Kruidenwijsheid: Brandnetel

De meeste mensen hebben niks met brandnetels, en dat is niet zo vreemd natuurlijk want als je wel eens per ongeluk met de brandnetel in aanraking bent gekomen weet je gelijk waarom. Brandnetels zitten vol met brandharen en die haren blijven, door een weerhaakje dat er aan zit, in je huid achter wanneer je de brandnetel aanraakt. En dat doet pijn! Niet zozeer door dat weerhaakje, want dat voel je niet, maar door de stoffen die dan vrijkomen door dat weerhaakje en in de huid terecht komen. Je zou dus al snel denken ‘wegblijven van brandnetels’ en toch is dat niet helemaal waar want de brandnetel is voor natuur, mens en dier een zeer nuttige plant waar ook wij ons voordeel mee kunnen doen.

De Urtica dioica

Eerst maar eens de droge informatie: de officiële naam van de brandnetel zie je hier boven staan en daarbij kan ik je vertellen dat er in België en Nederland voornamelijk twee soorten brandnetels groeien, namelijk de grote en de kleine brandnetel. Zoals verwacht is de grote brandnetel een stuk groter dan de kleine. De grote brandnetel kan wel 2.5 meter hoog worden en vindt je meestal op schaduwrijke humusrijke plaatsen waar veel stikstof in de grond zit. Bijvoorbeeld verlate bouwplaatsen en op afvalplaatsen.

Opvallend is dat bepaalde vlindersoorten dol zijn op deze brandnetel. Voor hen is de grote brandnetel een gastheer of vrouw waarop zij hun eitjes vastzetten. Eenmaal uitgekomen zijn de rupsen dan gelijk op of nabij hun voedselbron. De kleine brandnetel wordt rond de 50 cm. Een heel stuk kleiner dus. Maar tegelijkertijd ook venijniger want de brandharen van deze kleinere soort geven veel meer pijn na aanraking. Deze brandnetel komen we veel sneller tegen omdat zij rijkelijk groeien op akkers, moestuinen en alle plaatsen waar veel groenafval is.

Dat brandnetels op die bepaalde plaatsen het meeste voorkomen is natuurlijk weer niet toevallig. Brandnetels zijn planten met een functie: opruimen. Het zijn de natuurlijke opruimers van plantenresten en van een teveel aan stikstof. Is hun werk gedaan, dan verdwijnt de brandnetel vanzelf weer. Mooi is dat toch!

Voedingsstoffen in brandnetels

De brandharen bevatten: netelgif, histamine, lecithine en mierenzuur, waarvan het mierenzuur verantwoordelijk lijkt te zijn voor de pijn die we ervaren na aanraking.

De bladeren bevatten: chlorofyl, xantofyl, vitamine B1,2 en 5, vitamine C, E en K, choline, carotine, enzymen, glucokinine, mineralen, looistof, fenolzuur en Flavonoïden.

Brandnetels zijn eet en drinkbaar

Geiten en konijnen eten graag van de grote brandnetel en het is ook goed voor ze omdat er veel eiwitten in zitten. Wil je je konijn verblijden? Zorg er dan wel voor dat je enkel verse toppen plukt in het voorjaar. Hier zitten namelijk nog niet zoveel brandharen op. Ook drogen gaat goed want eenmaal gedroogd is de werking van de brandhaar over. Dit geldt dus ook voor mensen.
Wanneer je er op tijd bij bent, en dat is dan over het algemeen voor de bloei in de maand mei, dan kun je in het voorjaar mooie verse toppen plukken, die je dan kunt laten drogen of…koken. Het is maar net wat je ermee wilt doen. Je kunt er thee van maken of soep. Je kunt brandnetels verwerken in een salade of je maakt er gier van die je weer op de moestuin kunt gebruiken tegen schimmels of luizen. Google maar eens naar 'brandnetelgier maken'.
Er zijn echt heel veel mogelijkheden. En dan heb ik het nog niet eens over de gezonde werking die brandnetels schijnen te hebben. Ze zijn dan ook in de Fytotherapie en natuurgeneeskunde één van de vele natuurmiddelen die ingezet kunnen worden.

