Ontstoken muggenbeet: symptomen, oorzaken en behandeling

Een muggenbeet ontsteekt meestal niet, maar het immuunsysteem reageert met zwelling. Als je echter gaat krabben vanwege de jeuk kan er een wondje ontstaan. Dit opent de deur voor ziekteverwekkers en een ontstoken muggenbeet kan het gevolg zijn. Vooral kinderen kunnen vaak het krabben niet onderdrukken en hebben daarom vaker last van ontstoken insectenbeten, zoals een ontstoken muggenbeet, dan volwassenen. Krabben creëert open wondjes die een porte d'entrée vormen waar micro-organismen het lichaam kunnen binnendringen en een ontsteking kunnen veroorzaken. Een ontsteking van een muggenbult wordt gekenmerkt door het feit dat pus te zien is op de plaats waar de mug je gestoken heeft en de nabijgelegen lymfeklieren kunnen gezwollen. Bovendien zijn de zwelling, pijn en roodheid ernstiger dan bij een normale reactie op een muggensteek.

• Wat is een ontstoken muggenbeet?
• Vervuild wondje
• Ontstekingsreactie
• Symptomen van een ontstoken muggenbeet
• Complicaties
• Oorzaken van een muggenbultontsteking
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Onderzoek door een arts
• Allergische reactie op een muggenbeet
• Behandeling van een ontsteking van een muggenbult
• Koelgel of menthol zalf
• Antibacteriële en antibiotische zalven
• Vooruitzichten en prognose
• Complicaties en ongunstige prognose
• Verhoogd risico bij kwetsbare groepen
• Mogelijke blijvende effecten
• Belang van tijdige behandeling
• Langetermijnprognose
• Preventie
• DEET of icaridine
• Onder een klamboe slapen
• Koelen en niet krabben

Wat is een ontstoken muggenbeet?

Vervuild wondje

De meeste muggenbeten genezen zonder grote problemen. Er is een kleine zwelling als reactie van het immuunsysteem en daarom is de muggenbeet zelfs zichtbaar in de vorm van een muggenbult. Het getroffen gebied op de huid kan lichtrood zijn, wat nog normaal is en niet wijst op een ontsteking. Jeuk is vaak ook aanwezig, wat soms meer of minder sterk kan worden gevoeld. Jeuk zet je aan om te gaan krabben. Dit kan echter de kleine wond die is veroorzaakt door beet vergroten en daarmee een porte d'entrée vormen waar micro-organismen het lichaam kunnen binnendringen en een ontsteking kunnen veroorzaken. Vooral als er ziekteverwekkers onder de vingernagel zaten toen je aan het krabben was, bestaat er het risico op een ontstoken muggenbeet, omdat de boosdoeners worden geïntroduceerd in een reeds bestaand wondje. Zelden komt de ontsteking rechtstreeks van de mug zelf.

Ontstekingsreactie

De ontstoken muggenbeet kan verder zwellen, pijn doen of, in het ergste geval, zelfs gaan etteren. Deze ontstekingsreactie moet echter worden onderscheiden van een allergische reactie, omdat dit onmiddellijk of althans zeer snel na de muggenbeet optreedt. Een ontstoken muggenbeet daarentegen ontwikkelt zich in de loop van de tijd en ontstaat vaak na (veelvuldig) krabben.

Ook moet een ontstekingsreactie onderscheiden worden van een heftige lokale reactie. Soms kan een steek ervoor zorgen dat bijvoorbeeld je hele hand, onderarm of enkel dik wordt. Dat is een lokale reactie op de muggenbeet die bij en ene persoon wat heftiger kan zijn dan bij de ander. Ondanks dat de zwelling vrij groot en pijnlijk kan zijn, is dit géén teken van een allergie. Bij een allergische reactie krijg je last van benauwdheid en/of huiduitslag, dikke oogleden of lippen terwijl je elders gestoken bent.

Symptomen van een ontstoken muggenbeet

Ontsteking van de muggenbult is afkomstig van bacteriën die via je nagels en vingers in de doorboorde huid terechtkomen, vaak door te krabben. Waarschuwingssignalen zijn onder meer:

• zwelling van de lokale lymfeklieren
• een wijd verspreide roodheid rond de muggenbeet / een rode ring om de muggenbeet
• pus of etter
• het gebied voelt warm aan
• de plek doet pijn
• koude rillingen
• koorts

