Scleralenzen: Contactlenzen voor onregelmatig hoornvlies

Sommige patiënten hebben een onregelmatig hoornvlies of andere oogproblemen, waardoor ze in aanmerking komen voor het dragen van speciale contactlenzen, met name scleralenzen. Scleralenzen zijn zuurstofdoorlatende lenzen met een grote diameter die speciaal ontworpen zijn om het gehele hoornvlies te bedekken en te rusten op het witte gedeelte van het oog (sclera). Deze lenzen hebben een glad oppervlak en vervangen het onregelmatige hoornvlies. Tal van oogaandoeningen en oogproblemen zijn te verhelpen dankzij de scleralenzen.

• Special effect contactlenzen versus echte scleralenzen
• Indicatie: Onregelmatig hoornvlies van het oog
• Droge ogen
• Hoornvliestransplantatie
• Keratoconus
• Moeilijke pasvorm van de ogen
• Refractieafwijkingen
• Andere oogaandoeningen
• Soorten scleralenzen
• Mini-scleralenzen
• Corneo-scleralenzen
• Volledige scleralenzen
• Keuze van grootte en type van sclerale contactlenzen
• Milde oogproblemen
• Ernstigere oogproblemen
• Scleralenzen indoen in ogen en verwijderen uit ogen
• Kosten van scleralenzen

Special effect contactlenzen versus echte scleralenzen

Soms gebruiken mensen de term ‘scleralenzen’ of ‘sclerolenzen’ om contactlenzen met een speciaal effect aan te duiden. Dankzij deze decoratieve contactlenzen verandert het uiterlijk van de ogen van de drager dramatisch. Dit type zachte contactlenzen vertonen weinig overeenkomsten met sclerale luchtdoorlatende contactlenzen. Ze hebben wel eveneens een grote diameter om het hoornvlies volledig te maskeren. Zachte decoratieve contactlenzen zijn namelijk meestal alleen bedoeld voor cosmetische doeleinden en niet voor een visuele correctie.

Indicatie: Onregelmatig hoornvlies van het oog

Droge ogen

De ruimte tussen het hoornvlies en het achteroppervlak van een scleralens fungeert als een vloeistofreservoir, hetgeen nuttig is voor patiënten met ernstige droge ogen die anders de slijtage van contactlenzen niet konden verdragen. Ook patiënten met het syndroom van Sjögren, een aandoening waarbij naast droge ogen ook een droge keel en een droge mond verschijnen, zijn gebaat met scleralenzen. Voor patiënten met de graft-versus-hostziekte (complicatie na een transplantatie) en het Stevens-Johnson-syndroom (reactie op medicatie of een infectie) zijn de lenzen eveneens nuttig.

Hoornvliestransplantatie

Voorts zijn scleralenzen inzetbaar voor patiënten die een hoornvliestransplantatie hebben ondergaan waarbij onregelmatigheden in het hoornvlies zijn opgetreden.

Keratoconus

Dankzij het dragen van scleralenzen is het mogelijk om problemen met het gezichtsvermogen veroorzaakt door keratoconus (bolling van het hoornvlies in het oog) en andere hoornvliesaandoeningen te corrigeren. Bij vroege keratoconus is een standaard luchtdoorlatende contactlens bruikbaar. Als de lens echter niet goed op het oog centreert of te veel beweegt door het knipperen en ongemak veroorzaakt, is het beter om over te schakelen naar een scleralens met een grote diameter. Omdat scleralenzen ontworpen zijn om het hoornvliesoppervlak te beschermen en op het minder gevoelige oppervlak van de sclera te rusten, zijn deze lenzen vaak comfortabeler voor een patiënt met keratoconus. Bovendien zijn ze stabieler voor het oog in vergelijking met traditionele luchtdoorlatende hoornvlieslenzen.

Moeilijke pasvorm van de ogen

Sommige patiënten vinden geen comfortabele luchtdoorlatende contactlenzen, of anders zorgt de vorm van het oog ervoor dat de lenzen te gemakkelijk uit de ogen vallen (bijvoorbeeld tijdens het sporten). Scleracontactlenzen bieden dan een comfortabelere en veiligere pasvorm.

Refractieafwijkingen

Scleralenzen zijn tot slot een goede correctie voor refractieafwijkingen (brekingsfouten in het oog) zoals ouderdomsverziendheid (presbyopie), verziendheid, bijziendheid en astigmatisme (wazig zien door brekingsfout in het oog).

