Virtuele colonoscopie (CT-colonografie): Test van dikke darm

Een virtuele colonoscopie (CT-colonografie) is een speciaal beeldvormend onderzoek waarmee de arts de dikke darm kan inspecteren. Op deze manier is het mogelijk om kanker, poliepen of andere ziekten in de dikke darm op te sporen. Een virtuele colonoscopie is anders dan een standaard colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm). Bij een normale colonoscopie maakt de arts gebruik van een lang, verlicht hulpmiddel (colonoscoop) hetgeen hij in het rectum (endeldarm) en de dikke darm plaatst. Een virtuele colonoscopie vindt plaats op de radiologieafdeling van een ziekenhuis. De arts gebruikt hierbij in tegenstelling tot een normale colonoscopie geen colonoscoop.

• Indicatie virtuele colonoscopie
• Voorbereiding op de test van de dikke darm
• Tijdens het beeldvormend onderzoek
• Na het onderzoek
• Abnormale resultaten
• Keuze voor standaard colonoscopie
• Risico's
• Voordelen virtuele colonoscopie
• Gedetailleerd beeld
• Geen darmperforatie
• Korte hersteltijd
• Uitstekend voor patiënten met bepaalde klinische factoren
• Nadelen van CT-colonografie
• Blootstelling aan straling
• Moeilijker om poliepen op te sporen
• Niet voor (mogelijk) zwangere vrouwen

Indicatie virtuele colonoscopie

Een virtuele colonoscopie is inzetbaar voor:

• het opsporen van darmkanker of endeldarmkanker (moet om de vijf jaar worden gedaan)
• het opsporen van de oorzaak van bloed in de ontlasting of zwarte, teerachtige ontlasting
• het opsporen van de oorzaak van bloedarmoede door laag ijzergehalte
• het opsporen van de oorzaak van buikpijn, veranderingen in de stoelgang of gewichtsverlies
• het opvolgen van darmkanker of darmpoliepen

De arts voert mogelijk een gewone colonoscopie uit in plaats van een virtuele colonoscopie. Bij een virtuele colonoscopie kan een arts namelijk geen weefselmonsters verwijderen (biopsie) en ook geen poliepen verwijderen (polypectomie).

Soms is de arts tijdens een gewone colonoscopie niet in staat om de flexibele buis helemaal door de dikke darm te bewegen. Ook dan is een virtuele colonoscopie inzetbaar.

Voorbereiding op de test van de dikke darm

De arts moet op de hoogte zijn van alle medicijnen, vitaminen, supplementen en kruiden die een patiënt neemt. De darmen moeten voorts helemaal leeg en schoon zijn voor het onderzoek. Wanneer namelijk een probleem aanwezig is in de dikke darm dat een behandeling behoeft, bemerkt de arts dit niet wanneer de darmen niet leeg en schoon zijn. De darmvoorbereiding bestaat uit het gebruik van klysma’s, het stoppen met het eten van vast voedsel gedurende één tot drie dagen vóór de test en het gebruik van laxeermiddelen. Wel moet de patiënt één tot drie dagen vóór de test voldoende heldere vloeistoffen drinken zoals heldere koffie of thee, vetvrije bouillon, gelatine en water. De patiënt moet zijn medicatie verder blijven innemen, tenzij de arts iets anders aanbeveelt. IJzer kan de ontlasting donkerzwart maken. Dit maakt het moeilijker voor de arts om in de darm te kijken. Om die reden moet de patiënt mogelijk enkele dagen op voorhand stoppen met het gebruik van ijzersupplementen. Een CT-scan en MRI-scanner zijn erg gevoelig voor metalen. Daarom draagt de patiënt geen sieraden op de dag van het onderzoek. De patiënt moet voorts zijn kledij uittrekken en een ziekenhuisjurkje dragen voor de procedure.

Tijdens het beeldvormend onderzoek

De patiënt ligt op de linkerzij op een smalle tafel die is aangesloten op een MRI- of CT- scan. De knieën zijn opgetrokken naar de borst. Vervolgens plaatst de arts een kleine, flexibele buis in het rectum. Hij pompt lucht door de buis om de dikke darm te vergroten en beter zichtbaar te maken. Dit veroorzaakt mogelijk krampen of gaspijn. De ligt vervolgens op de rug. De tafel schuift in een grote tunnel in de CT- of MRI-scan, waarna röntgenfoto's van de dikke darm worden gemaakt. Ook maakt de scanner röntgenfoto's terwijl de patiënt op de buik ligt. De patiënt moet tijdens deze procedure heel stil blijven liggen, omdat door elke beweging de röntgenstralen kunnen vervagen. De patiënt moet soms ook de adem even inhouden terwijl er een röntgenfoto wordt gemaakt. Een computer combineert alle afbeeldingen om driedimensionale afbeeldingen van de dikke darm te vormen. De arts bekijkt de beelden op een beeldscherm.

