Suiker - de zoete boosdoener?

Er is veel discussie over suiker. Vooral over het gebruik en dan met name de overconsumptie van suiker. We zouden minder suiker moeten gebruiken. Volgens de Amerikaanse kinder-endocrinoloog Robert Lustig zou het een verslavende werking hebben. De WHO, de Wereldgezondheidsorganistatie, heeft de norm voor suikerinname gehalveerd. Dit naar aanleiding van de globale toename in overgewicht en obesitas. Feit is dat veel mensen de zoete smaak lekker vinden en het verleidelijk is om er meer van te gebruiken dan goed is.

Wat wordt verstaan onder suiker?

Suiker is een zoetsmakende stof die in veel voedingsmiddelen voorkomt. Suiker levert energie maar verder geen voedingsstoffen. Het behoort tot de koolhydraten. Het lichaam gebruikt de suiker als energie en vooral de hersenen hebben suiker nodig. In de loop der jaren, vooral de afgelopen decennia, is het gebruik van suiker steeds meer toegenomen. Er zijn verschillende soorten suiker:

Enkelvoudige suikers, tweevoudige suikers en meervoudige suikers

Enkelvoudige suikers zijn glucose (druivensuiker), fructose (vruchtensuiker) en galactose (melksuiker). Tweevoudige suikers zijn onder andere sacharose (tafelsuiker) en maltose (moutsuiker). Tafelsuiker bestaat uit glucose en fructose. Meervoudige suikers vind je bijvoorbeeld in brood, pasta en aardappelen.

Zoetstoffen

Zoetstoffen worden gebruikt door fabrikanten om voeding zoeter te maken. Er bestaan intensieve en niet-intensieve zoetstoffen (polyolen). De intensieve zoetstoffen leveren nauwelijks calorieën en de polyolen de helft of evenveel als suiker.

Toegevoegde suikers (verborgen suikers)

Daarnaast zijn er de toegevoegde suikers, suikers die aan voedingsmiddelen zijn toegevoegd. Vooral ook de suikers die in frisdranken en vruchtensappen te vinden zijn, tellen voor aardig wat extra calorieën.

Wat is de norm?

De Wereldgezondheidsorganisatie, WHO, heeft in maart 2014 de norm voor de hoeveelheid suiker die verantwoord wordt geacht gehalveerd. In de nieuwe richtlijn stelt de WHO dat een volwassene niet meer suiker moet gebruiken dan zo'n 25 gram per dag, dat is ruim 5,5 suikerklontje. Die norm is van toepassing op enkelvoudige suikers (glucose en fructose) en tweevoudige suikers (sacharose of tafelsuiker). Het vorige advies was om maximaal 10% van de dagelijkse energie-inname uit suiker te laten bestaan. Dat is zo'n 6 à 8 theelepels per dag voor een volwassene die een normaal lichaamsgewicht heeft. Volgens de nieuwe norm zouden volwassenen hun suikergebruik met ²⁄₃ moeten verlagen en moeten streven naar een hoeveelheid van 5%. Dat is ongeveer 25 à 35 gram per dag. Die 5% zou dan niet gelden voor natuurlijke suikers die bijvoorbeeld in fruit voorkomen. Er wordt vooral gewaarschuwd voor de zogenoemde verborgen suikers. Zoals onder andere tomatenketchup en frisdrank. In sommige blikjes frisdrank kan wel tot 40 gram suiker zitten en in één eetlepel ketchup zit de hoeveelheid van een theelepel suiker.

Suikertaks

In Groot-Brittannië heeft Dame Sally Davies gewaarschuwd tegen de suikerconsumptie. Zij is de medisch adviseur voor de regering en ze heeft gezegd dat suiker waarschijnlijk verslavend is. Ze gaf ook te kennen voorstander te zijn van een suikerbelasting.

Verslavend

De hoogleraar endocrinologie aan de Erasmus Universiteit Aart Jan van der Lelij stelt dat dikke mensen verslaafd zijn. Hij verwacht dan ook dat er verslavingstherapie nodig zal zijn om de obesitasepidemie te gaan bestrijden. In een artikel in de Volkskrant laat hij weten dat het beloningssysteem in de hersenen bij dikke mensen actiever is dan bij mensen met een normaal eetgedrag. Volgens van der Lelij zou gedragstherapie beter werken dan alleen maar het dieet veranderen. 'Want', zo vindt hij, 'het is net zo moeilijk om van het roken af te komen als van de drang naar zoet voedsel'.

Fructose

Volgens de Amerikaanse kinder-endocrinoloog Robert Lustig zijn het niet zozeer de calorieën die slecht voor ons zijn maar de manier waarop de suikers de stofwisseling beïnvloeden. Hij richt zich vooral op het effect van fructose die voorkomt in de zoetstof HFCS (High Fructose Corn Syrup). Deze stof wordt vaak gebruikt om frisdranken een zoete smaak te geven maar komt ook voor in veel bewerkte voedingsmiddelen. In Nederland wordt HFCS gebruikt onder de naam glucose-fructosestroop. Volgens Lustig is fructose, in tegenstelling tot glucose, giftig voor de lever en kan fructose allerlei chronische ziekten veroorzaken. Dat probleem is er niet bij de fructose in fruit omdat de fruitvezels ervoor zorgen dat de fructose langzaam opgenomen worden. Het probleem is dus voornamelijk dat de stofwisseling ontregeld raakt. De ideeën van Robert Lustig hebben veel opzien gebaard en zijn lezing 'Sugar, the bitter truth' is inmiddels meer dan 4 miljoen keer bekeken op YouTube.

Namen voor suiker

Er zijn meer dan 50 verschillende benamingen voor suiker, zoals:

• Appelstroop
• Basterdsuiker
• Bietsuiker
• Bruine rietsuiker
• Dextrose
• Druivensuiker
• Fructose
• Galactose
• Glucose
• Glucosestroop
• Honing
• Karamel
• Kristalsuiker
• Lactose
• Maïsstroop
• Maltose
• Maltodextrine
• Melksuiker
• Moutextract
• Rietsuikerstroop
• Sacharose
• Tarwe-glucosestroop

Lees verder

• Koolhydraten en de glycemische index van voeding
• Waarom voedingsvezels belangrijk zijn
• Groente en fruit - meer is beter
• Tips om meer groente en fruit te eten
• Overgewicht neemt alarmerend toe in ontwikkelingslanden