Virtuele colonoscopie (CT-colonografie): Test van dikke darm

Een virtuele colonoscopie (CT-colonografie) is een geavanceerd beeldvormend onderzoek waarmee de arts de dikke darm kan inspecteren. Hiermee is het mogelijk om aandoeningen zoals kanker, poliepen of andere ziekten in de dikke darm vroegtijdig op te sporen. In tegenstelling tot een standaard colonoscopie, waarbij de arts gebruikmaakt van een colonoscoop, gebeurt een virtuele colonoscopie met behulp van een CT-scan. Dit onderzoek vindt plaats op de radiologieafdeling van een ziekenhuis.

• Indicatie virtuele colonoscopie
• Voorbereiding op de test van de dikke darm
• Tijdens het beeldvormend onderzoek
• Na het onderzoek
• Abnormale resultaten
• Keuze voor standaard colonoscopie
• Risico's
• Voordelen virtuele colonoscopie
• Gedetailleerd beeld
• Geen darmperforatie
• Korte hersteltijd
• Uitstekend voor patiënten met bepaalde klinische factoren
• Nadelen van CT-colonografie
• Blootstelling aan straling
• Moeilijker om poliepen op te sporen
• Niet voor (mogelijk) zwangere vrouwen

Indicatie virtuele colonoscopie

Een virtuele colonoscopie wordt toegepast voor de volgende doeleinden:

• het opsporen van darmkanker of endeldarmkanker (dit moet om de vijf jaar worden gedaan)
• het opsporen van de oorzaak van bloed in de ontlasting of zwarte, teerachtige ontlasting
• het opsporen van de oorzaak van bloedarmoede door laag ijzergehalte
• het opsporen van de oorzaak van buikpijn, veranderingen in de stoelgang of gewichtsverlies
• het opvolgen van darmkanker of darmpoliepen

Een virtuele colonoscopie kan echter geen weefselmonsters verwijderen (biopsie) of poliepen verwijderen (polypectomie). Daarom kan de arts in sommige gevallen alsnog een standaard colonoscopie uitvoeren, vooral als een biopsie noodzakelijk is of als er problemen zijn met het doorvoeren van de flexibele buis tijdens de standaard procedure.

Voorbereiding op de test van de dikke darm

Voor een succesvolle virtuele colonoscopie is een grondige voorbereiding essentieel. De patiënt moet zijn arts informeren over alle medicijnen, vitaminen, supplementen en kruiden die hij gebruikt.

Het is belangrijk dat de darmen volledig leeg en schoon zijn voor het onderzoek, zodat de arts eventuele afwijkingen goed kan zien. De voorbereiding omvat het volgende:

• Het gebruik van klysma’s.
• Het stoppen met vast voedsel gedurende één tot drie dagen vóór de test.
• Het gebruik van laxeermiddelen.
• Het drinken van voldoende heldere vloeistoffen, zoals heldere koffie of thee, vetvrije bouillon, gelatine en water, gedurende één tot drie dagen vóór de test.

Medicatie moet gewoon worden ingenomen, tenzij de arts anders adviseert. Patiënten die ijzersupplementen gebruiken, moeten hiermee enkele dagen vóór de test stoppen omdat ijzer de ontlasting donkerzwart kan maken, wat de diagnostiek kan bemoeilijken.

Omdat CT-scans en MRI-scans gevoelig zijn voor metalen, moet de patiënt geen sieraden dragen op de dag van het onderzoek. De patiënt zal zich omkleden in een ziekenhuisjurk voor de procedure.

Tijdens het beeldvormend onderzoek

De patiënt ligt op een smalle tafel die is aangesloten op een MRI- of CT-scan. De beginpositie is vaak op de linkerzij met opgetrokken knieën naar de borst. De arts plaatst een kleine, flexibele buis in het rectum en pompt lucht door de buis om de dikke darm te vergroten, zodat deze beter zichtbaar is. Dit kan leiden tot krampen of een opgeblazen gevoel.

De patiënt ligt dan op zijn rug, en de tafel schuift in de tunnel van de CT- of MRI-scan. Er worden röntgenfoto's gemaakt van de dikke darm. Dit gebeurt ook in een liggende positie op de buik. Het is belangrijk dat de patiënt tijdens deze procedure stil blijft liggen om vervaging van de röntgenbeelden te voorkomen. Soms wordt gevraagd om de adem even in te houden terwijl er een röntgenfoto wordt gemaakt.

