Conversiestoornis

De conversiestoornis is één van de 7 somatoforme stoornissen die door de DSM-IV worden onderscheiden. Deze groep stoornissen heeft als kenmerk dat er geen lichamelijke oorzaak gevonden kan worden voor de klachten. Bij de conversiestoornis zijn er stoornissen van het willekeurige spierweefsel en/of van het zenuwstelsel en de zintuigen. In dit artikel wordt beschreven wat een somatoforme stoornis is, wat een conversiestoornis is, wat de symptomen zijn en wat de eventuele behandeling is.

Indeling

• Wat is een somatoforme stoornis?
• Wat is een conversiestoornis?
• Wanneer is er sprake van een conversiestoornis?
• Behandeling

Wat is een somatoforme stoornis?

Somatoforme stoornissen behoren tot de psychiatrische stoornissen. Somatoforme stoornissen hebben als kenmerk dat er sprake is van aanhoudende lichamelijke klachten of zorgen over lichamelijke klachten, die niet volledig verklaard kunnen worden door een lichamelijke aandoening of een andere psychiatrische stoornis. Dit is een groep stoornissen waarbij de medische kennis te kort schiet.

Onbegrepen klachten

Onbegrepen lichamelijke klachten komen zeer veel voor. Ongeveer 80% van de Nederlandse bevolking heeft minstens 1 onbegrepen lichamelijke klacht per week. Toch is er lang niet in al deze gevallen sprake van een somatoforme stoornis. Vaak gaan de klachten weer over zonder dat mensen zich daar bewust van zijn. Bij een kleine groep mensen blijven de onbegrepen klachten langer bestaan, hebben zij een negatieve invloed op het leven en het functioneren en leiden uiteindelijk tot een bezoek aan de huisarts. Na voldoende onderzoek leidt geruststelling bij een groot deel van deze groep mensen tot een afname van de zorgen. Bij een klein deel van deze groep mensen blijven de klachten en de zorgen hierover bestaan. Sommige mensen zoeken geruststelling en gaan bepaalde activiteiten (zoals sport) vermijden uit angst dat de klachten hierdoor verergeren. Als het leven van iemand negatief wordt beïnvloed door deze symptomen is er een aanwijzing dat er sprake is van een somatoforme stoornis.
Zeer belangrijk om te vermelden is dat er bij somatoforme stoornissen wel degelijk klachten zijn. Deze klachten zijn zelfs zo ernstig dat zij het leven en iemands functioneren sterk beïnvloeden. Hoewel er geen lichamelijke oorzaak en direct lichamelijk gevaar gevonden kunnen worden, moeten deze klachten zeer serieus worden genomen. De klachten kunnen namelijk een ernstig beperkende factor zijn in iemands leven.

Wat is een conversiestoornis?

Bij de conversiestoornis zijn er stoornissen van het willekeurige spierweefsel en/of van het zenuwstelsel en de zintuigen. Deze verschijnselen wijzen in de richting van een neurologische of andere lichamelijke oorzaak, maar hier wordt niets gevonden. De conversiestoornis is vrij zeldzaam en komt in de gehele bevolking bij 11 tot 31 per 100.000 mensen voor. Binnen medische instellingen ligt dit getal hoger.

Symptomen

Veelvoorkomende klachten zijn:

1. spierzwakte of spierverlamming
2. spierspasmen
3. moeite met praten
4. onwillekeurige bewegingen
5. ongevoeligheid voor pijn
6. doofheid
7. visuele verstoringen (zichtbeperking)
8. toevallen of convulsies

Ontstaanswijze

Over het ontstaan is weinig bekend. Maar conflicten en stressveroorzakende factoren zouden een rol kunnen spelen. Deze factoren lijken samen te hangen met het begin of een verergering van de conversiestoornis. De belangrijkste theorie over het ontstaan is dat negatieve gevoelens door verdringing buiten het bewustzijn worden gehouden, maar dat dit via onbewuste weg invloed heeft op de functies van het lichaam, met name het willekeurige spierweefsel, het zenuwstelsel en de zintuigen.

Gevolgen

Deze klachten zijn zeer invaliderend en patiënten zitten vaak in een rolstoel en hebben aanpassingen in huis nodig. Deze patiënten laten zich vaak onderzoeken en behandelen door artsen, wat bij laatstgenoemden soms frustratie of ongeloof oproept.

Wanneer is er sprake van een conversiestoornis?

De DSM-IV is een handboek voor diagnose en statistiek van psychische aandoeningen. Dit boek wordt wereldwijd als standaard in de psychiatrische diagnostiek gebruikt. De DSM-IV heeft de diagnostische criteria voor conversiestoornis als volgt omschreven:

• A. Een of meer symptomen of afwijkingen van de lichaamsmotoriek of zintuigen die veroorzaakt lijken te zijn door een neurologische of algemene somatische aandoening.
• B. Er zijn psychologische factoren te vinden bij de symptomen of gebreken, omdat de uiting van de symptomen wordt voorafgegaan door conflicten of andere stressfactoren.
• C. De symptomen zijn niet met opzet nagebootst of opgewekt (zoals bij een nagebootste stoornis of simulatie).
• D. De symptomen of gebreken kunnen na onderzoek niet volledig worden verklaard door een somatische aandoening, de directe effecten van inname van een substantie of als cultureel bepaald gedrag.
• E. De symptomen of gebreken veroorzaken klinisch duidelijk lijden of problemen in de sociale omgang, op het werk of op andere belangrijke terreinen of vereisen medisch evaluatie.
• F. De symptomen of gebreken beperken zich niet tot pijn of seksuele disfuncties, treden niet uitsluitend op als onderdeel van een somatisatiestoornis en kunnen niet worden verklaard door een andere psychische aandoening.

Voordat de diagnose conversiestoornis gesteld kan worden moet een lichamelijke oorzaak eerst correct worden uitgesloten.

Behandeling

Er is geen therapie bewezen effectief voor de conversiestoornis. Fysiotherapie wordt aanbevolen in combinatie met gedragstherapie of hypnose.

Lees verder

• De pijnstoornis
• Somatoforme stoornis NAO (niet anderszins omschreven)
• Ongedifferentieerde somatoforme stoornis (OSS)
• Somatisatiestoornis
• Informatie over depressie