Acraal lentingineus melanoom: Vorm van huidkanker

Sommige mensen ontwikkelen een acraal lentigineus melanoom op de handpalmen, voetzolen of onder de nagels. Dit is een zeldzame vorm van huidkanker waarbij een gekleurd streepje met onregelmatige randen op deze huidgebieden verschijnt. Dit type huidkanker is slecht begrepen door zowel patiënten als artsen, wat vaak leidt tot een laattijdige diagnose. Een snelle chirurgische en/of medicamenteuze behandeling is essentieel. De vooruitzichten kunnen variëren, maar doordat de diagnose vaak in een laat stadium wordt gesteld, kan dit soms leiden tot overlijden.

• Epidemiologie
• Oorzaken van acraal lentigineus melanoom
• Risicofactoren
• Symptomen op handpalm, voetzool of huid onder de nagels
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van acraal lentigineus melanoom
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Acrale lentigineuze melanomen komen voor bij mensen van alle huidskleuren, hoewel ze significant vaker worden aangetroffen bij mensen met een donkere huid. Bij mensen met een donkere huid is acraal lentigineus melanoom verantwoordelijk voor 29-72% van alle melanomen, terwijl dit bij mensen met een lichte huid minder dan 1% van de gevallen bedraagt. Mensen met een lichte huid hebben een grotere kans op melanomen door langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht. Dit type huidkanker komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. De meeste patiënten zijn ouder dan veertig jaar.

Oorzaken van acraal lentigineus melanoom

Acrale lentigineuze melanomen ontstaan uit de melanocyten, de pigmentcellen in de huid. De exacte oorzaak van de transformatie van deze cellen naar kankercellen is nog niet volledig begrepen, maar het onderzoek is in ontwikkeling (anno augustus 2024).

Risicofactoren

Iedereen kan dit type melanoom ontwikkelen. In tegenstelling tot andere melanomen, wordt acraal lentigineus melanoom niet veroorzaakt door blootstelling aan UV-stralen van de zon. Genetische en familiale factoren spelen echter een rol. Personen met een familiegeschiedenis van melanoom, inclusief acraal lentigineus melanoom, hebben een verhoogd risico. Letsels aan de hand of voet kunnen soms uitmonden in dit type huidkanker. Acrale lentigineuze melanomen kunnen ontstaan uit bestaande moedervlekken of op een gezonde huid zonder voorafgaande veranderingen.

Symptomen op handpalm, voetzool of huid onder de nagels

Acrale lentigineuze melanomen verschijnen vaak op de handpalmen, voetzolen (meestal) en onder de nagels (meestal van de grote teen of duim). Ze beginnen meestal als een zwart, grijs of bruin streepje met onregelmatige randen en een aanvankelijk glad oppervlak. Wanneer de tumor onder de nagel begint, is eerst een donkere streep onder de nagel zichtbaar. In de beginfase blijven de kwaadaardige cellen vaak beperkt tot de epidermis (opperhuid), de 'in-situ' fase, die maanden tot jaren kan aanhouden. Bij een invasief acraal lentigineus melanoom dringen de kankercellen de dermis (lederhuid) binnen, waarbij de tumor vaak dikker wordt, een onregelmatig oppervlak vertoont en droog aanvoelt, vergelijkbaar met een wrat. Verzweringen en bloedingen kunnen ook optreden.

Andere waarschuwingssignalen van acraal lentigineus melanoom zijn:

• Een nagelstreep die de nagel beschadigt
• Een nieuwe streep in een nagel zonder duidelijke oorzaak zoals een ongeluk of een blauwe plek
• Een onregelmatig gevormd gezwelletje op de voet of hand dat verandert, groeit of een ongebruikelijke kleur heeft
• Een veranderende plek nabij een moedervlek op de voet of hand
• Een verhoogde, verdikte plek die groeit op de voetzool of handpalm

Diagnose en onderzoeken

Acrale lentigineuze melanomen zijn vaak al groter dan zes millimeter bij de diagnose, met een diameter van enkele centimeters of meer. De huidarts onderzoekt het aangedane gebied met een dermatoscoop om de tumor beter te bekijken. Vervolgens wordt een biopsie uitgevoerd, waarbij een klein stukje weefsel uit de tumor wordt verwijderd voor microscopisch onderzoek. Dit helpt de arts te bepalen welke huidkanker aanwezig is, in welk stadium de kanker zich bevindt en wat het gedrag van de kankercellen is.

Behandeling

De behandeling van acraal lentigineus melanoom omvat doorgaans chirurgische verwijdering van de tumor, evenals de omliggende huid indien nodig. Als de kanker al is uitgezaaid naar de lymfeklieren (lymfekliermetastasen), is een operatie noodzakelijk om deze te verwijderen. In sommige gevallen kan zelfs een amputatie van de vingers of tenen vereist zijn. Bij zeer agressieve of gevorderde gevallen kan de arts ook immunotherapie gebruiken om de verspreiding van de kanker te bestrijden met biologische medicijnen.

Prognose van acraal lentigineus melanoom

De prognose voor acraal lentigineus melanoom hangt sterk af van de timing van de diagnose en de behandeling. Met een agressieve behandeling kunnen de meeste patiënten herstellen, maar een tijdige diagnose is cruciaal. Hoewel acraal lentigineus melanoom zeldzaam is, zijn de sterftecijfers hoger dan bij andere vormen van melanoom. Dit komt doordat deze tumoren vaak langer onopgemerkt blijven en moeilijker te begrijpen zijn. Ongeveer één op de drie tot één op de vier patiënten krijgt zelfs een verkeerde diagnose, waardoor de kankercellen zich verder kunnen ontwikkelen en verspreiden. Een vroege diagnose en snelle behandeling verbeteren de levensverwachting aanzienlijk. Minder ontwikkelde en dunnere tumoren hebben een betere prognose dan dikkere, agressievere tumoren. Mannen hebben vaker grotere en dikkere tumoren bij diagnose dan vrouwen.

Complicaties

Gevorderde acraal lentigineuze melanomen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam, waaronder:

• Hersenen (hersenmetastasen)
• Lever (levermetastasen)
• Longen (longmetastasen)
• Botten (botmetastasen)
• Maag-darmkanaal

Preventie

De precieze oorzaken van acraal lentigineus melanoom zijn niet volledig begrepen, waardoor specifieke preventieve maatregelen moeilijk te geven zijn. Toch kunnen de volgende stappen helpen bij het verminderen van het risico en het bevorderen van vroege opsporing:

• Voer regelmatig zelfonderzoek uit van de handpalmen, voetzolen en nagels op veranderingen in kleur of vorm. Let op ongebruikelijke vlekken, streepjes of gezwellen.
• Laat jaarlijks een dermatologisch onderzoek uitvoeren, vooral als je familieleden hebt met huidkanker of als je verdachte huidafwijkingen hebt.
• Raadpleeg onmiddellijk een arts bij onverklaarbare veranderingen aan de huid, nagels of andere symptomen die kunnen wijzen op acraal lentigineus melanoom.
• Bij een familiegeschiedenis van melanoom, kan genetisch advies of screening nuttig zijn om het risico te beoordelen en te monitoren.

Lees verder

• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon