Hypochondrie (ziektevrees)

Hypochondrie (ziektevrees) Hypochondrie is één van de 7 somatoforme stoornissen die door de DSM-IV worden onderscheiden. Kenmerkend voor hypochondrie is een onrealistische angst voor het hebben van een ernstige lichamelijke ziekte, ondanks het feit dat medisch onderzoek het tegendeel bewijst en geruststelling wordt geboden. In dit artikel wordt beschreven wat een somatoforme stoornis is, wat hypochondrie is en wat de eventuele behandeling is.

Indeling


Wat is een somatoforme stoornis?

Somatoforme stoornissen behoren tot de psychiatrische stoornissen. Somatoforme stoornissen hebben als kenmerk dat er sprake is van aanhoudende lichamelijke klachten of zorgen over lichamelijke klachten, die niet volledig verklaard kunnen worden door een lichamelijke aandoening of een andere psychiatrische stoornis. Dit is een groep stoornissen waarbij de medische kennis te kort schiet.

Onbegrepen klachten

Onbegrepen lichamelijke klachten komen zeer veel voor. Ongeveer 80% van de Nederlandse bevolking heeft minstens 1 onbegrepen lichamelijke klacht per week. Toch is er lang niet in al deze gevallen sprake van een somatoforme stoornis. Vaak gaan de klachten weer over zonder dat mensen zich daar bewust van zijn. Bij een kleine groep mensen blijven de onbegrepen klachten langer bestaan, hebben zij een negatieve invloed op het leven en het functioneren en leiden uiteindelijk tot een bezoek aan de huisarts. Na voldoende onderzoek leidt geruststelling bij een groot deel van deze groep mensen tot een afname van de zorgen. Bij een klein deel van deze groep mensen blijven de klachten en de zorgen hierover bestaan. Sommige mensen zoeken geruststelling en gaan bepaalde activiteiten (zoals sport) vermijden uit angst dat de klachten hierdoor verergeren. Als het leven van iemand negatief wordt beïnvloed door deze symptomen is er een aanwijzing dat er sprake is van een somatoforme stoornis.

Zeer belangrijk om te vermelden is dat er bij somatoforme stoornissen wel degelijk klachten zijn. Deze klachten zijn zelfs zo ernstig dat zij het leven en iemands functioneren sterk beïnvloeden. Hoewel er geen lichamelijke oorzaak en direct lichamelijk gevaar gevonden kunnen worden, moeten deze klachten zeer serieus worden genomen. De klachten kunnen namelijk een ernstig beperkende factor zijn in iemands leven.

Wat is hypochondrie?

Hypochondrie is een preoccupatie met of een overmatige angst voor het hebben van een ernstige lichamelijke ziekte, ondanks medisch onderzoek dat het tegendeel bewijst en geruststelling. De aandoening wordt daarom ook wel ziektevrees genoemd. Mensen zijn bang dat ze de ziekte hebben en raken hier met de tijd steeds meer van overtuigd. Mensen met hypochondrie bezoeken vaak een arts om geruststelling te zoeken. Deze geruststelling is dan een periode effectief, maar na verloop van tijd bezoeken zij toch weer een arts uit ongerustheid. Vaak controleren mensen met hypochondrie hun lichaam vanwege deze ongerustheid. Andere mensen met hypochondrie vermijden situaties die de angst uitlokken of verergeren, zoals bijvoorbeeld het kijken naar medische televisieprogramma's. Bij hypochondrie is er vaak een angst voor kanker. Hypochondrie komt voor bij 0,2-0,8% van de bevolking.

Onderscheid met andere angsten

Hypochondrie moet goed onderscheiden worden van de specifieke fobie, hierbij is iemand namelijk angstig om een ziekte op te lopen. Bij hypochondrie is er sprake van angst (en veelal overtuiging) dat er een ziekte aanwezig is. Hypochondrie moet ook niet worden verward met een paniekstoornis. De angsten bij hypochondrie hebben vaak betrekking op de toekomst. Mensen met hypochondrie denken minder vaak dat ze acute, catastrofale ziektes hebben, maar eerder ziektes met een chronisch beloop zoals kanker en AIDS.

