Astma bij ouderen: Oorzaken, symptomen en behandeling

Astma is een chronische ontstekingsziekte van de luchtwegen die wordt gekenmerkt door een overmatige reactie op diverse prikkels. Dit leidt tot ontsteking en vernauwing van de luchtwegen, wat resulteert in symptomen zoals hoesten met slijmproductie, kortademigheid en een beklemmend gevoel op de borst. Astma kan patiënten van alle leeftijden treffen, inclusief ouderen. Bij ouderen wordt astma vaak ondergediagnosticeerd en onderbehandeld, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen als de aandoening niet goed wordt behandeld. Regelmatige opvolging door een arts is cruciaal voor een effectieve behandeling.

• Oorzaken van astma
• Risicofactoren voor astma-aanvallen bij ouderen
• Allergische factoren
• Niet-allergische factoren
• Symptomen van astma
• Algemene symptomen
• Symptomen bij ouderen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van astma
• Medicatie
• Aanpakken van risicofactoren
• Opvolging van patiënten
• Prognose en complicaties

Oorzaken van astma

Astma is een ziekte waarbij de luchtwegen overgevoelig reageren op diverse stimuli. Deze stimuli kunnen allergenen of irriterende stoffen zijn, wat leidt tot een ontsteking en samentrekking van de spieren rond de luchtwegen. Dit veroorzaakt een zwelling van de luchtwegwand en een verhoogde slijmproductie, wat leidt tot ademhalingsproblemen en hoest.

Risicofactoren voor astma-aanvallen bij ouderen

De triggers voor astma kunnen worden onderverdeeld in allergische en niet-allergische factoren.

Allergische factoren

Allergenen die astma kunnen uitlokken zijn onder andere:

• Huidschilfers van huisdieren en insecten
• Huisstofmijt
• Pollen
• Schimmels

Niet-allergische factoren

Niet-allergische factoren die bijdragen aan chronische ontsteking van de luchtwegen zijn:

• Aandoeningen zoals rhinitis (neusslijmvliesontsteking), chronische sinusitis (neusbijholteontsteking), gastro-oesofageale reflux, enz.
• Andere irriterende stoffen zoals dieseluitlaat
• Het gebruik van aspirine of niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s)
• Infecties zoals griep, Mycoplasma-pneumonie, Chlamydia pneumoniae, enz.
• Koude lucht
• Lichaamsbeweging
• Obesitas (zwaarlijvigheid) of gewichtstoename
• Parfum
• Snurken
• Tabaksrook
• Verf
• Vervuiling binnen of buiten

Symptomen van astma

Algemene symptomen

Astma veroorzaakt vaak terugkerende episodes van piepende ademhaling, beklemming op de borst, kortademigheid, aanhoudende hoest of nachtelijke hoest. Deze symptomen kunnen variëren in frequentie en intensiteit en worden vaak getriggerd door inspanning, koude, stof of blootstelling aan allergische of niet-allergische prikkels.

Symptomen bij ouderen

Hoewel astma meestal op jonge leeftijd begint, kunnen ouderen ook voor het eerst symptomen ontwikkelen. Bij ouderen kunnen astmasymptomen soms subtieler zijn en meer gericht op hoesten met sputumproductie. Astma bij ouderen gaat vaak niet in remissie, en ouderen lopen een verhoogd risico op ademhalingsinsufficiëntie, zelfs bij milde symptomen. Het risico op ademhalingsproblemen is groter, wat betekent dat een goede behandeling essentieel is.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Bij de diagnose van astma start de arts met een gedetailleerd vraaggesprek over de symptomen, medische geschiedenis en mogelijke triggers. Het lichamelijk onderzoek kan piepende ademhaling, een snelle ademhalingssnelheid (tachypneu) of het gebruik van aanvullende ademhalingsspieren aan het licht brengen. Soms kunnen de bevindingen echter normaal zijn, zelfs bij astma.

