Meestal reageert de knie op dit letsel door te zwellen en pijn te veroorzaken. Langdurig zitten, klimmen, wandelen of hurken leidt sneller tot pijnklachten. Rust, ijs, compressie en elevatie (opheffen van de knie) bevorderen de genezing en verminderen de zwelling. Ook een kniebrace kan de pijn en zwelling verminderen. Verder is fysiotherapie mogelijk om de knie te versterken.

Slijtage
Ook artritis kan krakende kniegeluiden veroorzaken, in combinatie met gewrichtspijn, gezwollen gewrichten en gewrichtsstijfheid. Het kraakbeen bij de gewrichtsontsteking in de knie gaat dan verdunnen of afbreken. Vooral patiënten van middelbare leeftijd of ouderen kampen met artritis. Artrose (knieartrose) is de meest voorkomende vorm van artritis aan het kniegewricht. Sommige patiënten ervaren een ‘slijpend gevoel’ wanneer ze bewegen. Vrij verkrijgbare pijnstillers zoals niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID's) verminderen de gewrichtspijn en ontsteking. Bij ernstige symptomen zijn voorgeschreven medicijnen nodig. Fysiotherapie is eveneens nuttig, omdat het de gewrichts- en spierkracht verbetert, waardoor het gemakkelijker wordt om te bewegen en ongemak te verminderen. Verder krijgt een patiënt indien nodig corticosteroïde injecties in het gewricht.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis, een chronische ontstekingsziekte, kan ook leiden tot crepitus van het kniegewricht. Deze aandoening treedt op wanneer het immuunsysteem per ongeluk de bekleding van de gewrichten beschadigt. Dit leidt uiteindelijk tot erosie van botten en gewrichten met crepitaties tot gevolg. Andere symptomen van reumatoïde artritis zijn pijnlijke, warme en gezwollen gewrichten, gewrichtsstijfheid die meestal 's morgens (ochtendstijfheid) en na inactiviteit erger is, en vermoeidheid, koorts en gewichtsverlies. De ziekte tast ook andere lichaamssystemen aan, wat problemen veroorzaakt zoals droge ogen en een droge mond, infecties als gevolg van een aangetaste immuunfunctie en kortademigheid. De arts behandelt deze aandoening met NSAID's, corticosteroïden, medicijnen die de progressie van de ziekte remmen en het toepassen van warmte of koude. Fysiotherapie is eveneens inzetbaar bij patiënten met reumatoïde artritis, hoewel soms een operatie nodig is om gewrichtsschade aan te pakken.

Tips voor gezonde knieën

Regelmatige lichaamsbeweging versterkt de benen en knieën. Traplopen, squats en oefenen met gewichten of weerstandsbanden zijn enkele goede vormen van lichaamsbeweging. Alvorens te gaan sporten, is het belangrijk om zich op te warmen met dynamische rekoefeningen. Een intensieve training met koude spieren en gewrichten veroorzaakt mogelijk een letsel. Na het sporten zijn statische rekoefeningen belangrijk om letsel te voorkomen. Hierbij strekken mensen regelmatig de spieren aan de voorkant (quadriceps) en achterkant (hamstrings) van het dijbeen. Verder is het aangewezen om geleidelijk over te schakelen naar zwaardere, langere trainingen. Het dragen van goed passende schoenen die in een goede staat zijn, is onontbeerlijk. Ook handhaven mensen het best een gezond gewicht zodat er minder druk en spanning op de knieën komt te liggen. Overgewicht is namelijk een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van vroege knieartrose.

Wanneer een arts raadplegen?

Het is belangrijk om een arts te raadplegen als de knieën regelmatig kraken en dit gepaard gaat met pijn, zwelling, stijfheid of gevoeligheid. Ook als de kniegewrichtsgeluiden gepaard gaan met een verlies van mobiliteit of als er een plotselinge verandering in de aard van de geluiden optreedt, moet medische hulp worden gezocht. Daarnaast is het raadzaam om een arts te bezoeken als er andere symptomen optreden zoals:

• Beperkte beweging van de knie
• Onvermogen om de knie volledig te buigen of te strekken
• Ernstige pijn die niet verbetert met zelfzorgmaatregelen
• Een gevoel van instabiliteit of zwakte in de knie
• Een duidelijk hoorbare of voelbare "klap" of "klik" tijdens normale activiteiten

Het tijdig raadplegen van een arts kan helpen om ernstigere aandoeningen te voorkomen en de juiste behandeling te krijgen. De arts kan bepalen of verdere diagnostische tests nodig zijn, zoals röntgenfoto's, MRI-scans of arthroscopie, om de oorzaak van de kniegeluiden en de bijbehorende symptomen te achterhalen.