Ontstaanswijze

Hier heerst nog steeds discussie over. In de voorgeschiedenis lijken ziektes tijdens de jeugd, ervaring met ziekte bij een gezinslid en een lage pijndrempel vaker voor te komen bij mensen die hypochondrie ontwikkelen.

Wanneer is er sprake van hypochondrie?

De DSM-IV is een handboek voor diagnose en statistiek van psychische aandoeningen. Dit boek wordt wereldwijd als standaard in de psychiatrische diagnostiek gebruikt. De DSM-IV heeft de diagnostische criteria voor hypochondrie als volgt omschreven:
  • A. Preoccupatie met de angst een ernstige ziekte te hebben op basis van een onjuiste interpretatie van lichamelijke symptomen.
  • B. De preoccupatie blijft bestaan ondanks toepasselijke medische evaluatie en geruststelling.
  • C. De preoccupatie uit criterium A heeft niet de vorm van een waan (zoals bij een waanstoornis van het somatische type) en blijft niet beperkt tot aangegeven zorgen over het uiterlijk (zoals bij morfodysforie).
  • D. De preoccupatie veroorzaakt klinisch duidelijk lijden of problemen in de sociale omgang, op het werk of op andere belangrijke terreinen.
  • E. De duur van de stoornis is minimaal zes maanden.
  • F. De preoccupatie treedt niet uitsluitend op als onderdeel van de gegeneraliseerde angststoornis, obsessief-compulsieve stoornis, paniekstoornis, een depressieve episode, separatieangst of een andere somatoforme stoornis.
  • Voordat de diagnose hypochondrie gesteld kan worden moet een lichamelijke oorzaak eerst correct worden uitgesloten.

Behandeling

Psycho-educatie (voorlichting over de aandoening) is de eerste stap. Hierbij wordt uitleg gegeven over de ontstaanswijze van de hyochondrie en de behandelopties worden besproken. Naast geruststelling wordt vaak psychotherapie toegepast.

Psychotherapie

Het meeste onderzoek op dit gebied is gedaan naar cognitieve gedragstherapie (CGT), dit is de eerste keuze binnen de behandelingen. CGT richt zich op het denken en het daaruit voortkomende gedrag van de patiënt. Er wordt inzicht verkregen in de gedachten en het gedrag van de patiënt en in de sessies wordt aandacht besteed aan de onderliggende redenen voor dit gedrag. Aan de hand hiervan wordt gewerkt aan het doorbreken van het negatieve patroon.

Medicamenteuze behandeling

Er zijn goede resultaten behaald met antidepressiva uit de categorie specifieke serotonine heropnameremmers (SSRI’s) en uit de categorie tricyclische antidepressiva (TCA’s).

Lees verder

© 2011 - 2024 Ikn280, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hypochondrie is de angst om ziek te wordenHypochondrie is de angst om ziek te wordenHypochondrie is een angst voor ziekte, letterlijk ziektevrees. Mensen die hypochondrie hebben zijn steeds bezig met het…
Hypochondrie: ben ik echt ziek?Hypochondrie: ben ik echt ziek?Als je een griepje voelt aankomen, word je alerter. Je let meer op je lichaam en probeert veranderingen in de gaten te h…
Somatoforme stoornis NAO (niet anderszins omschreven)Somatoforme stoornis NAO (niet anderszins omschreven)De somatoforme stoornis NAO (niet anderszins omschreven) is één van de 7 somatoforme stoornissen die door de DSM-IV word…
Hypochondrie (ziektevrees), is een serieuze kwaalHypochondrie (ziektevrees), is een serieuze kwaalSommige mensen raken bij de minste en geringste verandering van hun lichaam in paniek. Ze controleren ook vaak de huid e…

SomatisatiestoornisSomatisatiestoornisDe somatisatiestoornis is één van de 7 somatoforme stoornissen die door de DSM-IV worden onderscheiden. Deze groep stoor…
Posttraumatische stressstoornis (PTSS)Posttraumatische stressstoornis (PTSS)De posttraumatische stressstoornis (PTSS) is één van de twaalf angststoornissen die door de DSM-IV worden onderscheiden.…
Ikn280 (93 artikelen)
Laatste update: 07-02-2011
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.