Acraal lentingineus melanoom: Vorm van huidkanker

Sommige mensen ontwikkelen een acraal lentigineus melanoom op de handpalmen, voetzolen of onder de nagels. Dit is een zeldzame vorm van huidkanker waarbij een gekleurd streepje met onregelmatige randen op deze huidgebieden verschijnt. Dit type huidkanker is slecht begrepen door zowel patiënten als artsen, wat vaak leidt tot een laattijdige diagnose. Een snelle chirurgische en/of medicamenteuze behandeling is essentieel. De vooruitzichten kunnen variëren, maar doordat de diagnose vaak in een laat stadium wordt gesteld, kan dit soms leiden tot overlijden.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van acraal lentigineus melanoom
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen op handpalm, voetzool of huid onder de nagels
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van acraal lentigineus melanoom
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Acrale lentigineuze melanomen komen voor bij mensen van alle huidskleuren, hoewel ze significant vaker worden aangetroffen bij mensen met een donkere huid. Bij mensen met een donkere huid is acraal lentigineus melanoom verantwoordelijk voor 29-72% van alle melanomen, terwijl dit bij mensen met een lichte huid minder dan 1% van de gevallen bedraagt. Mensen met een lichte huid hebben een grotere kans op melanomen door langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht. Dit type huidkanker komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. De meeste patiënten zijn ouder dan veertig jaar.

Mechanisme

Het mechanisme van acraal lentigineus melanoom verschilt van dat van andere vormen van melanoom, met name in termen van de locatie van ontstaan en de genetische veranderingen die betrokken zijn.

Oorzaak en genetische veranderingen

Net als andere melanomen ontstaat ALM uit melanocyten, de cellen die verantwoordelijk zijn voor de productie van melanine. De genetische veranderingen die bijdragen aan de ontwikkeling van ALM zijn vaak verschillend van die bij andere soorten melanoom. In veel gevallen worden mutaties in de BRAF- en NRAS-genen aangetroffen, maar andere genetische afwijkingen kunnen ook een rol spelen, waaronder veranderingen in het KIT-gen. Dit maakt ALM anders dan andere vormen van melanoom die vaak geassocieerd zijn met UV-straling.

Ontwikkeling en progressie

Acral lentigineus melanoom heeft een relatief trage initiatie en progressie, vooral in de vroege stadia van de ziekte. Dit kan het moeilijk maken om het te detecteren, aangezien het zich vaak manifesteert als een donker gekleurde plek of vlek die zich langzaam uitbreidt zonder veel veranderingen in de structuur van de huid. Naarmate de ziekte vordert, kunnen de cellen zich verspreiden naar de onderliggende weefsels en vitale organen, wat leidt tot de ontwikkeling van metastasen.

Locatie en visibiliteit

Het melanoom komt meestal voor op de handpalmen, voetzolen of onder de nagels, gebieden die moeilijk zichtbaar zijn voor de patiënt en vaak pas bij verder gevorderde stadia worden opgemerkt. Dit verhoogt het risico dat de aandoening niet tijdig wordt behandeld, wat de kans op metastase vergroot.

Oorzaken van acraal lentigineus melanoom

Acrale lentigineuze melanomen ontstaan uit de melanocyten, de pigmentcellen in de huid. De exacte oorzaak van de transformatie van deze cellen naar kankercellen is nog niet volledig begrepen, maar het onderzoek is in ontwikkeling (anno augustus 2024).

Risicofactoren

Iedereen kan dit type melanoom ontwikkelen. In tegenstelling tot andere melanomen, wordt acraal lentigineus melanoom niet veroorzaakt door blootstelling aan UV-stralen van de zon. Genetische en familiale factoren spelen echter een rol. Personen met een familiegeschiedenis van melanoom, inclusief acraal lentigineus melanoom, hebben een verhoogd risico. Letsels aan de hand of voet kunnen soms uitmonden in dit type huidkanker. Acrale lentigineuze melanomen kunnen ontstaan uit bestaande moedervlekken of op een gezonde huid zonder voorafgaande veranderingen.

Risicogroepen

Acraal lentigineus melanoom treft vaker bepaalde risicogroepen. Het is belangrijk voor mensen in deze risicogroepen om regelmatig dermatologische controles te ondergaan voor vroege detectie van veranderingen in de huid.

Mensen van Afrikaanse, Aziatische en Latino afkomst

Zoals eerder vermeld, komt ALM vaker voor bij mensen van Afrikaanse, Aziatische en Latino afkomst. Deze etnische groepen hebben een verhoogd risico, vooral wanneer ze ouder worden. Het wordt aangeraden om regelmatige huidcontroles te ondergaan, zelfs als de patiënt geen geschiedenis van blootstelling aan UV-straling heeft.

Ouderen

Aangezien de meeste gevallen van ALM worden gediagnosticeerd bij volwassenen ouder dan 60 jaar, vormen ouderen een risicogroep. Het risico op ALM neemt toe met de leeftijd, hoewel de aandoening op jongere leeftijd ook kan optreden.

Mensen met een familiegeschiedenis van melanoom

Mensen met een familiegeschiedenis van melanoom hebben een verhoogd risico om een acraal lentigineus melanoom te ontwikkelen. Dit geldt vooral voor mensen die genetisch predisposeren voor de ontwikkeling van melanomen.