Een computer combineert de gemaakte afbeeldingen om driedimensionale beelden van de dikke darm te creëren, die de arts op een beeldscherm kan bekijken.

Na het onderzoek

Na de CT-colonografie kan de patiënt last hebben van een opgeblazen gevoel, milde buikkrampen en winderigheid. Deze symptomen verdwijnen meestal snel, en de patiënt kan direct na het onderzoek zijn normale activiteiten hervatten.

Abnormale resultaten

Soms onthult een virtuele colonoscopie afwijkingen in het darmkanaal die kunnen wijzen op:

• Colitis, een gezwollen en ontstoken darm als gevolg van de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, een infectie of gebrek aan bloedstroom.
• Darmpoliepen.
• Dikkedarmkanker.
• Diverticulose, abnormale zakjes op de darmwand.
• Een lagere gastro-intestinale bloeding.
• Een tumor.

Keuze voor standaard colonoscopie

In sommige gevallen voert de arts toch een standaard colonoscopie uit, vooral wanneer er geen oorzaak voor bloedingen of andere symptomen is gevonden. Een virtuele colonoscopie kan kleinere afwijkingen soms missen, en als er problemen worden gedetecteerd waarvoor een biopsie vereist is, is een standaard colonoscopie noodzakelijk.

Risico's

Een virtuele colonoscopie brengt enkele risico’s met zich mee, zoals:

• Blootstelling aan straling van de CT-scan.
• Een zeldzaam risico op darmperforatie wanneer de buis om lucht te pompen wordt ingebracht.
• Misselijkheid, braken, een opgeblazen gevoel of rectale irritatie door geneesmiddelen die de patiënt moet gebruiken als voorbereiding op de CT-colonografie.

Voordelen virtuele colonoscopie

Gedetailleerd beeld

Dankzij een virtuele colonoscopie kan de arts de dikke darm vanuit verschillende hoeken bekijken, wat moeilijker is met een standaard colonoscopie. Een virtuele colonoscopie vereist geen sedatie en duurt slechts tien à vijftien minuten. Bovendien levert een CT-colonografie duidelijkere en meer gedetailleerde beelden op dan een standaard röntgenonderzoek met bariumklysma.

Geen darmperforatie

Een standaard colonoscopie heeft een klein risico op darmperforatie (waardoor een kleine scheur ontstaat). Bij een CT-colonografie is dit risico vrijwel afwezig.

Korte hersteltijd

Meestal kan de patiënt direct na de test zijn normale activiteiten hervatten. Bij een standaard colonoscopie is sedatie nodig en verliest de patiënt vaak een werkdag.

Uitstekend voor patiënten met bepaalde klinische factoren

Een CT-colonografie is een uitstekend alternatief voor patiënten met klinische factoren die het risico op complicaties door een standaard colonoscopie verhogen, zoals behandeling met een bloedverdunner of een ernstig ademhalingsprobleem.

Nadelen van CT-colonografie

Blootstelling aan straling

Een virtuele colonoscopie met een CT-scanner stelt de patiënt bloot aan straling. De effectieve stralingsdosis voor deze procedure varieert. Er is altijd een kleine kans op kanker door overmatige blootstelling aan straling, hoewel het voordeel van een nauwkeurige diagnose doorgaans zwaarder weegt dan het risico.

Moeilijker om poliepen op te sporen

Een virtuele colonoscopie detecteert vaak geen poliepen kleiner dan tien mm, terwijl een standaard colonoscopie poliepen van alle groottes kan detecteren.

Niet voor (mogelijk) zwangere vrouwen

Een CT-scan is over het algemeen niet aanbevolen voor zwangere vrouwen, tenzij medisch noodzakelijk vanwege het potentiële risico voor de ongeboren baby.

Lees verder

• Colonoscopie: Tips om het onderzoek te vergemakkelijken
• CT-scan: Onderzoek via dwarsdoorsneden van het lichaam
• Virtuele colonoscopie: Beeld van dikke darm met CT-scan