Na het onderzoek

De patiënt ervaart een opgeblazen gevoel, milde buikkrampen en winderigheid na het de CT-colonografie. Hij kan meteen na het onderzoek echter weer terugkeren naar de normale activiteiten.

Abnormale resultaten

Soms vindt de arts afwijkingen in het darmkanaal wat dan duidt op:

• colitis (een gezwollen en ontstoken darm) als gevolg van de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, een infectie of gebrek aan bloedstroom
• darmpoliepen
• dikkedarmkanker
• diverticulose (abnormale zakjes op de darmwand)
• een lagere gastro-intestinale bloeding
• een tumor

Keuze voor standaard colonoscopie

De arts voert in een aantal gevallen toch een standaard colonoscopie uit. Hij heeft bijvoorbeeld geen oorzaak gevonden voor bloedingen of andere symptomen gevonden. Een virtuele colonoscopie mist soms enkele kleinere problemen in de dikke darm. Ook is het mogelijk dat de arts problemen gedetecteerd heeft via een virtuele colonoscopie waarvoor een biopsie vereist is.

Risico's

Enkele mogelijke risico’s zijn verbonden aan een virtuele colonoscopie zoals:

• de blootstelling aan straling van de CT-scan
• een darmperforatie wanneer de buis om lucht te pompen wordt ingebracht (uiterst zelden).
• misselijkheid, braken, een opgeblazen gevoel of rectale irritatie door geneesmiddelen die de patiënt moet gebruiken als voorbereiding op de CT-colonografie

Voordelen virtuele colonoscopie

Gedetailleerd beeld

Dankzij een virtuele colonoscopie is de arts in staat om de dikke darm vanuit verschillende hoeken te bekijken. Dit is niet zo eenvoudig met een standaard colonoscopie. Een virtuele colonoscopie vereist voorts geen sedatie en duurt slechts tien à vijftien minuten. Een CT-colonografie levert tevens duidelijkere en meer gedetailleerde beelden op dan een standaard röntgenonderzoek met bariumklysma.

Geen darmperforatie

Een standaard colonoscopie heeft een klein risico op darmperforatie (waardoor een kleine scheur ontstaat). Een dergelijk risico bestaat bijna niet bij een CT-colonografie.

Korte hersteltijd

Meestal kan de patiënt direct na de test teruggaan naar de normale activiteiten. Bij een gewone colonoscopie is sedatie nodig en verliest de patiënt vaak een werkdag.

Uitstekend voor patiënten met bepaalde klinische factoren

Een CT-colonografie is een uitstekend alternatief voor patiënten met klinische factoren die het risico op complicaties door een standaard colonoscopie verhogen, zoals een behandeling met een bloedverdunner of een ernstig ademhalingsprobleem.

Nadelen van CT-colonografie

Blootstelling aan straling

Een virtuele colonoscopie met CT-scanner stelt een patiënt bloot aan straling. De effectieve stralingsdosis voor deze procedure varieert. Er is altijd een kleine kans op kanker door overmatige blootstelling aan straling. Het voordeel van een nauwkeurige diagnose weegt echter veel zwaarder dan het risico.

Moeilijker om poliepen op te sporen

Verder is het met een virtuele colonoscopie vaak niet mogelijk om poliepen kleiner dan tien mm te detecteren. Een standaard colonoscopie detecteert poliepen van alle groottes.

Niet voor (mogelijk) zwangere vrouwen

Een CT-scan is over het algemeen niet aanbevolen voor zwangere vrouwen, tenzij medisch noodzakelijk vanwege het potentiële risico voor de ongeboren baby.

Lees verder

• Colonoscopie: Tips om het onderzoek te vergemakkelijken
• CT-scan: Onderzoek via dwarsdoorsneden van het lichaam
• Virtuele colonoscopie: Beeld van dikke darm met CT-scan