Bloedtransfusie: bloeddonatie voor een kwart miljoen mensen!

Bloed is de levensader van ons bestaan en dus moeten we voldoende gezond bloed hebben. Wegens operaties of levensreddende behandelingen zijn er dagelijks bloedtransfusies nodig. Omdat er verschillende bloedgroepen zijn, dient men aan het juiste donorbloed te worden gematcht. Soms is dat een hele klus, omdat bepaalde bloedgroepen wegens de resusfactor zeer beperkt voorkomen. Waarom is bloeddonatie van wezenlijk belang en hoe helpt bloedtransfusie een kwart miljoen mensen per jaar?

Bloedtransfusie

• Wat zit erin?
• Hoe vaak per jaar bloedtransfusie?
• Stolling
• Toevoeging van heparine
• Bloedgroepen
• Noodzaak van doneren

Wat zit erin?

Bloed dat bij een transfusie wordt gegeven, kan uit verschillende elementen bestaan. Het is maar net welk onderdeel van het bloed men onvoldoende heeft. Bij bloedziekten kunnen specifieke bloedcellen worden aangetast, waardoor een structureel tekort ontstaat. Denk aan leukemie, waarbij witte bloedlichaampjes ernstig worden aangetast. Om aan te kunnen sterken dient dat deel van het bloed te worden aangevuld. Oftewel het gaat om een transfusie van rode-, witte bloedlichaampjes, bloedplaatjes of juist bloedplasma. Het bloed wordt verkregen van vrijwillige donoren, zodat jaarlijks voldoende bloed kan worden getransfuseerd. Waarom is bloeddonatie van groot belang en hoe helpt het jaarlijks een kwart miljoen personen?

Hoe vaak per jaar bloedtransfusie?

Bloedtransfusies hebben tot doel om het tekort aan bloed, bloedcellen of bloedplasma aan te vullen. Daartoe wordt bij een operatie of tijdens een behandeling een infuus aangelegd, zodat de persoon gezond bloed krijgt toegediend. In het ziekenhuis worden op die manier jaarlijks een kwart miljoen patiënten in Nederland behandeld, zodat hun leven kan worden gered of dat men kan aansterken. Dit is uiteraard een groot aantal personen, waartoe ook veel bloed noodzakelijk is. Bloeddonatie is daarmee ook van groot belang om goede zorg te kunnen blijven aanbieden.

Stolling

Indien bloed buiten het lichaam aanwezig is, heeft het automatisch de neiging om te stollen. Dit wordt veroorzaakt door het aandeel bloedplaatjes. De zogeheten trombocyten hebben een haakachtige structuur en kunnen dus gemakkelijk aan elkaar blijven plakken of haken. Stolling treedt echter pas op als er wondjes ontstaan en het lichaam overgaat tot weefselreparatie. Na het stollen van bloed treedt epitheelvorming op, waarna de wond herstelt en dichttrekt. Bloed is dus noodzakelijk om wondjes, zowel in- als uitwendig te laten herstellen. Een tekort aan bloed betekent dat het moet worden aangevuld via een transfusie. Hoe wordt bloed bewaard zonder dat het stolt?

Toevoeging van heparine

Om stolling tegen te gaan, wordt de stof natriumheparine toegevoegd. Het zorgt ervoor dat in het bloed aanwezige antitrombine III krachtiger wordt gemaakt, waardoor trombosevorming wordt vermeden. Het heeft daarbij invloed op het heparansulfaatgehalte van de bloedcelmembraan, zodat bloedcellen niet aan elkaar gaan hechten. Oftewel bloedlichaampjes zullen in die toestand zeer traag stollen, waardoor het transfusiebloed langdurig vloeibaar blijft. Op die manier kan het gedoneerde bloed geruime tijd worden bewaard, zodat een voorraad beschikbaar is.

Bloedgroepen

Mensen hebben verschillende bloedgroepen. Afhankelijk van de bloedgroep van de ouders wordt voor het kind een vergelijkbare of juist een samenstelling van bloedgroepen verkregen. Het gaat daarbij om bloedgroep O, A, B en AB. Bloedgroep A mag doneren aan mensen met A of AB en bloedgroep B mag doneren aan B en AB. Mensen met AB mogen alleen maar aan AB doneren. Bloedgroep O kan aan iedere bloedgroep worden gedoneerd, echter men mag alleen bloedgroep O ontvangen. Aanvullend is er een onderscheid naar de resusfactor. Bevalt een resusnegatieve moeder van een resuspositieve baby, dan kan het voor een volgende zwangerschap verstrekkende gevolgen hebben. Dergelijke gevolgen kunnen ook van toepassing zijn, indien men bloed krijgt met de verkeerde resusfactor. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de bloedgroepen met een (+) en een (-). Van alle bloedgroepen komen bloedgroep B- (1,3%) en bloedgroep AB- (0,5%) in Nederland het minste voor. Oftewel die bloedgroep zal voor bloedtransfusie ook het minst voorhanden zijn. Voldoende donoren is dan ook van wezenlijk belang. Tijdens crisismomenten kan het soms tot een bloedgroeptekort leiden.

Noodzaak van doneren

Door ongelukken, bij operaties en behandelingsmethoden is veel bloed nodig. Ieder jaar krijgen in ons land circa een kwart miljoen mensen een bloedtransfusie. Oftewel er is veel bloed nodig en dat moet van donoren komen. Gedoneerd bloed kan daarna in bloedcellen en bloedplasma worden gescheiden, zodat de patiënt het juiste transfusie materiaal ontvangt. Daartoe heeft men gezonde donoren nodig. Het bloed van de donor wordt standaard op hepatitus B, C en het HIV-virus gecontroleerd. Daarnaast worden de bloedplaatjes op bacteriën gecheckt. Aanvullend dient men een vragenlijst in te vullen, zodat men bij de bloedbank weet wat de verdere achtergrond is. Is men langdurig in een oosters land geweest, dan is de kans groot dat men die persoon als donor weigert.

Omdat sommige bloedgroepen wegens de resusfactor relatief minder voorkomen, is het ook minder voorradig. Patiënten moeten met de juiste bloedgroep worden gematcht en daartoe kan landelijk bloed worden getraceerd. Heeft u een speciale zeldzame bloedgroep meldt u dan ook aan als vrijwillig bloeddonateur.

Lees verder

• De samenstelling van bloed: waaruit bestaat bloed?
• Een bloedinfectie kan grote gevolgen hebben
• Albumine: vochtaantrekker en transportmedium bloed
• Plasmaferese: bloedzuivering bij ernstig zieke patiënten
• Voorurine: het scheiden van afval uit het bloed door nieren