Diagnose en behandeling van kniecrepitaties

De diagnose van kniecrepitaties begint meestal met een uitgebreid lichamelijk onderzoek en een gedetailleerde medische geschiedenis. De arts zal vragen stellen over de aard en frequentie van de kniegeluiden, evenals over andere symptomen zoals pijn en zwelling.

Na het lichamelijk onderzoek kunnen aanvullende diagnostische tests worden aangevraagd:

• Röntgenfoto's: Deze beelden kunnen helpen bij het identificeren van botafwijkingen, zoals botuitsteeksels of artritis.
• MRI (Magnetic Resonance Imaging): Dit biedt gedetailleerde beelden van zachte weefsels zoals kraakbeen en meniscus, en kan helpen bij het opsporen van scheuren of slijtage.
• Echografie: Dit kan nuttig zijn om ontsteking of vloeistofophoping rond het kniegewricht te detecteren.
• Arthroscopie: Een minimaal invasieve procedure waarbij een camera via een kleine incisie in de knie wordt ingebracht om direct in het gewricht te kijken en mogelijke beschadigingen te beoordelen.

Op basis van de bevindingen kan de behandeling variëren:

• Zelfzorgmaatregelen: Zoals rust, ijs, compressie en elevatie (R.I.C.E.) kunnen helpen bij het verlichten van symptomen. Over-the-counter pijnstillers en ontstekingsremmers kunnen ook nuttig zijn.
• Fysiotherapie: Dit kan helpen bij het versterken van de spieren rond de knie, het verbeteren van de flexibiliteit en het bevorderen van een goede mechanica.
• Medicatie: Bij ernstige gevallen kunnen artsen medicijnen voorschrijven zoals corticosteroïden of pijnstillers.
• Chirurgie: Indien nodig kan een operatie worden uitgevoerd om beschadigd kraakbeen of andere structuren te herstellen of te verwijderen.
• Leefstijlaanpassingen: Dit kan het aanpassen van dagelijkse activiteiten en het implementeren van preventieve maatregelen omvatten om verdere schade te voorkomen.

Preventie en zelfzorgtips voor kniegewrichten

Er zijn verschillende manieren om kniegewrichten gezond te houden en verdere problemen te voorkomen:

• Blijf actief: Regelmatige, matige lichaamsbeweging helpt de spieren rond de knie te versterken en ondersteunt de gewrichtsfunctie.
• Voorkom overbelasting: Wees voorzichtig met activiteiten die de knie zwaar belasten en zorg voor een goede techniek bij sporten en fysieke activiteiten.
• Gebruik beschermende uitrusting: Bij sportactiviteiten kan het dragen van kniebeschermers helpen om letsel te voorkomen.
• Handhaaf een gezond gewicht: Overgewicht legt extra druk op de knieën, wat kan bijdragen aan slijtage en pijn.
• Eet een evenwichtig voedingspatroon: Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamines en mineralen, zoals calcium en vitamine D, kunnen de gewrichtsgezondheid bevorderen.
• Verander regelmatig van positie: Sta regelmatig op en beweeg als je lange tijd zit, om de druk op de knieën te verminderen.

Preventie van knieproblemen

Het voorkomen van knieproblemen begint met een actieve levensstijl en een goede houding. Hier zijn enkele preventieve maatregelen:

• Zorg voor een goede houding tijdens het zitten, staan en lopen om onnodige belasting van de knieën te voorkomen.
• Vermijd langdurig zitten of staan zonder beweging. Sta regelmatig op om even te lopen of te strekken.
• Gebruik ergonomisch ontworpen meubels en schoenen om de knieën te ondersteunen.
• Vermijd overbelasting van de knieën door zware voorwerpen correct op te tillen en te dragen.
• Pas een gezonde en evenwichtige voeding toe om het lichaamsgewicht onder controle te houden.

Lees verder

• Krakende geluiden van gewrichten (crepitaties, crepitus)
• Knieartrose: Pijn en stijfheid door slijtage van kraakbeen
• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)
• Gezwollen knie: Oorzaken & behandeling van zwelling van knie
• Gescheurde meniscus: Aandoening met pijn & zwelling aan knie