Symptomen op handpalm, voetzool of huid onder de nagels

Acrale lentigineuze melanomen verschijnen vaak op de handpalmen, voetzolen (meestal) en onder de nagels (meestal van de grote teen of duim). Ze beginnen meestal als een zwart, grijs of bruin streepje met onregelmatige randen en een aanvankelijk glad oppervlak. Wanneer de tumor onder de nagel begint, is eerst een donkere streep onder de nagel zichtbaar. In de beginfase blijven de kwaadaardige cellen vaak beperkt tot de epidermis (opperhuid), de 'in-situ' fase, die maanden tot jaren kan aanhouden. Bij een invasief acraal lentigineus melanoom dringen de kankercellen de dermis (lederhuid) binnen, waarbij de tumor vaak dikker wordt, een onregelmatig oppervlak vertoont en droog aanvoelt, vergelijkbaar met een wrat. Verzweringen en bloedingen kunnen ook optreden.

Andere waarschuwingssignalen van acraal lentigineus melanoom zijn:

• Een nagelstreep die de nagel beschadigt
• Een nieuwe streep in een nagel zonder duidelijke oorzaak zoals een ongeluk of een blauwe plek
• Een onregelmatig gevormd gezwelletje op de voet of hand dat verandert, groeit of een ongebruikelijke kleur heeft
• Een veranderende plek nabij een moedervlek op de voet of hand
• Een verhoogde, verdikte plek die groeit op de voetzool of handpalm

Alarmsymptomen

Acraal lentigineus melanoom kan in de vroege stadia subtiele symptomen vertonen, waardoor het moeilijk is om te herkennen. Echter, er zijn enkele alarmsymptomen waar mensen op moeten letten, vooral bij risicogroepen.

Verandering in kleur of grootte van een plek

Een van de belangrijkste symptomen van acraal lentigineus melanoom is een verandering in de kleur of grootte van een bestaande plek op de handpalm, voetzool of onder de nagel. Het kan zich manifesteren als een donkerdere vlek die groter wordt over tijd.

Bloedingen of ulceratie

Als het melanoom zich ontwikkelt, kunnen er symptomen optreden zoals bloeden of ulceratie van de plek. Dit duidt vaak op een gevorderd stadium van de ziekte en vereist onmiddellijke medische evaluatie.

Pijn of gevoeligheid

Hoewel pijn niet altijd aanwezig is, kan een toename van gevoeligheid of pijn in de getroffen gebieden wijzen op de aanwezigheid van een melanoom. Dit kan gepaard gaan met zwelling of veranderingen in de huidstructuur.

Onregelmatige randen en asymmetrie

Net als andere soorten melanoom, vertoont acraal lentigineus melanoom vaak onregelmatige randen en asymmetrische vormen. Het vergelijken van de aangetaste huidgebieden met een normaal gebied kan helpen bij de identificatie van verdachte laesies.

Diagnose en onderzoeken

Acrale lentigineuze melanomen zijn vaak al groter dan zes millimeter bij de diagnose, met een diameter van enkele centimeters of meer. De huidarts onderzoekt het aangedane gebied met een dermatoscoop om de tumor beter te bekijken. Vervolgens wordt een biopsie uitgevoerd, waarbij een klein stukje weefsel uit de tumor wordt verwijderd voor microscopisch onderzoek. Dit helpt de arts te bepalen welke huidkanker aanwezig is, in welk stadium de kanker zich bevindt en wat het gedrag van de kankercellen is.

Behandeling

De behandeling van acraal lentigineus melanoom omvat doorgaans chirurgische verwijdering van de tumor, evenals de omliggende huid indien nodig. Als de kanker al is uitgezaaid naar de lymfeklieren (lymfekliermetastasen), is een operatie noodzakelijk om deze te verwijderen. In sommige gevallen kan zelfs een amputatie van de vingers of tenen vereist zijn. Bij zeer agressieve of gevorderde gevallen kan de arts ook immunotherapie gebruiken om de verspreiding van de kanker te bestrijden met biologische medicijnen.

Prognose van acraal lentigineus melanoom

De prognose voor patiënten met acraal lentigineus melanoom hangt af van verschillende factoren, zoals het stadium van de ziekte bij de diagnose, de grootte van de tumor, en de aanwezigheid van metastasen.

Vroege detectie en behandeling

De prognose is aanzienlijk beter bij vroege detectie en behandeling. Wanneer ALM in de vroege stadia wordt gedetecteerd, is de kans op succesvolle behandeling en overleving groter. De overleving bij patiënten met vergevorderd ALM is echter aanzienlijk slechter.

Stadium van de ziekte

De overleving is sterk afhankelijk van het stadium waarin de aandoening wordt gediagnosticeerd. Stadium I en II van ALM, die de ziekte in een vroeg stadium weergeven, hebben een relatief goede prognose. In tegenstelling, bij stadium IV, waar er al sprake is van metastasen, daalt de overlevingskans aanzienlijk.

Complicaties

Gevorderde acraal lentigineuze melanomen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam, waaronder:

• Hersenen (hersenmetastasen)
• Lever (levermetastasen)
• Longen (longmetastasen)
• Botten (botmetastasen)
• Maag-darmkanaal

Preventie

De precieze oorzaken van acraal lentigineus melanoom zijn niet volledig begrepen, waardoor specifieke preventieve maatregelen moeilijk te geven zijn. Toch kunnen de volgende stappen helpen bij het verminderen van het risico en het bevorderen van vroege opsporing:

• Voer regelmatig zelfonderzoek uit van de handpalmen, voetzolen en nagels op veranderingen in kleur of vorm. Let op ongebruikelijke vlekken, streepjes of gezwellen.
• Laat jaarlijks een dermatologisch onderzoek uitvoeren, vooral als je familieleden hebt met huidkanker of als je verdachte huidafwijkingen hebt.
• Raadpleeg onmiddellijk een arts bij onverklaarbare veranderingen aan de huid, nagels of andere symptomen die kunnen wijzen op acraal lentigineus melanoom.
• Bij een familiegeschiedenis van melanoom, kan genetisch advies of screening nuttig zijn om het risico te beoordelen en te monitoren.

Lees verder

• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon