PDS: buikpijn links onder in de buik, krampen, winderigheid

Prikkelbare darm syndroom (PDS) is een courante aandoening. Patiënten met PDS hebben klachten als buikpijn, vaak links onder in de buik, buikkrampen, een opgeblazen gevoel en afwisselend obstipatie en diarree. De buikpijn wordt minder na ontlasten of het laten van winden. Ook zwelt de buik op en dit gaat gepaard met hevig winden. De pijn kan zeer hevig zijn, zodat dagelijkse bezigheden moeten worden onderbroken. De darmkrampen leiden nooit tot ernstige complicaties.

• Wat is prikkelbare darm syndroom (PDS)?
• Oorzaken van PDS
• Symptomen van PDS
• Onderzoek en diagnose
• Rome-criteria
• Vervolgonderzoek
• Behandeling van PDS
• Wat te doen?
• Eten en drinken bij PDS
• Prognose

Wat is prikkelbare darm syndroom (PDS)?

Prikkelbaar darm syndroom (PDS) is een chronische aandoening van het spijsverteringsstelsel waarbij de darmen gevoelig zijn voor prikkels en overgevoelig kunnen reageren op bepaalde voedingsmiddelen of stress. De precieze oorzaak van PDS is anno 2024 nog niet bekend, maar het wordt gedacht dat het samenhangt met een onbalans in de darmflora, onregelmatige darmbewegingen en/of overgevoeligheid voor bepaalde stoffen in het voedsel.

PDS is een 'syndroom', dat wil zeggen een ziektebeeld, ofwel een verzameling van steeds tezamen voorkomende klinische symptomen. De meest voorkomende symptomen van PDS zijn buikpijn links onder in de buik, hevige krampen, opgeblazen gevoel, winderigheid en stoelgangproblemen, zoals afwisselend diarree en obstipatie. Deze verschijnselen doen zich met tussenpozen voor en kunnen jarenlang aanhouden. De aandoening ontwikkelt zich gewoonlijk tussen de 20 en 30 jaar en het komt twee keer zo vaak bij vrouwen voor als bij mannen. PDS is geen ziekte, maar een functionele stoornis, wat betekent dat de darmen niet naar behoren functioneren.

Oorzaken van PDS

Het is anno 2024 niet precies bekend wat de oorzaak is van PDS. Wellicht komt het voort uit afwijkende samentrekkingen van de spieren in de darmwand. Ook lijken de zenuwen en spieren in de darmen bij mensen met PDS extra gevoelig. Vermoedelijk kan een toenemende gevoeligheid voor bepaald voedsel ook bijdragen aan de problematiek. Voeding en stress spelen ook een rol. Soms ontwikkelt PDS zich na een maag-darminfectie. PDS komt in sommige families vaker voor. PDS leidt niet tot andere gezondheidsproblemen.

Symptomen van PDS

De belangrijkste symptomen van PDS zijn:

• Buikpijn of buikkrampen, vaak links onder in de buik en soms rond de navel, die zeurend, stekend of krampend van aard is en vaak verlicht wordt na de ontlasting of na het laten van winden.
• Opgezwollen buik gecombineerd met het laten van winden.
• Chronische diarree, obstipatie, of een combinatie van beide.
• Het gevoel dat de darm niet helemaal leeg is.
• Het voorkomen van wit slijm in de ontlasting.
• Misselijkheid en braken.
• Het gevoel vol te zitten en de maaltijd niet helemaal op kunnen eten.
• Vrouwen met PDS hebben vaak meer klachten vlak voor de menstruatie.
• Bij vrouwen kan de geslachtsgemeenschap pijnlijk zijn.

Een en ander kan gepaard gaan met bijkomende klachten zoals vermoeidheid, algehele malaise, hoofdpijn, rugpijn en een toegenomen drang tot urineren.