Complicaties

Een ontstoken muggenbeet kan infecties van de huid, het bindweefsel en de haarwortels veroorzaken. Ernstige zwelling, uitgebreide roodheid, pusvorming en pijn op de plaats van de prik zijn tekenen van een bacteriële infectie, die meestal wordt veroorzaakt door streptokokken of stafylokokken. Het ontstoken weefsel voelt warm aan en koorts kan ook optreden als reactie op de ontsteking. Als de bacteriën zich uitbreiden naar de lymfevaten, is een ontsteking van de lymfevaten (lymfangitis) het resultaat. Kenmerkend is een rode lijn die van de prikplaats langs de lymfekanalen naar het midden van het lichaam gaat. De nabijgelegen lymfeklieren zijn vaak gezwollen en zijn meestal gevoelig. Als lymfangitis onbehandeld blijft, kunnen de pathogenen de bloedbaan binnendringen en daar levensbedreigende bloedvergiftiging (sepsis) veroorzaken. Hoge koorts, koude rillingen en een algemeen gevoel van ziek-zijn zijn vaak een voorbode van sepsis. In het geval van bloedvergiftiging zijn opname in een ziekenhuis en een antibiotica-infuus noodzakelijk, kleine infecties na een ontstoken muggenbeet worden poliklinisch behandeld met antibiotica of cortisone, een sterke ontstekingsremmer.

Oorzaken van een muggenbultontsteking

Iedereen kan een ontstoken muggenbeet ontwikkelen; dit wijst niet op een zwak immuunsysteem. Meestal komt de ontstoken muggenbeet voort uit krabben vanwege het jeukende gevoel, waardoor de bestaande kleine wond kan worden vergroot. Er zijn altijd enkele bacteriën op de vingernagel of zelfs alleen op de huid van mensen, meestal streptokokken. Deze dringen de wond binnen en veroorzaken een ontstoken muggenbeet. In landelijk gebied is het echter ook denkbaar dat de mug in contact is gekomen met uitwerpselen van dieren en dat hij daardoor ziektekiemen met zich meeneemt en zodoende een ontstekingsreactie ontstond na de beet.

Huisarts raadplegen

In zeldzame gevallen kan een ontstoken muggenbeet bloedvergiftiging veroorzaken; een blauwachtige, vaak pijnlijke verkleuring van de huid rond de beet en een sterke koorts zijn duidelijke waarschuwingssignalen die dringend moeten worden opgehelderd. Algemene waarschuwingssignalen zijn hevige pijn rond de muggenbeet, een ongewone teint met ernstige roodheid en zwelling of begeleidende symptomen zoals koorts en problemen met de bloedsomloop.

Als de ontsteking per ongeluk open wordt gekrabd en begint te bloeden, moet de huisarts de wond beoordelen en verzorgen om verergering van de klachten te voorkomen. Ontstoken muggenbeten bij jonge kinderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem vereisen meestal medische aandacht.

Onderzoek en diagnose

Onderzoek door een arts

De meeste ontstoken muggenbeten zijn vervelend, doch onschadelijk. Als je met een ontstoken muggenbeet naar de huisarts gaat, zal hij de aangedane plek onderzoek en de exacte pathogenen kunnen worden bepaald door een uitstrijkje, maar dit is meestal niet nodig. Ontstoken muggenbeten met een ernstig verloop kunnen daarentegen zelfs leiden tot koorts en algemene, niet-specifieke symptomen. Ontstoken muggenbeten met streptokokken zijn bijzonder gevaarlijk omdat als ze het menselijk lichaam binnendringen, ze in het bloed kunnen komen en in de volgende stap tot lymfoedeem kunnen leiden. Er kan zelfs sepsis optreden. Als door een afweerreactie op een ziekteverwerker schade aan weefsel of organen ontstaat dan wordt dat sepsis genoemd. Immuun-deficiënte patiënten of gevallen van sterk ontstoken muggenbeten moeten daarom daarom door een arts worden beoordeeld.

Allergische reactie op een muggenbeet

Een ontstoken muggenbult moet onderscheiden worden van een allergische reactie op een muggenbeet, waarbij er een vrij hevige huidreactie optreedt. Er kunnen rond één beet meerdere rode, jeukende bulten ontstaan. Soms gaat dit gepaard met vochtblaasjes of blaren op de bulten of met een grotere zwelling van het lichaamsdeel waar de mug heeft gestoken. Nadat de roodheid is weggetrokken, blijven er harde en opengekrabde bultjes achter die wel dagen tot weken kunnen blijven jeuken.

Behandeling van een ontsteking van een muggenbult

Wat te doen als je last hebt van een ontstoken muggenbeet?

Koelgel of menthol zalf

Als de muggenbeet al is geïnfecteerd, moet je zeker niet gaan krabben. Omdat de jeuk er waarschijnlijk nog steeds zal zijn, moet je in de apotheek een koelgel halen of je legt een koude, natte doek op de plek. Dit helpt niet alleen tegen de jeuk, het bestrijdt ook de zwelling en zorgt ervoor dat de ontstoken wond niet erger wordt door krabben. Je kan ook een middeltje tegen jeuk gebruiken, zoals menthol strooipoeder of een crème.