Diagnostisch onderzoek
Om astma te diagnosticeren en andere onderliggende aandoeningen uit te sluiten, kan de arts verschillende onderzoeken aanvragen:

• 24-uurszuurmeting, gastroscopie of manometrie voor gastro-oesofageale reflux
• Allergie-huidtest
• Elektrocardiografie (meting van de elektrische activiteit van het hart)
• Röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto)
• Sinus-CT-scan (kan rhinosinusitis of neuspoliepen onthullen)

Differentiële diagnose
Bij oudere patiënten kan astma gemakkelijker worden verward met andere aandoeningen. Differentiële diagnoses voor astma bij ouderen zijn onder andere:

• Anafylaxie (ernstige allergische reactie)
• Brandend maagzuur
• Bronchitis (ontsteking van luchtpijpvertakkingen)
• Congestief hartfalen
• COPD (chronisch obstructief longlijden)
• HIV-infectie en aids
• Longontsteking bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem
• Stembandaandoeningen
• Tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Behandeling van astma

Medicatie

Corticosteroïden
Ingeademde corticosteroïden zijn de eerste keus bij de behandeling van astma en helpen ontstekingen in de luchtwegen te verminderen. Voor acute aanvallen kunnen kortdurende orale steroïden nuttig zijn, maar langdurig gebruik van orale steroïden wordt vaak afgeraden bij ouderen vanwege mogelijke ernstige bijwerkingen zoals verzwakte botten, huidzweren en hoge bloeddruk.

Biologische medicijnen
Bij matige tot ernstige astma kunnen biologische medicijnen worden toegepast. Deze middelen, toegediend via subcutane of intraveneuze routes, verminderen de algemene ontsteking bij atopische astma.

Moeilijkheden bij oudere patiënten
De behandeling van astma bij ouderen kan complexer zijn door de interactie met andere medicijnen die zij mogelijk gebruiken voor verschillende gezondheidsproblemen. Sommige astmamedicijnen kunnen interacties veroorzaken met andere medicijnen, wat kan leiden tot ongewenste bijwerkingen. Bovendien kunnen verwardheid en geheugenverlies bij ouderen de therapietrouw beïnvloeden. Alternatieve inhalatiemethoden kunnen nuttig zijn voor ouderen die moeite hebben met het gebruik van een inhalator.

Aanpakken van risicofactoren

Het is belangrijk om risicofactoren aan te pakken, zoals stoppen met roken en het vermijden van uitlokkende stoffen in de omgeving. Regelmatige vaccinaties tegen griep en pneumonie worden ook sterk aanbevolen voor oudere astmapatiënten.

Opvolging van patiënten

Astma is een chronische aandoening die continue monitoring vereist om de controle te behouden en vroege tekenen van therapiefalen te identificeren. Patiënten stoppen vaak met hun medicatie wanneer ze zich beter voelen, wat kan leiden tot een verslechtering van de symptomen en een verminderde levenskwaliteit. Regelmatige controles zijn essentieel om een goede behandeling te waarborgen.

Prognose en complicaties

Bij ouderen is de sterfte door astma het hoogst, met een sterftecijfer van 30,4 per miljoen voor de leeftijdsgroep van 65 jaar en ouder. Oudere vrouwen en patiënten met een zwarte huidskleur hebben een verhoogd risico op overlijden door astma-gerelateerde complicaties. Hoewel sterfgevallen door astma relatief zeldzaam zijn, kunnen ze grotendeels worden voorkomen met de juiste behandeling en opvolging. Verhoogde ziekenhuisopnames en bezoeken aan de afdeling spoedeisende hulp zijn belangrijke risicofactoren voor overlijden door astma.

Lees verder

• Astma: Chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen
• Astma: Opflakkering van symptomen door weersomstandigheden
• EHBO bij een astma-aanval (chronische longaandoening)
• Inspanningsastma: Hoesten en kortademigheid na sporten
• Allergisch astma: Ontstoken luchtwegen door allergenen