Scleralenzen: Contactlenzen voor onregelmatig hoornvlies
Sommige patiënten hebben een onregelmatig hoornvlies of andere oogproblemen, waardoor ze in aanmerking komen voor het dragen van speciale contactlenzen, met name scleralenzen. Scleralenzen zijn zuurstofdoorlatende lenzen met een grote diameter die speciaal ontworpen zijn om het gehele hoornvlies te bedekken en te rusten op het witte gedeelte van het oog (sclera). Deze lenzen hebben een glad oppervlak en vervangen het onregelmatige hoornvlies. Tal van oogaandoeningen en oogproblemen zijn te verhelpen dankzij de scleralenzen.
Soms gebruiken mensen de term ‘scleralenzen’ of ‘sclerolenzen’ om
contactlenzen met een speciaal effect aan te duiden. Dankzij deze
decoratieve contactlenzen verandert het uiterlijk van de ogen van de drager dramatisch. Dit type zachte contactlenzen vertonen weinig overeenkomsten met sclerale luchtdoorlatende contactlenzen. Ze hebben wel eveneens een grote diameter om het hoornvlies volledig te maskeren. Zachte decoratieve contactlenzen zijn namelijk meestal alleen bedoeld voor cosmetische doeleinden en niet voor een visuele correctie.
Indicatie: Onregelmatig hoornvlies van het oog
Droge ogen
De ruimte tussen het hoornvlies en het achteroppervlak van een scleralens fungeert als een vloeistofreservoir, hetgeen nuttig is voor patiënten met ernstige
droge ogen die anders de slijtage van contactlenzen niet konden verdragen. Ook patiënten met het
syndroom van Sjögren, een aandoening waarbij naast droge ogen ook een
droge keel en een
droge mond verschijnen, zijn gebaat met scleralenzen. Voor patiënten met de
graft-versus-hostziekte (complicatie na een transplantatie) en het
Stevens-Johnson-syndroom (reactie op medicatie of een infectie) zijn de lenzen eveneens nuttig.
Hoornvliestransplantatie
Voorts zijn scleralenzen inzetbaar voor patiënten die een
hoornvliestransplantatie hebben ondergaan waarbij onregelmatigheden in het hoornvlies zijn opgetreden.
Keratoconus
Dankzij het dragen van scleralenzen is het mogelijk om problemen met het gezichtsvermogen veroorzaakt door
keratoconus (bolling van het hoornvlies in het oog) en andere
hoornvliesaandoeningen te corrigeren. Bij vroege keratoconus is een standaard luchtdoorlatende contactlens bruikbaar. Als de lens echter niet goed op het oog centreert of te veel beweegt door het knipperen en ongemak veroorzaakt, is het beter om over te schakelen naar een scleralens met een grote diameter. Omdat scleralenzen ontworpen zijn om het hoornvliesoppervlak te beschermen en op het minder gevoelige oppervlak van de sclera te rusten, zijn deze lenzen vaak comfortabeler voor een patiënt met keratoconus. Bovendien zijn ze stabieler voor het oog in vergelijking met traditionele luchtdoorlatende hoornvlieslenzen.
Moeilijke pasvorm van de ogen
Sommige patiënten vinden geen comfortabele luchtdoorlatende contactlenzen, of anders zorgt de vorm van het oog ervoor dat de lenzen te gemakkelijk uit de ogen vallen (bijvoorbeeld tijdens het sporten). Scleracontactlenzen bieden dan een comfortabelere en veiligere pasvorm.

Door veel refractieafwijkingen gaat een patiënt wazig zien /
Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)Refractieafwijkingen
Scleralenzen zijn tot slot een goede correctie voor
refractieafwijkingen (brekingsfouten in het oog) zoals
ouderdomsverziendheid (presbyopie),
verziendheid,
bijziendheid en
astigmatisme (
wazig zien door brekingsfout in het oog).