Andere oogaandoeningen

Scleracontactlenzen zijn ook nog inzetbaar bij volgende oogproblemen:

• aniridie (ontbreken van de iris in het oog)
• chemische verwondingen en brandwonden
• corneale ectasie
• microftalmie (te kleine ogen)
• neurotrofische keratitis
• pellucide degeneratie

Soorten scleralenzen

De meeste luchtdoorlatende contactlenzen hebben een diameter van 9,0 tot 9,5 mm en beslaan slechts 75 tot 80 procent van het hoornvlies. Scleralenzen zijn merkbaar groter dan standaard luchtdoorlatende contactlenzen en hebben een diameter gelijk aan of groter dan die van zachte contactlenzen.

Mini-scleralenzen

De kleinste scleralenzen hebben een diameter van ongeveer 14,5 mm en de grootste is maximaal 24 mm groot. Mini-scleralenzen zijn 18 mm of kleiner. Het gemiddelde menselijke hoornvlies heeft een diameter van ongeveer 11,8 millimeter, dus zelfs de kleinste scleralenzen bedekken het gehele hoornvliesoppervlak.

Corneo-scleralenzen

Corneo-scleralenzen hebben over het algemeen een diameter van ongeveer 13 tot 15 mm. Deze lenzen zijn een goede keuze voor patiënten die grotere dan normale luchtdoorlatende lenzen nodig hebben voor meer comfort. Ze zijn ook inzetbaar na LASIK-chirurgie of een andere vorm van refractieve chirurgie aan het hoornvlies omdat ze onregelmatig astigmatisme corrigeren.

Volledige scleralenzen

Dit zijn de grootste scleralenzen die de grootste hoeveelheid ruimte tussen het achteroppervlak van de lens en het hoornvlies bieden.

Keuze van grootte en type van sclerale contactlenzen

Alle moderne scleralenzen zijn gemaakt van sterk ademende, stijve, luchtdoorlatende lensmaterialen. Scleralenzen bedekken wel het hele hoornvlies maar toch bereikt veel zuurstof de voorkant van het oog om het gezond en comfortabel te houden. De grootte van de gebruikte lens hangt af van de mate van ernst van de oogaandoening. De oogarts of contactlensspecialist bepaalt tijdens een oogonderzoek welke contactlens (type en maat) geschikt is voor de specifieke behoeften van de patiënt.

Milde oogproblemen

Mildere vormen van keratoconus en onregelmatig astigmatisme door hoornvliestransplantaties en refractieve chirurgie zijn meestal gemakkelijk te behandelen met miniscleralenzen.

Ernstigere oogproblemen

Complexere aandoeningen, waaronder geavanceerde keratoconus, pathologisch droge ogen of ernstige oogoppervlakaandoeningen waarvoor een groot traanreservoir nodig is, vereisen vaak grotere scleralenzen. De grotere lenzen hebben namelijk meer capaciteit om vloeistof vast te houden of ze zijn in staat om grote veranderingen in de kromming van de cornea te overbruggen.

Scleralenzen indoen in ogen en verwijderen uit ogen

Veel patiënten die scleralenzen gebruiken, hebben in het verleden andere luchtdoorlatende lenzen gedragen. Toch vergt het indoen en uitdoen van scleralenzen vaak nog enige oefening. Dit is het gevolg van de grotere afmeting van de lenzen en het vloeistofreservoir onder de lenzen. Op YouTube zijn diverse instructievideo's te vinden over het in- en uitdoen van deze lenzen.

Kosten van scleralenzen

Scleralenzen zijn op maat gemaakt voor elke drager, dus deze lenzen vragen meer expertise en meer tijd dan het passen van standaard zachte of luchtdoorlatende contactlenzen. Vaak is eerst een corneatopografie vereist. Dankzij dit oogonderzoek is het mogelijk om de kromming van het hele hoornvlies in kaart te brengen. Hierdoor is het gemakkelijker om de lens aan te passen. Ook test de patiënt tijdens het aanpassingsproces meerdere lenzen met verschillende afmetingen en krommingen op het oog. Soms zijn meerdere bezoeken nodig om de meest optimale lens voor elk oog te bepalen. Hierdoor is de prijs van scleralenzen aanzienlijk duurder (drie tot vier keer) dan standaardcontactlenzen.

Lees verder

• Keratoconus: Bolling van het hoornvlies in het oog
• Contactlenzen: Reinigen, veilig dragen en adviezen
• Contactlenzen: Soorten en algemene informatie