Voetmelanoom: Vorm van huidkanker op de voet

Een melanoom is de ernstigste vorm van huidkanker. Het ontwikkelt zich meestal op de huid die overmatig is blootgesteld aan de zon, maar kan ook voorkomen op plekken waar de zon zelden schijnt, zoals de voet. Een veranderende plek op de voet is het meest voorkomende teken, maar andere symptomen kunnen ook optreden. De meeste patiënten controleren hun voeten nooit op tekenen van een melanoom, waardoor de kanker zich vaak al heeft verspreid voordat de diagnose wordt gesteld. Een uitgezaaid melanoom kan dodelijk zijn. Het is daarom belangrijk om de voeten regelmatig op tekenen van een melanoom te controleren.

• Wat is een melanoom?
• Oorzaken van huidkanker op de voet
• Risicofactoren voor voetmelanomen
• Symptomen: Veranderende moedervlekken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van voetmelanoom
• Complicaties
• Preventie
• Voorkomen van voetmelanomen bij specifieke risicogroepen
• Het belang van vroegtijdige diagnose

Wat is een melanoom?

Een melanoom is een vorm van huidkanker die ontstaat in de melanocyten, de cellen die melanine produceren. Melanine is het pigment dat de huid haar kleur geeft en het lichaam beschermt tegen de schadelijke effecten van ultraviolet (UV) licht. Bij kanker treedt een abnormale groei van cellen op, die zich ongecontroleerd delen en niet sterven op het normale punt in hun levenscyclus. Bij een melanoom aan de voet ontstaat de kanker in de melanocyten van de voet.

Oorzaken van huidkanker op de voet

Melanocyten zijn huidcellen die zich in de bovenste laag van de huid bevinden en zorgen voor de productie van melanine, een donker pigment dat nodig is voor de bescherming tegen UV-licht. Bij kanker treedt een abnormale celgroei op, waarbij de cellen zich ongecontroleerd delen en niet op het normale moment in hun levenscyclus afsterven. Een voetmelanoom ontstaat wanneer de kanker in de melanocyten van de voet begint.

Risicofactoren voor voetmelanomen

Afkomst

Patiënten van alle rassen kunnen een melanoom op de voet krijgen. Ongeveer hetzelfde aantal Afro-Amerikanen en blanken ontwikkelt een melanoom op de voet. Bij patiënten van Afrikaanse of Aziatische afkomst komen voet- en handmelanomen het meest voor. Deze vorm van huidkanker ontstaat vaker bij mensen met een bleke huid, sproeten en licht haar.

Genetische factoren

Genetische factoren spelen mogelijk een rol bij het ontstaan van voetmelanomen. Daarnaast kan een voetletsel het risico op een melanoom verhogen.

Leeftijd en geslacht

Jongeren worden zelden getroffen; de ziekte komt vooral voor bij ouderen. Vrouwen onder de vijftig jaar hebben vaker een melanoom dan mannen, terwijl mannen na hun vijftigste vaker een voetmelanoom krijgen.

Voetletsel

Vaak ontstaat een voetmelanoom jaren na het oplopen van een voetletsel.

Xeroderma pigmentosum

Xeroderma pigmentosum is een zeldzame genetische aandoening waarbij de huidcellen beschadigd DNA niet goed kunnen repareren. Hierdoor hebben jongere patiënten een verhoogd risico op melanomen, inclusief voetmelanomen.

Andere risicofactoren

Bestaande moedervlekken en een familie- of persoonlijke geschiedenis van melanomen zijn ook geassocieerd met het ontstaan van voetmelanomen.

Symptomen: Veranderende moedervlekken

Wanneer huidkanker zich op de voet ontwikkelt, kunnen de volgende symptomen optreden:

• Een bruine of zwarte verticale lijn onder een teennagel
• Een niet-genezende pijnlijke plek op de voet of een pijnlijke plek die geneest en terugkeert
• Een nieuwe plek of gezwel op de plaats van een eerder voetletsel
• Een roze tot rode vlek of gezwel
• Een snel groeiende tumor op de voet, vooral op de plek van een eerder voetletsel
• Een veranderende (symmetrie, textuur, rand, kleur en grootte) of een nieuw ontwikkelde moedervlek
• Een zweer die lijkt op een diabetische zweer

Soms is een melanoom aan de voet pijnlijk, of gaat de plek bloeden of jeuken, maar dit is niet altijd het geval. Het bloeden stopt en begint vaak weer. Symptomen kunnen op elk deel van de voet optreden.