Andere oogaandoeningen
Scleracontactlenzen zijn ook nog inzetbaar bij volgende oogproblemen:
- aniridie (ontbreken van de iris in het oog)
- chemische verwondingen en brandwonden
- corneale ectasie
- microftalmie (te kleine ogen)
- neurotrofische keratitis
- pellucide degeneratie
Soorten scleralenzen
De meeste luchtdoorlatende contactlenzen hebben een diameter van 9,0 tot 9,5 mm en beslaan slechts 75 tot 80 procent van het hoornvlies. Scleralenzen zijn merkbaar groter dan standaard luchtdoorlatende contactlenzen en hebben een diameter gelijk aan of groter dan die van zachte contactlenzen.
Mini-scleralenzen
De kleinste scleralenzen hebben een diameter van ongeveer 14,5 mm en de grootste is maximaal 24 mm groot. Mini-scleralenzen zijn 18 mm of kleiner. Het gemiddelde menselijke hoornvlies heeft een diameter van ongeveer 11,8 millimeter, dus zelfs de kleinste scleralenzen bedekken het gehele hoornvliesoppervlak.
Corneo-scleralenzen
Corneo-scleralenzen hebben over het algemeen een diameter van ongeveer 13 tot 15 mm. Deze lenzen zijn een goede keuze voor patiënten die grotere dan normale luchtdoorlatende lenzen nodig hebben voor meer comfort. Ze zijn ook inzetbaar na
LASIK-chirurgie of een andere vorm van refractieve chirurgie aan het hoornvlies omdat ze onregelmatig astigmatisme corrigeren.
Volledige scleralenzen
Dit zijn de grootste scleralenzen die de grootste hoeveelheid ruimte tussen het achteroppervlak van de lens en het hoornvlies bieden.
Alle moderne scleralenzen zijn gemaakt van sterk ademende, stijve, luchtdoorlatende lensmaterialen. Scleralenzen bedekken wel het hele hoornvlies maar toch bereikt veel zuurstof de voorkant van het oog om het gezond en comfortabel te houden. De grootte van de gebruikte lens hangt af van de mate van ernst van de oogaandoening. De oogarts of contactlensspecialist bepaalt tijdens een
oogonderzoek welke contactlens (type en maat) geschikt is voor de specifieke behoeften van de patiënt.
Milde oogproblemen
Mildere vormen van keratoconus en onregelmatig astigmatisme door hoornvliestransplantaties en refractieve chirurgie zijn meestal gemakkelijk te behandelen met miniscleralenzen.
Ernstigere oogproblemen
Complexere aandoeningen, waaronder geavanceerde keratoconus, pathologisch droge ogen of ernstige oogoppervlakaandoeningen waarvoor een groot traanreservoir nodig is, vereisen vaak grotere scleralenzen. De grotere lenzen hebben namelijk meer capaciteit om vloeistof vast te houden of ze zijn in staat om grote veranderingen in de kromming van de cornea te overbruggen.
Scleralenzen indoen in ogen en verwijderen uit ogen
Veel patiënten die scleralenzen gebruiken, hebben in het verleden andere luchtdoorlatende lenzen gedragen. Toch vergt het indoen en uitdoen van scleralenzen vaak nog enige oefening. Dit is het gevolg van de grotere afmeting van de lenzen en het vloeistofreservoir onder de lenzen. Op YouTube zijn diverse instructievideo's te vinden over het in- en uitdoen van deze lenzen.
Kosten van scleralenzen
Scleralenzen zijn op maat gemaakt voor elke drager, dus deze lenzen vragen meer expertise en meer tijd dan het passen van standaard zachte of luchtdoorlatende contactlenzen. Vaak is eerst een
corneatopografie vereist. Dankzij dit oogonderzoek is het mogelijk om de kromming van het hele hoornvlies in kaart te brengen. Hierdoor is het gemakkelijker om de lens aan te passen. Ook test de patiënt tijdens het aanpassingsproces meerdere lenzen met verschillende afmetingen en krommingen op het oog. Soms zijn meerdere bezoeken nodig om de meest optimale lens voor elk oog te bepalen. Hierdoor is de prijs van scleralenzen aanzienlijk duurder (drie tot vier keer) dan standaardcontactlenzen.
Lees verder