Brandnetelthee

Brandnetelthee wordt nog al eens gebruikt door mensen die in het voorjaar hun lichaam willen ontgiften. 2-3 kopjes per dag is al goed om de schoonmaak te ondersteunen.
Ook mensen die last hebben van reuma, spit, jicht of ischias zouden baat hebben bij het drinken van brandnetelthee omdat brandnetel de uitscheiding van urinezuur stimuleert, ontstekingsremmend en pijnstillend werkt. Het kan natuurlijk nooit kwaad om het eens te proberen al zou ik dan wel naar een natuurwinkel gaan en daar een zakje losse brandnetelthee kopen. Als het werkt kun je altijd nog naar het bos om op strooptocht te gaan. Overbodig natuurlijk maar toch wil ik nog even zeggen dat je dan iets verder van de weg af moet zoeken bij plaatsen waar ook niet al te veel honden langskomen. Lijkt me logisch!

Thee trekken

Neem hiervoor 1 eetl gedroogde brandnetelkruid/blaadjes die je 10 minuten laat trekken. Even zeven en dan opdrinken. Tip: altijd eerst het gekookte water ietwat af laten koelen tot ongeveer 80 graden en dan pas de kruiden of losse thee erin.

Brandnetelsoep recept (4 personen)

• 400 gram verse jonge brandneteltoppen
• 50 gram boter
• 900 ml bouillon
• 1 ui
• 2 aardappelen
• 1 teentje knoflook
• 1dl room
• Peper
• Zout
• Olie

Snipper de ui en pers het knoflook. Schil de aardappelen en snij ze in stukjes. Snijd de brandneteltoppen klein (met handschoenen!). Fruit de ui en knoflook in een beetje olie en voeg de brandneteltoppen, aardappel en bouillon toe en laat ca.20 minuten koken tot de aardappelen gaar zijn. Pureer de soep met een staafmixer. Voeg de room toe en breng op smaak met peper en zout.

Zelf plukken

Wanneer je zelf brandneteltopjes wilt gaan plukken doe dat dan voor de maand mei of in ieder geval voor de bloei. Na de bloeitijd wordt de smaak bitterder en dus minder lekker. Let er altijd op dat je ze op plaatsen plukt waar weinig verkeer en honden langskomen. Waarom dat is lijkt me duidelijk. Verder zit er natuurlijk altijd een kans in dat je je brandt aan de brandharen dus trek handschoenen aan. En gaat het dan toch mis? Gelukkig staat er in de buurt van brandnetels altijd wel weegbree, hondsdraf of zuring. Pluk deze, kneus het ietwat en wrijf het over de pijnlijke plekken. Je zult merken dat het dan minder wordt. Leuk is dat hè, dat moeder natuur de remedie er vlak bij laat groeien? Toeval bestaat niet! Wanneer de brandnetels gedroogd zijn prikken ze niet meer en hoef je daar dus niet meer bang voor te zijn. Drogen doe je het best door de brandnetels op een warme en droge donkere plaats te leggen want het is wel de bedoeling dat het zijn mooie groene kleurtje niet verliest.

Nawoord

Zo kun je dus wel zien dat zelfs het grootste onkruid in de natuur wel eens heel nuttig kan zijn. Het is dan ook gewoon geen onkruid en dat geldt voor heel veel ‘onkruid’ dat wij zo makkelijk aan de kant schuiven. Niets voor niets in deze wereld. Alles wat groeit en bloeit heeft wel een doel. Alleen weten wij het niet altijd te plaatsen.

Lees verder

• Kruidenwijsheid: Sint Janskruid
• Met kruiden kun je meer
• Kruidenwijsheid: Chinese bieslook
• Kruidenwijsheid: Kamille
• Kruidenwijsheid: Rozemarijn