Antibacteriële en antibiotische zalven

Zodra symptomen zoals algehele malaise, koorts, ernstige en pijnlijke zwelling of zelfs constante pijn bij de ontstoken muggenbeet worden waargenomen, is het verstandig een arts te raadplegen. De arts kan antibacteriële en antibiotische zalven voorschrijven die rechtstreeks op het ontstoken gebied van de huid werken en erger voorkomen. Dit is met name handig als je immunodeficiënt bent, hetzij vanwege leeftijd, medicatie of een onderliggende ziekte. Hoe sneller de ziekteverwekker wordt geïdentificeerd via een uitstrijkje en geëlimineerd, hoe minder het zich verder kan verspreiden en het zich ontwikkelt tot lymfoedeem of bloedvergiftiging.

Vooruitzichten en prognose

Als je te maken hebt met een ontstoken muggenbeet die enkel een gelokaliseerde huidreactie veroorzaakt, is de prognose doorgaans zeer goed. Binnen een paar dagen zou de ontsteking moeten verdwijnen zonder dat er een speciale behandeling nodig is. Het is echter belangrijk om te voorkomen dat je gaat krabben, omdat dit de huid kan beschadigen en de genezing kan vertragen.

Complicaties en ongunstige prognose

In gevallen waar de ontsteking groter is en complicaties optreden, wordt de prognose minder gunstig. Krabben kan de ontsteking verergeren door de huid verder te beschadigen en bacteriën binnen te laten, wat het risico op een secundaire infectie vergroot. Als de ontsteking zich uitbreidt en zich niet alleen beperkt tot het gebied rond de beet, kan dit leiden tot cellulitis (een ernstige bacteriële huidinfectie) of zelfs tot een systemische infectie zoals sepsis, wat levensbedreigend kan zijn als het niet snel wordt behandeld.

Verhoogd risico bij kwetsbare groepen

Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals ouderen, jonge kinderen of mensen met chronische ziekten zoals diabetes, kunnen ontstoken muggenbeten een grotere uitdaging vormen. Voor deze mensen is de kans groter dat een eenvoudige ontsteking escaleert naar iets ernstigers.

Mogelijke blijvende effecten

Daarnaast kan een ontstoken muggenbeet, vooral als er sprake is van krabben, leiden tot blijvende littekens of pigmentveranderingen op de huid. Dit kan vooral het geval zijn wanneer de ontsteking intens is of als de wond geïnfecteerd raakt. In zeldzame gevallen kan zelfs een abces ontstaan, wat chirurgische drainage kan vereisen.

Belang van tijdige behandeling

Bij aanhoudende of verergerende symptomen is het essentieel om medische hulp in te schakelen. Symptomen zoals koorts, zwelling die blijft toenemen, roodheid die zich verspreidt, of een warm aanvoelende huid rondom de beet, kunnen allemaal tekenen zijn van een ernstigere infectie. Een tijdige behandeling met bijvoorbeeld antibiotica kan de situatie snel onder controle krijgen en complicaties voorkomen.

Langetermijnprognose

Over het algemeen is de langetermijnprognose voor ontstoken muggenbeten goed, mits tijdig en adequaat behandeld. Het risico op ernstige complicaties is relatief klein, en de meeste gevallen genezen zonder blijvende schade.

Preventie

DEET of icaridine

De beste manier om ontstoken muggenbeten te voorkomen, is door muggenbeten voorkomen. Muggenwerende middelen die je aanbrengt op de huid en DEET bevatten, beschermen langdurig tegen muggen. In plaats van DEET kun je ook icaridine gebruiken. Het is net zo effectief tegen muggen. Het heeft echter niet de irriterende eigenschappen van DEET.

Onder een klamboe slapen

Slaap 's nachts onder een klamboe, zodat muggen je niet kunnen bereiken.

Koelen en niet krabben

Als je toch gestoken bent en er treedt jeuk op, dan is het het beste om helemaal niet te krabben om een bacteriële infectie te voorkomen. Koelen is beter, bijvoorbeeld met een koelgel of een coldpack van de apotheek of drogisterij.

Lees verder

• Ontstoken insectenbeet: symptomen, oorzaken en behandeling
• Insectenbeet en insectensteek: symptomen en behandeling
• Insectenbeet herkennen: puntjes, vlekjes, bultjes & zwelling
• Muggenbeet: jeuk, uitslag en allergische reactie muggenbult
• Muggenbult: symptomen en behandeling van een jeukende bult