Onderzoek en diagnose

Rome-criteria

Op basis van de symptomen kan de arts vermoeden dat PDS in het spel is. Aan de hand van richtlijnen - de zogeheten Rome-criteria - kan de diagnose PDS gesteld worden. De Rome-criteria zijn:

• De patiënt heeft last van steeds terugkerende pijn (of onaangenaam gevoel) in de buik, met ten minste twee van de onderstaande kenmerken:
1. De pijn wordt minder na de stoelgang.
2. Het begin van de (pijn)klachten hangt samen met een verandering in de frequentie van de ontlasting.
3. Het begin van de (pijn)klachten hangt samen met een verandering in de vorm van de ontlasting.
• Teneinde de diagnose 'PDS' te kunnen stellen moeten de klachten ten minste zes maanden geleden begonnen zijn. Als de patiënt gedurende drie van die zes maanden voldoet aan bovengenoemde criteria, kan de diagnose 'PDS' gesteld worden.¹

Vervolgonderzoek

Medische testen kunnen worden uitgevoerd om andere aandoeningen die dezelfde symptomen veroorzaken uit te kunnen sluiten. Naast een lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek, kan bijvoorbeeld een colonoscopie worden uitgevoerd. De arts brengt hierbij een lange, dunne buis, genaamd een colonoscoop, via je anus tot in de dikke darm. Door deze colonoscoop kan de arts de darm onderzoeken om eventuele afwijkingen op te sporen of juist uit te sluiten.

Behandeling van PDS

Wat te doen?

Prikkelbare darm syndroom kan niet genezen worden, maar de klachten kunnen wel verlicht worden. De symptomen kunnen op de volgende manieren beïnvloed worden:

• Leefstijlveranderingen:
• Eet gezond en gevarieerd.
• Vermijd stress en zorg voor voldoende lichaamsbeweging.
• Medicatie:
• Bij obstipatie zijn er diverse middelen die de ontlasting zachter kunnen maken.
• Bij diarree kan een diarreeremmer voorgeschreven worden.
• Bij darmkrampen kan een medicijn voorgeschreven worden dat de krampen bestrijdt.
• Desgewenst kan een pijnstiller voorgeschreven worden bij hevige pijn. De patiënt kan zelf ook paracetamol innemen.
Vermijd stress / Bron: ESB Professional/Shutterstock.com
• Uit onderzoek blijkt dat lage doseringen van antidepressiva een gunstige werking blijken te hebben op de klachten bij sommige PDS-patiënten.

Eten en drinken bij PDS

Wat betreft voeding en PDS, kan het helpen om bepaalde voedingsmiddelen te vermijden of beperken die de symptomen kunnen verergeren. Dit kan onder andere omvatten:

• Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vezels en/of suiker, zoals fruit, groenten, volkoren granen en peulvruchten
• Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vet, zoals fastfood, gefrituurd voedsel, koekjes en chips
• Voedingsmiddelen die rijk zijn aan lactose, zoals melk, kaas en ijs
• Voedingsmiddelen die rijk zijn aan fructose, zoals sommige fruitsoorten (zoals appels, peren en druiven) en sommige vruchtensappen
• Voedingsmiddelen die rijk zijn aan FODMAP's (korte keten koolhydraten die de darmen kunnen irriteren), zoals sommige fruitsoorten, groenten, peulvruchten, granen en zoetstoffen.

Het kan ook helpen om voedingsmiddelen te eten die rijk zijn aan probiotica, zoals yoghurt, kefir en kimchi. Probiotica zijn levende micro-organismen die de darmflora kunnen versterken en de darmen kunnen helpen soepel te functioneren.

Het is ook belangrijk om voldoende vocht te drinken om de spijsvertering te ondersteunen en de darmen te hydrateren. Het is aan te bevelen om minstens 8 glazen water per dag te drinken, of andere vochtrijke dranken zoals kruidenthee, sap en vruchtensappen.

Prognose

De prognose voor PDS kan variëren van persoon tot persoon. Sommige mensen hebben alleen af en toe last van PDS-symptomen, terwijl anderen er ernstiger last van hebben en deze symptomen vaak voorkomen. Gelukkig zijn er behandelingen beschikbaar die kunnen helpen om de symptomen te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Klik hier voor een special over darmaandoeningen.

Noot

1. http://www.romecriteria.org

Lees verder

• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid
• Pijn aan de darmen: oorzaken en symptomen pijnlijke darmen
• Prikkelbare darm syndroom (PDS) behandeling: dieet, voeding
• Prikkelbare darm syndroom: symptomen, oorzaken & behandeling