Voetmelanoom: Vorm van huidkanker op de voet

Een melanoom is de meest ernstigste vorm van huidkanker. Een melanoom ontwikkelt zich in de meeste gevallen op de huid die overmatig is blootgesteld aan de zon. Af en toe is een melanoom ook aanwezig op plaatsen waar de zon zelden schijnt, zoals de voet. Een veranderende plek op de voet is het meest voorkomende teken, maar ook andere symptomen komen mogelijk tot uiting. De meeste patiënten controleren hun voeten nooit op tekenen van een melanoom. De kanker verspreidt zich dan ook al vaak voordat de arts de diagnose gesteld heeft. Een uitgezaaid melanoom leidt mogelijk tot de dood. Het is bijgevolg belangrijk om de voeten regelmatig op tekenen van een melanoom te controleren.

• Oorzaken van vorm van huidkanker op voet
• Risicofactoren van voetmelanomen
• Afkomst
• Genetische factoren
• Leeftijd en geslacht
• Voetletsel
• Xeroderma pigmentosum
• Andere risicofactoren
• Symptomen: Veranderende moedervlek
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van voetmelanoom
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken van vorm van huidkanker op voet

Melanocyten zijn een type huidcellen die zich in de bovenste huidlaag bevinden. Ze zorgen voor de melanineproductie, een donker pigment dat nodig is voor de bescherming van het lichaam tegen de schadelijke effecten van ultraviolet (UV) licht. Bij kanker treedt een abnormale groei op van cellen en gaan ze zich ongecontroleerd delen. Ze sterven niet op het normale punt in de levenscyclus. Bij een voetmelanoom ontstaat de kanker in de melanocyten in de voet.

Risicofactoren van voetmelanomen

Afkomst

Patiënten van alle rassen krijgen mogelijk te maken met een melanoom op de voet. Ongeveer hetzelfde aantal Afro-Amerikanen en blanken ontwikkelen een melanoom op de voet. Bij patiënten van een Afrikaanse of Aziatische afkomst zijn de voeten en handen de meest voorkomende plaatsen voor de vorming van een melanoom. Verder ontstaat deze vorm van huidkanker frequenter bij patiënten met een bleke huidskleur, sproeten en licht haar.

Genetische factoren

Genetische factoren spelen mogelijk een rol bij de totstandkoming van voetmelanomen. Een voetletsel verhoogt eveneens het risico op een melanoom.

Leeftijd en geslacht

Jongeren zijn zelden getroffen; de ziekte is vooral aanwezig bij ouderen. Vouwen zijn voor vijftigjarige leeftijd vaker getroffen door een melanoom, terwijl mannen na vijftigjarige leeftijd juist meer te maken krijgen met een voetmelanoom.

Voetletsel

Vaak ontstaat het voetmelanoom pas jaren na het oplopen van het initieel letsel.

Xeroderma pigmentosum

Xeroderma pigmentosum is een zeldzame genetische aandoening waarbij de huidcellen om beschadigd DNA niet meer goed kunnen repareren waardoor jongere patiënten vaker kampen met een melanoom, dus ook een voetmelanoom.

Andere risicofactoren

Bestaande moedervlekken en een familie of persoonlijke geschiedenis van een melanoom zijn tot slot ook geassocieerd met het ontstaan van voetmelanomen.

Symptomen: Veranderende moedervlek

Wanneer deze huidkanker zich op de voet ontwikkelt, ziet de patiënt mogelijk volgende symptomen:

• een bruine of zwarte verticale lijn onder een teennagel
• een niet-genezende pijnlijke plek op de voet (of een pijnlijke plek die geneest en terugkeert)
• een nieuwe plek of gezwel waar eerder een voetletsel geweest is
• een roze tot rode vlek of een roze tot rood gezwel
• een snel groeiende tumor op de voet, vooral waar eerder een voetletsel geweest is
• een veranderende moedervlek (symmetrie, textuur, rand, kleur en grootte) of een nieuw ontwikkelde moedervlek
• een zweer die er uitziet als een diabetische zweer

Soms is een melanoom aan de voet pijnlijk, of gaat de plek bloeden of jeuken, maar dit is niet altijd het geval. Het bloeden heeft de neiging te stoppen en te beginnen. De symptomen treden tot slot mogelijk op op elk deel van de voet.

Diagnose en onderzoeken

Een voetmelanoom doet in eerste instantie aanvankelijk denken aan een aantal voetwrat, normaal pigment onder een teennagel, eelt, een niet-genezende wonde of een ander huidprobleem. Het is dan ook belangrijk om met elke mogelijke verandering van een plek de arts op te zoeken. Een dermatoloog (huidarts) heeft bekijkt een verdachte huidplek met behulp van een dermoscoop of Wood’s lamp. Hij is hiermee in staat om patronen te zien die niet met het blote oog zichtbaar zijn. Om het type melanoom op te sporen, is een biopsie nodig waarbij de arts een weefselmonster van de abnormale vlek verwijdert en dit in een laboratorium laat onderzoeken. Dit onthult mogelijk:

• een acraal lentigineus melanoom
• een amelanotisch melanoom (roze tumor)
• een nodulair melanoom (tumor die in diepte groeit)
• een oppervlakkig verspreidend melanoom

Behandeling

De arts verwijdert de kanker via een operatie. Bij een terugkerende vorm van huidkanker aan de voet is een meer radicale interventie nodig. Bij uitzaaiingen van de kanker (metastasen) is radiotherapie, immunotherapie en/of chemotherapie nodig. Blijft de kanker aanwezig, dan houden regelmatige immunotherapie, gerichte therapie of andere behandelingen de kanker onder controle.

Prognose van voetmelanoom

De vooruitzichten van een melanoom op de voet zijn meestal beter wanneer een patiënt een vroege diagnose en behandeling krijgt. Omdat veel patiënten pas laattijdig een diagnose krijgen, is de kanker reeds uitgezaaid en zijn de vooruitzichten dan minder goed.

Complicaties

Een voetmelanoom die de arts niet tijdig ontdekt, verspreidt zich mogelijk (metastaseren) naar andere lichaamsdelen. Bob Marley, een legendarische reggaeartiest, ontwikkelde een melanoom aan zijn voet. Wellicht ontwikkelde het melanoom zich op de plek waar hij zijn voet had verwond tijdens het voetballen. Hij stierf later aan de uitzaaiingen van een melanoom.

Preventie

Door elk deel de voeten regelmatig te controleren op tekenen van een melanoom, is het mogelijk om een voetmelanoom tijdig op te sporen, wanneer deze vorm van huidkanker nog goed behandelbaar is. De patiënt moet zeker plaatsen controleren waar zich vroeger (zelfs al jaren geleden) een letsel heeft voorgedaan omdat dit een risicofactor is voor deze vorm van huidkanker. Af en toe de nagellak verwijderen is ook nuttig zodat ook deze gebieden geïnspecteerd kunnen worden. Voorts is de overmatige blootstelling aan de zon door de voeten zelden een risicofactor voor een voetmelanoom, maar het is toch verstandig om de voeten te beschermen door in de zon zo weinig mogelijk op blote voeten te lopen of slippers te dragen.

Lees verder

• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Acraal lentingineus melanoom: Vorm van huidkanker
• Nodulair melanoom: Huidkanker met tumor die in diepte groeit
• Amelanotisch melanoom: Vorm van huidkanker met roze tumor