Stress en het prikkelbaredarmsyndroom (PDS): symptomen

Als de darmen rommelen en de hele tijd pijn doen, kan dit een teken zijn van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS). Aanhoudende klachten zoals winderigheid of obstipatie/diarree kunnen hier ook op wijzen. PDS is een functionele darmaandoening waarbij je vooral buikpijn en ontlastingsproblemen hebt. Het is gebleken dat niet alleen voedingsfactoren een rol spelen bij de ontwikkeling van de ziekte. Stress en overmatige angsten spelen ook een rol. Veel patiënten met PDS melden dat de klachten kunnen worden verergerd door stress. Bepaalde situaties, gevoelens en gedachten kunnen buikpijn, opgeblazen buik, obstipatie of diarree verergeren of verminderen. Er is dus een verband tussen het prikkelbaredarmsyndroom en je psychische welbevinden.

• Wat is het verschil tussen gezonde en ongezonde stress?
• Stress kan de klachten bij PDS verergeren
• Ongezonde stress kan schadelijk zijn
• Oorzaken: wat is de relatie tussen PDS en stress?
• Symptomen: ongezonde stress bij jezelf herkennen
• Lichamelijke signalen
• Psychische signalen
• Gedragssignalen
• Gedachtesignalen
• Ontspannen om te voorkomen dat stress te lang aanhoudt
• Gezond evenwicht tussen stress en ontspanning
• Ontspanningsoefeningen en beweging
• Sociale contacten en plezier

Wat is het verschil tussen gezonde en ongezonde stress?

Stress kan de klachten bij PDS verergeren

Stress is weliswaar niet de oorzaak van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), maar stress kan wel de klachten verergeren of uitlokken. Er zijn verschillende soorten stressoren (op het werk of in je persoonlijke situatie), die van invloed kunnen zijn op PDS. Stress is op zichzelf een positief verschijnsel; het heeft een stimulerende werking. Stress betekent niets anders dan spanning of druk en je hebt een bepaalde mate van stress nodig om adequaat te kunnen functioneren. De spanning die je voelt voor een examen, een openbaar optreden, sollicitatiegesprek of een andere spannende gebeurtenis, kan gerekend worden onder gezonde stress. Stress zorgt ervoor dat je lichaam zich schrap zet om een goede prestatie te leveren doordat je extra alert kunt reageren en geconcentreerd kunt werken. Zodra de spannende gebeurtenis achter de rug is, zal de spanning ook weer afnemen.

Ongezonde stress kan schadelijk zijn

Overmatige en/of langdurige of chronische stress kan schadelijk zijn. Als je langer onder spanning staat, heb je ook meer tijd nodig om te herstellen. Ditzelfde geldt voor een hevige stressreactie: des te heviger de reactie, des te meer tijd je nodig hebt om te herstellen. Ook als er in je leven veel momenten van stress zijn, dan is er mogelijk te weinig tijd om tussendoor te herstellen. Na een drukke week is een ontspannen weekend vaak weer voldoende om op te laden, maar als je in de weekenden ook geen tijd hebt om te ontspannen, dan wordt het nog moeilijker voor je als er daarna weer een drukke week volgt. Kortom als stress te lang aanhoudt, te vaak voorkomt en/of te groot is, en je onvoldoende de gelegenheid krijgt om tussentijds te herstellen en op te laden door middel van ontspanning, dan spreekt men van ongezonde stress.

Oorzaken: wat is de relatie tussen PDS en stress?

Het is niet geheel duidelijk hoe stress, angst, en PDS aan elkaar gerelateerd zijn, of wat er eerst komt. Onderzoek toont echter aan dat (aanhoudende) stress bij mensen met PDS buikklachten kan verergeren of uitlokken.[1] Stress brengt je lichaam namelijk in staat van paraatheid. Het hormoon adrenaline komt vrij waardoor je bloeddruk en je de hartslag stijgen, zuurstofrijk bloed naar de spieren, het hart en de hersenen stroomt, spieren zich aanspannen, en allerlei andere lichamelijke reacties vinden plaats. In de darmwand zitten ook spieren en onder stress zullen deze spieren zich dus ook aanspannen en dit leidt bij mensen met PDS eerder tot klachten dan bij mensen die geen PDS hebben. Daar komt bij dat PDS vanwege de gevolgen die het heeft voor je leven, ook stress kan veroorzaken. Het werkt dus beide kanten op.