Diagnose en onderzoeken

Een voetmelanoom kan aanvankelijk lijken op een voetwrat, normaal pigment onder een teennagel, eelt, een niet-genezende wond of een ander huidprobleem. Het is daarom belangrijk om met elke mogelijke verandering aan een plek een arts te raadplegen. Een dermatoloog bekijkt een verdachte huidplek met behulp van een dermoscoop of Wood’s lamp, waarmee hij patronen kan zien die met het blote oog niet zichtbaar zijn. Om het type melanoom vast te stellen, is een nodig, waarbij de arts een weefselmonster van de abnormale vlek verwijdert en dit in een laboratorium onderzoekt. Dit kan de volgende typen melanomen onthullen:

• acraal lentigineus melanoom
• amelanotisch melanoom (roze tumor)
• (tumor die in diepte groeit)
• Oppervlakkig verspreidend melanoom

Behandeling

De arts verwijdert de kanker meestal via een operatie. Bij terugkerende huidkanker aan de voet kan een meer radicale interventie nodig zijn. Bij uitzaaiingen van de kanker ( ) zijn , en/of noodzakelijk. Indien de kanker aanwezig blijft, kunnen regelmatige immunotherapie, gerichte therapie of andere behandelingen de kanker onder controle houden.

Prognose van voetmelanoom

De vooruitzichten voor een melanoom op de voet zijn meestal beter wanneer de diagnose en behandeling vroeg plaatsvinden. Omdat veel patiënten pas laat een diagnose krijgen, is de kanker vaak al uitgezaaid en zijn de vooruitzichten dan minder gunstig.

Complicaties

Een onbehandeld voetmelanoom kan zich (metastaseren) naar andere delen van het lichaam verspreiden. Bob Marley, de legendarische reggaeartiest, ontwikkelde een melanoom aan zijn voet, mogelijk op de plek waar hij zijn voet had verwond tijdens het voetballen. Hij stierf later aan de uitzaaiingen van dit melanoom.

Preventie

Het is belangrijk om elk deel van de voeten regelmatig te controleren op tekenen van een melanoom. Dit helpt om een voetmelanoom tijdig op te sporen, wanneer deze vorm van huidkanker nog goed behandelbaar is. Het is raadzaam om plaatsen waar eerder letsels zijn geweest extra goed te inspecteren. Af en toe nagellak verwijderen is ook nuttig, zodat de nagels en omliggende huid goed kunnen worden gecontroleerd. Hoewel overmatige blootstelling aan de zelden een risicofactor is voor een voetmelanoom, is het verstandig om de voeten te beschermen door zo weinig mogelijk op blote voeten te lopen of slippers te dragen in de zon.

Voorkomen van voetmelanomen bij specifieke risicogroepen

Voor mensen met een voorgeschiedenis van huidkanker, een familiegeschiedenis van melanomen, of met bestaande moedervlekken is het essentieel om extra waakzaam te zijn. Deze risicogroepen moeten regelmatig dermatologisch onderzoek ondergaan en eventueel een huidkankeronderzoeksschema volgen.

Het belang van vroegtijdige diagnose

Vroege detectie van een melanoom kan levens redden. Patiënten moeten worden aangemoedigd om niet alleen hun voeten, maar hun hele lichaam regelmatig te controleren op verdachte plekken. Huidartsen spelen een cruciale rol bij het onderwijzen van patiënten over de tekenen van huidkanker en het belang van regelmatige controles.

Lees verder

• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Acraal lentingineus melanoom: Vorm van huidkanker
• Nodulair melanoom: Huidkanker met tumor die in diepte groeit
• Amelanotisch melanoom: Vorm van huidkanker met roze tumor