Gemfibrozil (Lopid) effectief bij hart- en vaatziekten
Gemfibrozil (Lopid) behoort tot de fibratengroep en reduceert het lipidengehalte (vetten) in het bloed. Het wordt voorgeschreven aan hartpatiënten of aan mensen bij wie het cholesterolgehalte aan de hoge kant is en die tot de risicogroepen behoren. Ook is gemfibrozil een alternatief als statines bijvoorbeeld niet goed aanslaan of slecht verdragen worden. Gemfibrozil heeft vooral effect op de triglyceridenspiegel en verhoogt het 'goede' HDL-cholesterol. Men vergeet echter vaak dat gemfibrozil een ondersteunende cholesterolverlager is. Zeer belangrijk is een vet- en cholesterolarm dieet. Zonder dat dieet is gemfibrozil minder goed werkzaam. Stoppen met roken is bovendien minstens zo belangrijk om hart- en vaatziekten te voorkomen.
Inhoud
Slagaderverkalking (arteriosclerose), hartinfarct en beroerte
Gemfibrozil houdt rechtstreeks verband met het voorkomen van slagaderverkalking (
arteriosclerose). Vetten, waaronder
cholesterol, en kalk vormen een neerslag in de bloedvaten, ook wel plaques genoemd. Verder veranderen deze en andere stoffen de aard van de vaatwanden, waardoor ze stugger en minder elastisch worden. Plaques veroorzaken vernauwingen in de vaten. Berucht is in dat opzicht het 'dichtslibben' van de kransslagaderen. Met als gevolg angina pectoris-klachten en uiteindelijk een
dreigend hartinfarct.
Bron: Frolicsomepl, Pixabay Kleiner risico
Ook beroertes en etalagebenen zijn veelal te wijten aan dit soort vaatstenosen. Dankzij de werking van gemfibrozil vermindert het risico op een hartinfarct en een beroerte. Oorzaken van arteriosclerose zijn onder andere vetzucht (te vet eten), roken, hoge bloeddruk en
suikerziekte. In veel opzichten betreft het een
welvaartsziekte.
Over statines en fibraten
Vetten zijn belangrijk. Het lichaam heeft ze nodig voor tal van fysiologische en
metabole processen. Als de verhouding tussen
triglyceriden en het LDL- en LDH-cholesterol uit balans raakt, vormen deze vetten en hun syntheses een gevaar voor de gezondheid. Statines verminderen de productie van cholesterol in de
lever. Dat doen ze door de werking van een specifiek enzym te remmen waardoor de vorming van cholesterol gedwarsboomd wordt, ook wel cholesterolsyntheseremming genoemd. Vaak wordt daarmee de helft van de LDL-cholesterolproductie (slechte cholesterol) ondervangen. Gemfibrozil behoort daarentegen tot de fibratengroep.
HDL en LDL
Fibraten zetten enzymen aan tot een hogere verbranding van vetten. Dat verlaagt het triglyceridengehalte in het bloed tot wel 50 procent en verhoogt de HDL-cholesterolspiegel tot wel 20 procent. Het LDL-cholesterol daalt echter minder sterk dan bij statines het geval is.
Fibraten hebben dus een ander werkingsveld dan statines en richten zich vooral op het triglyceridengehalte in het bloed. Om bovengenoemde redenen is gemfibrozil het meest effectief bij een vet- en cholesterolarm dieet. Het middel wordt dan ook vooral voorgeschreven als de triclyceridenspiegel in het
bloed te hoog is. Het
medicijn is met andere woorden een steuntje in de rug voor degenen die bewust eten (en niet
roken) en daarin consequent zijn.
Wanneer wordt gemfibrozil voorgeschreven?
De werkzame stof
gemfibrozil, in de handel onder de merknamen Gemfibrozil, Lopid en Gemfibrozilum, is alleen op recept verkrijgbaar in veelal de tweedelijnsgezondheidszorg (specialisten, met name cardiologie). Op zeer effectieve wijze verlaagt gemfibrozil de triglyceridenconcentraties in het bloed en wordt doorgaans voorgeschreven aan patiënten met een verhoogd risico op een hartinfarct of een
beroerte. Maar ook aan mensen voor wie andersoortige lipidenverlagers niet geëigend zijn of slecht worden verdragen (bijwerkingen).
Bron: FotoshopTofs, Pixabay Risicogroepen
In het algemeen wordt aan de volgende patiënten (risicogroepen) 'standaard' een lipiden- of
cholesterolverlager gegeven:
- Hartpatiënten met aandoeningen zoals een (doorgemaakt) hartinfarct, angina pectoris en bepaalde hartritmestoornissen, zoals atriumfibrilleren. Ook krijgen deze patiënten standaard een bloedplaatjesremmer voorgeschreven. Vaak is dat acetylsalicylzuur 'cardio', 'neuro' of ascal, of bijvoorbeeld edoxaban (Lixiana). Hetzelfde beleid geldt voor andere vaataandoeningen, zoals 'etalagebenen'. En uiteraard alle patiënten die een groter risico lopen op een beroerte (TIA/CVA) of die deze ziekte hebben doorgemaakt.
- Suikerziekte (diabetes I en II), tenzij het LDL-cholesterol laag is.
- Patiënten die daarnaast op basis van allerlei factoren (leeftijd, roken, bloeddruk, etc,) een hoog risico lopen op een hart- en vaatziekte.
- Erfelijke aanleg voor een hoog cholesterolgehalte.
Gemfibrozil en een vet- en cholesterolarm dieet
Aangezien gemfibrozil tot de fibratengroep behoort, en vooral ingrijpt op de verhoogde aanwezigheid van
triclyceriden in het
bloed, kan dit medicijn het beste in combinatie met een vet- en cholesterolarm dieet worden voorgeschreven. Ook voldoende lichaamsbeweging en afvallen horen daarbij. Als zodanig is gemfibrozil dus een aanvulling op dit ingezette medische beleid bij patiënten die daar bewust werk van maken.
Voeding en lichaamsbeweging
Dat houdt ook in dat voedingsproducten met veel verzadigde vetzuren (dierlijk vet) grotendeels gemeden dienen te worden. Het betreft de bekende leefstijl – qua
voeding – die in de media breed wordt uitgemeten en die, goed opgevolgd, ruim 10 procent van het
cholesterolgehalte voor zijn rekening neemt. Inzake de voedingsvoorschriften is het raadzaam om dit eventueel in samenspraak met een diëtist te realiseren. Voldoende lichaamsbeweging (sporten), stoppen met roken en alcoholbeperking zijn net zulke belangrijke factoren als voeding.
Bron: Mwooten, Pixabay Gebruik geen gemfibrozil bij de volgende aandoeningen
Bij galblaas- of galsysteemaandoeningen mag geen gemfibrozil worden voorgeschreven. Het middel kan de uitscheiding van cholesterol in de
gal verhogen (galsteenvorming). Verder zijn ook de volgende aandoeningen van belang:
- Lichtallergie in het verleden als gevolg van het gebruik van fibraten.
- Lever- en nierfunctiestoornissen. De specialist zal regelmatig het kreatinine (nierfunctie) en de leverfuncties laten prikken.
- Bij spierpijn, spierzwakte. De arts zal de behandeling met gemfibrozil dan in veel gevallen staken.
- Gemfibrozil kan het bloedsuikergehalte sterk verlagen bij gelijktijdige inname van bepaalde bloedsuikerverlagers (diabetes I en II). Het is zaak daar extra bedacht op te zijn.
- Slechte schildklierwerking.
Wisselwerking met andere medicijnen
Vrijwel alle medicijnen hebben een wisselwerking bij gecombineerd gebruik. Het is altijd van belang dat de behandelend arts op de hoogte is van de mogelijk andere
medicijnen die u krijgt, bijvoorbeeld van collega-specialisten. Dat geldt overigens ook voor de eventuele zelfzorg-
pijnstillers die u bij de drogist koopt.
Gecombineerd gebruik
Er bestaat een sterke wisselwerking betreffende het gecombineerd gebruik van gemfibrozil met de volgende
medicijnen:
- In combinatie met statines bestaat een hoger risico op spieraandoeningen (afbraak van spierweefsel, myopathie).
- Anticoagulantia (antistolling), waaronder simtrom en marcoumar. Gelijktijdig gebruik met gemfibrozil kan de werking ervan versterken. Het risico betreft niet een lage dosering van aspirine, ofwel de bloedplaatjesremmers, waaronder acetylsalicylzuur cardio, neuro of ascal.
- Gebruik van gemfibrozil in combinatie met onder andere glimepiride en repaglinide (bij diabetes II) is niet raadzaam in verband met een mogelijk sterke bloedsuikerspiegelverlaging.
Bron: Kazejin, Pixabay Bijwerkingen van gemfibrozil
Lees de
bijsluiter goed door en houd u strikt aan de doseringsvoorschriften van de specialist. Consulteer uw behandelend specialist als u bijwerkingen ervaart die niet in de
bijsluiter zijn vermeld. In zeldzame gevallen kan er een allergische reactie optreden bij gebruik van gemfibrozil, zoals een moeizame
ademhaling, huiduitslag, spierzwakte en
oedeem in het gezicht. Gemfibrozil dient dan onmiddellijk gestaakt te worden.
Klachten
Gemfibrozil kent tal van bijwerkingen, hoewel de meeste patiënten daar nooit mee te maken zullen krijgen. Een greep hieruit:
Gemfibrozil en zwangerschap
Het gebruik van gemfibrozil tijdens de
zwangerschap wordt afgeraden. Win advies in bij uw behandelend arts als u zwanger wilt worden en gemfibrozil gebruikt. Hetzelfde geldt voor
borstvoeding. Overigens is gemfibrozil niet geschikt om voorgeschreven te worden aan kinderen.
Lees verder