Symptomen: ongezonde stress bij jezelf herkennen

Het is in eerste instantie belangrijk om stress bij jezelf te herkennen. Stressklachten zijn een signaal dat je te veel hooi op je vork hebt genomen, je lichaam waarschuwt je als het ware dat je moet zorgen voor herstelmomenten om erger te voorkomen. Signalen van ongezonde stress kunnen zich op vier verschillende manieren voordoen:

Lichamelijke signalen

Lichamelijke signalen welke samenhangen met de verhoogde lichamelijke activiteit bij stress. Er treden veranderingen op in het bloedvatenstelsel en het hart, de ademhaling, de spieren en het maag-darmstelsel. Bij mensen met PDS kunnen maagpijn (een drukkend en brandend gevoel in of rond de maagstreek), darmkrampen, buikpijn, afwisselend obstipatie en diarree, slijmvorming bij de ontlasting, een opgeblazen gevoel, winderigheid of gasvorming. zich als eerste aandienen, maar andere lichamelijke klachten, zoals nek-of rugklachten, zijn ook mogelijk. Voorts kan het afweersysteem door aanhoudende stress worden aangetast, waardoor je bijvoorbeeld vatbaarder wordt voor verkoudheid, griep en andere ziekteverschijnselen.

Psychische signalen

Aanhoudende stress kan je stemming negatief beïnvloeden. Je kunt somber, prikkelbaar en cynisch worden. Je kunt je ook machteloos gaan voelen. Voorts kun je last krijgen van een verminderde concentratie en moeheid.

Gedragssignalen

Aanhoudende stress kan leiden tot veranderingen in het gedrag van mensen. Cynisme en prikkelbaarheid kunnen leiden tot meer conflicten met anderen en lusteloosheid, apathie en somberheid kunnen ertoe leiden dat je je steeds meer terugtrekt uit sociale contacten.

Gedachtesignalen

Ongezonde stress kan leiden tot een negatief gedachtepatroon. Deze negatieve gedachten kunnen zich richten op anderen, maar zijn vaak ook gericht op jezelf en op je eigen (verminderde) kwaliteiten. Je gaat negatief over jezelf denken. Dit kan weer leiden tot piekeren en somberheid.

Ontspannen om te voorkomen dat stress te lang aanhoudt

Gezond evenwicht tussen stress en ontspanning

Het is belangrijk dat je geregeld ontspant om te voorkomen dat stress te lang aanhoudt en schade veroorzaakt. Je hoeft stress niet uit de weg te gaan (je hebt immers gezonde stress nodig om optimaal te functioneren), maar het gaat om een gezond evenwicht tussen stress en ontspanning. Het gaat om een evenwicht tussen spanning en ontspanning. Want wanneer de stressreactie blijft aanhouden, raakt je stresssysteem overbelast wat consequenties heeft voor je gezondheid. Je lichaam kan niet voortdurend in een verhoogde staat van paraatheid zijn.

Ontspanningsoefeningen en beweging

Ontspanningsoefeningen kunnen niet alleen helpen om je te ontspannen, maar kunnen je ook het verschil tussen spanning en ontspanning helpen ervaren. Op het internet is veel informatie te vinden over ontspanningsoefeningen. Er zijn heel veel simpele ontspanningsoefeningen, die je zo kunt toepassen. Daarnaast is het belangrijk om gezond te leven en dat je een gezonde leefstijl hebt, waardoor je beter bestand bent tegen stress. Dat betekent stoppen met roken, geen alcohol drinken of anders matig drinken (niet meer dan één alcoholische consumptie per dag en dat geldt voor zowel mannen als vrouwen), gezond en gevarieerd eten en veel bewegen (fietsen naar het werk, lopen naar de supermarkt, neem de trap in plaats van de lift, enz.). Bewegen stimuleert de darmwerking, waardoor obstipatieklachten kunnen verminderen, ofschoon er ook mensen met PDS zijn die merken dat bewegen en sporten de klachten juist kunnen verergeren (vooral diarree en darmkrampen). Dit betekent niet dat je dan maar stil moet gaan zitten, maar dat je gedoseerd beweegt en het goed opbouwt en luistert naar wat je lichaam aangeeft.

Sociale contacten en plezier

Het onderhouden van sociale contacten is ook een goed middel om stress te voorkomen en te reduceren. Mensen zijn sociale wezens en hebben anderen nodig om zich goed te voelen. Tot slot is het verstandig om dingen te doen waar je plezier in hebt. Onderneem activiteiten waar je ontspanning in vindt, zoals met vrienden uit eten gaan, een bioscoopje pakken, wandelen in het bos, een strandwandeling. Het maakt niet uit, zolang je er maar plezier aan beleeft.

Noten:

1. Hong-Yan Qin, Chung-Wah Cheng, Xu-Dong Tang, Zhao-Xiang Bian. Impact of Psychological Stress on Irritable Bowel Syndrome. World J Gastroenterol. 2014 Oct 21;20(39):14126-31. doi: 10.3748/wjg.v20.i39.14126.

Lees verder

• Voeding en het prikkelbaredarmsyndroom (PDS): zelfzorg
• Prikkelbare darm syndroom (PDS) behandeling: dieet, voeding
• Prikkelbare darm syndroom: symptomen, oorzaken & behandeling
• PDS: buikpijn, opgeblazen gevoel, slijm bij ontlasting, pijn
• Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid